Mewa galapagoska
| Leucophaeus fuliginosus[1] | |||
| (Gould, 1841) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Parvordo | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
mewa galapagoska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Mewa galapagoska[3] (Leucophaeus fuliginosus) – gatunek dużego ptaka z rodziny mewowatych (Laridae). Występuje na Galapagos. Narażony na wyginięcie.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał John Gould w 1841. Holotyp pochodził z Santiago (Galapagos). Został pozyskany podczas podróży HMS Beagle. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Larus fuliginosus[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza mewę galapagoską w rodzaju Leucophaeus. Uznaje ją za gatunek monotypowy[5], podobnie jak autorzy HBW. Ci umieszczają gatunek w rodzaju Larus[6]. Pod taką nazwą (Larus fuliginosus) jest też klasyfikowany przez IUCN[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 51–55 cm; przeciętna masa ciała – 380 g[6]. Anglojęzyczna nazwa mewy galapagoskiej to „lava gull”[5][6]. Kolorystyka jej upierzenia rzeczywiście przypomina zastygłą lawę, na której często spędzają czas, a niekiedy budują na niej gniazda[8][9]. Może to ułatwiać im ukrycie się przed drapieżnikami, ale też – co według jednego z autorów jest bardziej prawdopodobne – przed konkurentami w zdobywaniu pożywienia[9].
Dalszy opis dotyczy osobników dorosłych. Na głowie obecny smoliście czarny lub czarnobrązowy „kaptur”[10]. Nie zmienia barwy zależnie od pory roku, co jest nietypowe dla mew[8]. Naga obrączka powiekowa czerwona, lepiej widoczna u ptaków w sezonie lęgowym; obrączka oczna biała. Gardło jasnoszaro nakrapiane. Szyja ciemna, łupkowa. Spód ciała łupkowoniebieski z wyjątkiem białawych pokryw podogonowych. Wierzch ciała ciemny, łupkowoszary[10]. Na skrzydłach mewy galapagoskiej znajdują się białe pasy, które formowane są przez białe najbardziej zewnętrzne pokrywy skrzydłowe. Choć są obecne u mew większości gatunków, to zwykle nie kontrastują z resztą upierzenia ze względu na jasne skrzydła. Funkcja tego białego pasa jest nieznana, może spełniać funkcję sygnalizacyjną podczas interakcji oraz dla piskląt, które widywano przy dziobaniu tej linii[8]. Końcówka skrzydeł czarna. Jasnoszare pokrywy podogonowe wyraźnie odcinają się od reszty upierzenia, zwłaszcza w locie; przez ich środek przebiega popielaty pas. Tęczówka brązowa. Dziób czarniawy[10] lub czarny z czerwonymi albo pomarańczowoczerwonymi kącikami dzioba[8].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Endemit Galapagos[6][5]. Mewy galapagoskie mają szeroki zasięg obejmujący cały archipelag, jednak największe zagęszczenia gniazdujących ptaków odnotowywano w okolicach Puerto Ayora (wyspa Santa Cruz), Puerto Baquerizo Moreno (San Cristóbal) i Puerto Villamil (Isabela). BirdLife International szacuje zasięg występowania na 40,3 tys. km²[7]. Mewy galapagoskie są rzadko widywane na izolowanych wyspach (oddalonych o ponad 1 km od innych) z małą ilością lub brakiem plaż, a gniazdowania nie stwierdzono tam nigdy[8].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia mew galapagoskich są piaszczyste i żwirowe wybrzeża. Często pojawiają się w portach i w pobliżu łodzi[6]. Zakładają gniazda w pobliżu lagun, niewielkich zbiorników wodnych i na przybrzeżnych wysepkach, zwykle blisko morza[11] (5–50 m od wybrzeża[8]). Przebywają pojedynczo lub w parach, a w miejscach obfitujących w pożywienie (na przykład przy portach rybackich) także i w luźnych skupiskach liczących 20–30 osobników. Bardzo rzadko lądują na wodzie. Są łatwe do zauważenia i niepłochliwe[10], jednak bardzo aktywnie bronią gniazd[11]. Żywią się jajami ptaków morskich, niewielkimi rybami, skorupiakami, młodymi legwanami morskimi (Amblyrhynchus cristatus; od marca do maja[11]) i mięsnymi odpadkami[6], jak łożyska uszanek kalifornijskich (Zalophus californianus) i fragmenty ryb zbyt dużych do połknięcia dla uszanek w całości. Zwykle szukają pożywienia lecąc 3–3,5 m nad wybrzeżem[11].