Marian Sztul
| |
 chorąży
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
     
| |
.svg){kind=small}
Marian Józef Sztul (Stule) (ur. 11 lutego 1921 w Sokolnikach, zm. 24 lutego 1987 w Edynburgu) – chorąży Polskich Sił Powietrznych, kawaler Virtuti Militari.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Ludwika i Józefy z domu Koniecznej, miał dwójkę rodzeństwa. Zdał maturę w 1936 r. i w 1937 r. rozpoczął naukę w Szkole Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich jako radiotelegrafista[1]. Po wybuchu II wojny światowej został ewakuowany ze szkołą na wschodnie tereny Polski. 17 września, po agresji ZSRR na Polskę, przedostał się do Francji, w listopadzie 1939 r. trafił do polskie bazy w Lyon-Bron. Jako jeden z pierwszych zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych w Wielkiej Brytanii, otrzymał numer służbowy RAF P-780363[2].
Przeszedł przeszkolenie w zakresie języka angielskiego i obsługi brytyjskich samolotów. W czerwcu 1940 r. otrzymał przydział do dywizjonu 300 jako radiooperator i brał udział w atakach na niemieckie barki inwazyjne w portach Calais i Boulogne[3]. 13 października jego samolot Fairey Battle, po powrocie z zadania bojowego, lądował przymusowo na terenie Wielkiej Brytanii, załoga nie odniosła obrażeń[4]. W okresie bitwy o Anglię wykonał dwa loty bojowe[5].
Po przezbrojeniu dywizjonu w samoloty Vickers Wellington brał udział w nalotach na zbiorniki paliwa w Rotterdamie, stocznię U-Bootów w Kiel, instalacje portowe w Hamburgu, Bremie i Emden, cele w Duisburgu, Osnabrück i Düsseldorfie oraz atakach na krążownik Prinz Eugen, pancernik Scharnhorst i krążownik Gneisenau w Brest[6][7].
23 marca 1941 r., w załodze dowódcy dywizjonu 300 płk. Wacława Makowskiego, brał udział w pierwszym nalocie Polaków na Berlin[8]. 11 lipca 1941 r. brał udział w ataku na węzeł kolejowy w Kolonii, w drodze powrotnej jego samolot został zestrzelony przez niemiecki myśliwiec nocny. Załoga przeżyła i trafiła do niemieckiej niewoli[9]. Przebywał w obozach jenieckich: Stalag IX C w Bad Sulza, Stalag Luft III Sagan, Stalag Luft I w Lübeck, Stalag IV Bw Mühlberg/Elbe, Stalag Luft VI w Heydekrug. Wobec zagrożenia szybkim natarciem Armii Czerwonej latem 1944 r. został ewakuowany drogą morską i trafił do Stalagu Luft IV w Groß Tychow. W styczniu 1945 r. jego obóz jeniecki został pieszo ewakuowany w głąb Niemiec. 2 maja 1945 r. został wyzwolony przez oddziały 2. Armii Brytyjskiej w rejonie Boizenburg/Elbe. Po zakończeniu działań wojennych i demobilizacji nie zdecydował się na powrót do Polski, pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 24 lutego 1987 w Edynburgu, został pochowany na Mortonhall Cemetery[10].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Ożenił się z Margaret, z którą miał syna Leonarda i córkę Jean[11].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Za swą służbę otrzymał odznaczenia[12]:
- Srebrny Krzyż Virtuti Militari nr 9079,
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie,
- Medal Lotniczy,
- 1939–1945 Star,
- Air Crew Europe Star,
- War Medal 1939–1945.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kubit 2019 ↓, s. 470.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 560.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 629.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 639.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 685.
- ↑ Król 1990 ↓, s. 75.
- ↑ Połączył ich dywizjon bombowy. Nowości. Dziennik toruński. [dostęp 2021-12-12]. (pol.).
- ↑ Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 52.
- ↑ Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 86.
- ↑ Niebieska eskadra ↓.
- ↑ [ALBUM RODZINNY Domek był rekompensatą za udział w pierwszej wojnie światowej]. Nowości. Dziennik toruński. [dostęp 2021-12-12]. (pol.).
- ↑ Personel Polskich Sił Powietrznych ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Łukasz Jaśkiewicz: 300 Dywizjon Bombowy „Ziemi Mazowieckiej”. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-828-3. OCLC 1096345355.
- Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940–1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Janusz Kubit: Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich, Krosno 1938–1939. Krosno: Graffia – Agencja wydawniczo-fotograficzna, 2019. ISBN 978-83-955211-0-2. OCLC 1135440195.
- Grzegorz Sojda, Grzegorz Śliżewski, Piotr Hodyra: Ci cholerni Polacy!: Polskie Siły Powietrzne w Bitwie o Anglię. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-625-3. OCLC 1004941915.
- Marian Józef Sztul. Niebieska eskadra – groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2021-12-12]. (pol.).
- Sztul Marian Józef (Stule). Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940–1947. [dostęp 2021-12-12]. (pol.).
- Polscy lotnicy wojskowi
- Polacy – uczestnicy bitwy o Anglię 1940
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)
- Odznaczeni Medalem Lotniczym
- Podoficerowie lotnictwa II Rzeczypospolitej
- Polscy jeńcy niemieckich obozów jenieckich
- Żołnierze Wojska Polskiego na emigracji w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej
- Urodzeni w 1921
- Zmarli w 1987