Matyska

Matyska
	; Matyska z Krzyżem Milenijnym na szczycie widziana ze zbocza Kopy Radziechowskiej, z lewej strony niższe wzniesienie Jagoda
Państwo	Polska
Pasmo	Kotlina Żywiecka, Karpaty
Wysokość	609 m n.p.m.
	Położenie na mapie Beskidu Żywieckiego, Małego i Makowskiego Matyska
	Położenie na mapie Karpat Matyska
	49°38′20″N 19°07′05″E/49,638889 19,118056
	Multimedia w Wikimedia Commons

Matyska (609 lub 612^[1] m n.p.m.; na dawniejszych mapach również pod nazwą Szot lub Sot^[2]) – wzgórze w południowo-zachodniej części Kotliny Żywieckiej.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Stanowi ostatnią wyraźną kulminację grzbietu Beskidu Śląskiego, schodzącego od Magurki Radziechowskiej przez Jaworzynkę (862 m n.p.m.) w kierunku wschodnim ku Kotlinie Żywieckiej. Od północy ogranicza je dolina potoku Wieśnik, a od południa dolina potoku Przybędza. Leży ok. 7 km na południowy zachód od centrum Żywca, pomiędzy miejscowościami Radziechowy (na północy) i Przybędza (na południu)^[1]. Po stronie wschodniej zbocze Matyski łagodnie opada ku niższym wzniesieniom: Jagoda i Podleszcze.

Geologia i przyroda ożywiona[edytuj | edytuj kod]

Matyska zbudowana jest z wapieni i łupków cieszyńskich, należących do płaszczowiny cieszyńskiej i wychodzącej tu na powierzchnię w oknie tektonicznym Żywca spod płaszczowiny godulskiej. Są to wyraźnie warstwowane, cienko- i średnioławicowe, szarawe wapienie okruchowe oraz ciemne, cienko łupiące się górne łupki cieszyńskie^[3]. Na stokach zachowały się ślady kilku gospodarczych łomów wapienia, używanego do połowy XX w. do wypalania wapna w tutejszych wapiennikach^[2].

Wzgórze pokryte jest po części polami i pastwiskami, po części liściastymi laskami i zaroślami, w tym dobrze wykształconymi czyżniami. Wśród roślinności występują liczne gatunki wapieniolubne^[2]. Na łąkach kwitnie kilka gatunków storczyków. Na stokach Matyski rośnie również rzadki w Polsce tojad lisi^[4].

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Matyska jest celem wędrówek pielgrzymów ze względu na stojący tam Krzyż Milenijny (wybudowany w 2001 roku). We wrześniu 2009 roku zakończono tam prace nad budową czternastu stacji drogi krzyżowej – Golgoty Beskidów.

Szczyt Matyski jest doskonałym i łatwo dostępnym punktem widokowym. Rozpościerający się z niego widok na okolicę obejmuje bez mała 3/4 horyzontu (z wyjątkiem kierunku zachodniego). Dostrzec można Bielsko-Białą, Beskid Mały, Żywiec, Jezioro Żywieckie, wiele szczytów Beskidu Śląskiego i Żywieckiego, w tym m.in. Skrzyczne, Babią Górę, Romankę, Rysiankę, Lipowski Wierch i wiele innych. Dojście z Radziechów niebieskim szlakiem turystycznym lub z Przybędzy (drogą jezdną, bez znaków).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b DariuszD. Faustmann DariuszD., RomanR. Trzmielewski RomanR., GrzegorzG. Wamberski GrzegorzG. (red.), Beskid Śląski.Mapa turystyczna 1 : 50 000, wyd. I, Kraków: Compass, 2003, ISBN 83-89165-32-5 .
↑ ^a ^b ^c Mirosław J. Barański: Beskid Śląski. Pasmo Baraniej Góry. Przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1994, s. 206, seria: Polskie góry. ISBN 83-7005-357-2.
↑ Rafał (red.) Unrug: Karpaty fliszowe między Olzą a Dunajcem. Przewodnik geologiczny. Warszawa: Wydawnictwa geologiczne, 1979, s. 83–94. ISBN 83-220-0043-X.
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[BŚMt-1] DariuszD. Faustmann DariuszD., RomanR. Trzmielewski RomanR., GrzegorzG. Wamberski GrzegorzG. (red.), Beskid Śląski.Mapa turystyczna 1 : 50 000, wyd. I, Kraków: Compass, 2003, ISBN 83-89165-32-5 .

[PBG-2] Mirosław J. Barański: Beskid Śląski. Pasmo Baraniej Góry. Przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1994, s. 206, seria: Polskie góry. ISBN 83-7005-357-2.

[3] Rafał (red.) Unrug: Karpaty fliszowe między Olzą a Dunajcem. Przewodnik geologiczny. Warszawa: Wydawnictwa geologiczne, 1979, s. 83–94. ISBN 83-220-0043-X.

[K-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[1]

[2]

[3]

[4]