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy raz gniazdo mewy galapagoskiej znaleziono w 1960, do 1969 opisano 7 kolejnych gniazd[11]. Lęgi odnotowywano przez cały rok, lecz najczęściej odbywają się od maja do października[6]. Gniazda są umieszczone na podłożu – pod roślinami z gatunku Cryptocarpus pyriformis (nocnicowate) lub obok, na połaciach Sesuvium edmonstonei (pryszczyrnicowate), na piasku przy niezidentyfikowanych roślinach lub na zastygłej lawie. Wyściółkę stanowi materia roślinna. W zniesieniu 1 lub 2 jaja. W jednym przypadku (do 2015 włącznie nie pozyskano nowych danych)[8] wysiadywanie trwało 32–33 dni[11]. Młode w wieku poniżej 2 tygodni są nieustannie strzeżone przez jednego z rodziców. W wieku powyżej 3 tygodni są pozostawiane same na coraz dłuższe okresy, jednak niemal zawsze jeden z rodziców pozostaje na terytorium[8].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje mewę galapagoską za gatunek narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable) nieprzerwanie od 1994 (stan w 2020). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[7]. Pod koniec lat 60. XX wieku liczebność populacji oszacowano na 300–400 par, a prawdopodobnie i mniej, jako że oceniano ją na podstawie zagęszczenia na 56-kilometrowym fragmencie wybrzeża Santa Cruz, podczas gdy wiele z galapagoskich wybrzeży nie spełnia kryteriów środowiskowych dla mew galapagoskich[11]. Szacunki z 2015 mówią o 300–600 osobnikach[8]. Głównym zagrożeniem dla tych ptaków jest przypadkowe łapanie podczas połowów. Prawdopodobnie mogą też zapadać na rzekomy pomór drobiu (chorobę Newcastle), przywleczoną na wyspy wraz z kurami. Podejrzewa się, że są też bezpośrednio tępione, jednak w bardzo małych liczbach. Zagrażają im obce gatunki inwazyjne, zwłaszcza szczury śniade (Rattus rattus), koty (Felis catus) i psy (Canis familiaris) plądrujące ich gniazda[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Leucophaeus fuliginosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Leucophaeus fuliginosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Larinae Rafinesque, 1815 - mewy (wersja: 2021-07-07). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-15].
- ↑ Charles Darwin i inni, The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle ... during the years 1832–1836, t. 3, s. 141–142.
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Noddies, gulls, terns, auks. IOC World Bird List (v10.1), 25 stycznia 2020. [dostęp 2020-03-18].
- ↑ a b c d e f g Burger, J., Gochfeld, M., Garcia, E.F.J. & Kirwan, G.M.: Lava Gull (Larus fuliginosus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-16)].
- ↑ a b c d Lava Gull Larus fuliginosus. BirdLife International. [dostęp 2020-03-18].
- ↑ a b c d e f g h i Grant i inni, Observations on the breeding and distribution of lava gull Leucophaeus fuliginosus, „Cotinga”, 37, 2015, s. 22–37 [zarchiwizowane z adresu 2020-03-18].
- ↑ a b Jack P. Hailman, Why is the Galápagos Lava Gull the Color of Lava?, „The Condor”, 65 (6), 1963, s. 528.
- ↑ a b c d Steve N.G. Howell, Jon Lloyd Dunn, Jon Dunn, A Reference Guide to Gulls of the Americas, Houghton Mifflin Harcourt, 2007 (Peterson Reference Guide), s. 354–355.
- ↑ a b c d e f g B.K. Snow, D.W. Snow, Observations on the Lava Gull Larus fuliginosus, „Ibis”, 111, 1969, s. 30–35, DOI: 10.1111/j.1474-919X.1969.tb01602.x.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).