Mark Tajmanow
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Mark Tajmanow, 1996 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo |  ZSRR Rosja
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Data i miejsce urodzenia | 7 lutego 1926 Charków | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Data i miejsce śmierci | 28 listopada 2016 Sankt Petersburg | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tytuł szachowy | arcymistrz (1952) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ranking FIDE | 2386 (01.02.2015) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejsce w kraju | niesklasyfikowany na liście aktywnych | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mark Jewgienjewicz Tajmanow, ros. Марк Евгеньевич Тайманов (ur. 7 lutego 1926 w Charkowie, zm. 28 listopada 2016 w Sankt Petersburgu[1]) – rosyjski pianista i arcymistrz, pretendent do tytułu mistrza świata w szachach.
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Od najmłodszych lat wykazywał zainteresowanie muzyką i szachami. W wieku jedenastu lat był odtwórcą głównej roli w filmie „Koncert Beethovena”. Tajniki szachów poznał w słynnej szkole Michaiła Botwinnika w leningradzkim pałacu pionierów. Jednocześnie kształcił się jako muzyk. Ukończył konserwatorium w Leningradzie, gdzie poznał Lubow Bruk, swoją pierwszą żonę i partnerkę w duecie fortepianowym. Wkrótce zaczął odnosić sukcesy zarówno jako szachista jak i pianista. W 1950 roku został mistrzem międzynarodowym w szachach i dał razem ze swoją żoną szereg koncertów w Związku Radzieckim.
W 1952 roku Tajmanow zakwalifikował się do turnieju międzystrefowego w Sztokholmie - eliminacji do mistrzostw świata. Odniósł tam wielki sukces zajmując wspólnie z Tigranem Petrosjanem II miejsce, za Aleksandrem Kotowem a przed Jefimem Gellerem[2]. Za awans do turnieju pretendentów otrzymał tytuł arcymistrza. W turnieju pretendentów w Zurychu w 1953 roku zajął IX miejsce[3]. W 1955 roku został mistrzem świata studentów, rok później zdobył prestiżowy tytuł mistrza Związku Radzieckiego oraz złoty medal w drużynie ZSRR na olimpiadzie szachowej w Moskwie[4]. Do turnieju międzystrefowego awansował ponownie w 1970 roku. W Palma de Mallorca zajął V miejsce premiowane awansem do meczów pretendentów[5]. Tutaj trafił na genialnego Bobby Fischera, który będąc w rewelacyjnej formie pewnie kroczył po tytuł mistrza świata. Mecz zakończył się klęską Tajmanowa (0 - 6)[6], co miało poważne konsekwencje w dalszej jego karierze szachowej. Tajmanow zawiódł zaufanie władz radzieckich i stracił przywileje przynależne najwybitniejszym radzieckim arcymistrzom (został pozbawiony specjalnego arcymistrzowskiego stypendium, otrzymał zakaz opuszczania kraju, trafił na indeks osób, o których prasa radziecka nie powinna pisać).
W swojej długoletniej karierze Tajmanow zajmował czołowe miejsca w ponad pięćdziesięciu turniejach międzynarodowych, pozostając silnym szachistą do późnych lat. Dwukrotnie zdobył tytuł mistrza świata „weteranów” (zawodników powyżej 60. roku życia), w latach 1993 i 1994. Był autorem ponad dwudziestu książek szachowych tłumaczonych na kilka języków, między innymi Я был жертвой Фишера (Byłem ofiarą Fischera) o swojej brzemiennej w skutki potyczce z amerykańskim szachistą. Do najważniejszych jego teoretycznych publikacji należy monografia otwarcia szachowego Защита Нимцовича (Obrona Nimzowitscha).
Najwyższy ranking w karierze osiągnął 1 lipca 1971 r., z wynikiem 2600 punktów dzielił wówczas 15-16. miejsce (wspólnie ze Svetozarem Gligoriciem) na światowej liście FIDE, jednocześnie zajmując 11. miejsce wśród radzieckich szachistów[7]. Według retrospektywnego systemu Chessmetrics, najwyższą punktację osiągnął w styczniu 1957 r., z wynikiem 2742 punktów zajmował wówczas 5. miejsce na świecie[8].
Równolegle z wybitnymi osiągnięciami szachowymi kontynuował karierę pianisty. Wybór z koncertów zarejestrowanych w latach 1959–1968, wykonywanych w duecie z Lubow Bruk został wydany na podwójnym albumie w prestiżowej serii „Wielcy pianiści XX wieku” przez firmę Philips. Najbardziej cenione są ich interpretacje suit na dwa fortepiany Siergieja Rachmaninowa. Na płycie zarejestrowano również między innymi rzadko wykonywane: koncert na dwa fortepiany Wolfganga Amadeusa Mozarta i rondo na dwa fortepiany Fryderyka Chopina.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Гроссмейстер Марк Тайманов скончался на 91-м году жизни, interfax-russia.ru [dostęp 2016-11-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-28] (ros.).
- ↑ 1952 Stockholm Interzonal Tournament
- ↑ 1953 Zurich Candidates Tournament
- ↑ OlimpBase
- ↑ 1970 Palma de Mallorca Interzonal Tournament
- ↑ 1970-72 Candidates Matches
- ↑ FIDE rating history :: Taimanov, Mark E.
- ↑ Chessmetrics Player Profile: Mark Taimanov
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- W. Litmanowicz, J. Giżycki: Szachy od A do Z. T. II. Warszawa: 1987, s. 1211–1213.
- ChessBase Megabase 2008
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Mark Tajmanow – wybrane partie szachowe (ang.)
- Mark Tajmanow – profil na stronie FIDE (ang.)
- Grandmaster Profile: GM Mark Taimanov (ang.)
- Going strong at 85 – Mark Taimanov's birthday (ang.)
