Michał Łesiów

Michał Łesiów

Data i miejsce urodzenia	3 maja 1928 Huta Stara
Data śmierci	15 lipca 2016
Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: slawistyka
Alma Mater	Katolicki Uniwersytet Lubelski
Doktorat	1962 Uniwersytet Warszawski
Profesura	1983
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Katolicki Uniwersytet Lubelski
Dziekan Wydziału Humanistycznego UMCS (1981–1984)
Odznaczenia

Michał Łesiów ukr. Михайло Лесів (ur. 3 maja 1928 we wsi Huta Stara w powiecie buczackim województwa tarnopolskiego - zm. 15 lipca 2016 w Olsztynie) – polski filolog i językoznawca pochodzenia ukraińskiego, twórca slawistyki i ukrainistyki lubelskiej.

Życiorys

Urodził się w nieistniejącej już dziś wsi w gminie Monasterzyska. Jego ojciec, Jakub, był Ukraińcem, mama, Marianna zd Bielawska, Polką. W 1946 po śmierci ojca, który rok wcześniej zginął na froncie, wyjechał wraz z rodziną na Ziemie Zachodnie, osiedlając się we wsi Zielin w ówczesnym województwie szczecińskim. W Gryfinie uzyskał tzw. „małą maturę” (1948), natomiast w Niższym Seminarium Duchownym w Gorzowie Wielkopolskim „dużą maturę” (1950) oraz maturę państwową. Absolwent polonistyki (1955) na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (mgr – Gwara mieszkańców wsi Huta Stara w byłym powiecie buczackim; promotor: Tadeusz Brajerski). Od 1956 był pracownikiem Katedry Języka Polskiego UMCS. Doktorat uzyskał w 1962 na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Warszawskiego (Język dramatów zachodnioukraińskich XVII-początek XVIII wieku). Promotorem pracy był Leon Kaczmarek. W 1969 został docentem. Habilitację uzyskał w 1973 na podstawie pracy Terenowe nazwy własne Lubelszczyzny. W 1983 otrzymał tytuł naukowy profesora. W latach 1969–1991 był kierownikiem Zakładu Filologii Rosyjskiej (następnie Zakładu Języka Rosyjskiego) oraz w latach 1992–1998 Zakładu Filologii Ukraińskiej. W okresie 1973–1976 był dyrektorem Instytutu Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej UMCS. W latach 1981–1984 był Dziekanem Wydziału Humanistycznego UMCS. Od 1981 był ponownie związany z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim (prowadził zajęcia zlecone). Od 1990 roku zatrudniony na KUL jako profesor nadzwyczajny. W latach 1989–1998 kierował Sekcją Filologii Słowiańskiej KUL, będąc jednocześnie kierownikiem Katedry Języków Słowiańskich KUL.

W 1973 prowadził wykłady na Harvard University. Z kolei w 1986 był visiting professor na Uniwersytecie Minnesota w Minneapolis. Jego badania naukowe dotyczyły dialektologii, onomastyki, historii języka, folklorystki oraz współczesnego języka rosyjskiego i ukraińskiego. Szczególną wagę przykładał do badań terenowych nad gwarami Lubelszczyzny oraz nazwami terenowymi. Zajmował się też pograniczem polsko-ukraińskim, a zwłaszcza folklorem, czego świadectwem są liczne edycje twórczości ludowej zwłaszcza z regionu lubelskiego. Był promotorem 20 doktorów oraz blisko 600 magistrów filologii rosyjskiej, ukraińskiej i słowiańskiej.

Pochowany został na cmentarzu komunalnym przy ul. Poprzecznej w Olsztynie.

Członkostwo w towarzystwach naukowych

Michał Łesiów był członkiem: Komitetu Słowianoznawstwa PAN, od 2000 był przewodniczącym) Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych przy Oddziale PAN w Lublinie, członkiem Ukraińskiej Wolnej Akademii Nauk w USA, Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, Międzynarodowej Asocjacji Ukrainistów, Towarzystwa Naukowego im. T. Szewczenki, Stowarzyszenia Twórców Ludowych, Południowo-Wschodniego Instytutu Naukowego w Przemyślu. Wchodził też w skład Rady Naukowej Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie.

Nagrody i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal „Pro Ecclesia et Pontifice”
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Medal „Memoriał iustorum”

Życie prywatne

Ożeniony w 1955 r. z Marią, mieli dwoje dzieci: Hannę i Romana. Jego młodsza siostra, Teresa była siostrą zakonną w zgromadzenia elżbietanek.

Upamiętnienie

Michał Łesiów jest patronem działającej od 2022 Ukraińskiej Szkoły Sobotniej w Lublinie. Ponadto w listopadzie 2022 na KUL-u odsłoniętą tablicę pamiątkową dedykowaną Michałowi Łesiowowi.

Wybrane publikacje

• Paulina Hołyszowa, Nasze wesele, wstęp i oprac. Michał Łesiów, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1966.
• Walenty Kunysz, Wesele kraczkowskie, wstęp i oprac. Michał Łesiów, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1968.
• Terenowe nazwy własne Lubelszczyzny, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1972.
• Paulina Hołyszowa, O grudko mojej ziemi, wybór, oprac. i posłowie Michała Łesiowa, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1976.
• Współczesne podania ludowe, wybór, wstęp i oprac. Michał Łesiów, Lublin: Wyd. Lubelskie 1982.
• Stepan Sidoruk, Nad Bugom, uporjadkuvannaja i vstupne slovo Michailo Lesiv, Varšava: Ukrains’ke Suspil’no-Kul’turne Tovaristvo 1983.
• Wacław Lipowski, Puszczy granie, wybór i posł. Michał Łesiów, Lublin: Wyd. Lubelskie 1983.
• Cudowny bijak: bajki ludowe współcześnie pisane, wybór, wstęp i oprac. Michał Lesiów, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1984.
• Jadwiga Wichracka, Opowiadania ludowe, wybór, oprac., słowo wstępne Michał Łesiów, Lublin: Wyd. Lubelskie 1984.
• Nad ołtarzem pól: antologia religijnej poezji ludowej Lubelszczyzny, wybór i słowo wstępne Michał Łesiów, Lublin: Wyd. Kurii Biskupiej 1986.
• Słownictwo języków słowiańskich w aspekcie porównawczym: materiały Sesji Naukowej w Lublinie w dniach 4–5 listopada 1983 r. z okazji 20-lecia rusycystyki lubelskiej, Lublin: UMCS 1987.
• Jan Król, Biją dzwony, wybór i wstęp Michał Łesiów, Lublin: Wyd. Lubelskie 1988.
• Władysław Koczot, Z pól i łąk, wybór, oprac., posł. Michał Łesiów, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1990.
• Ukraina wczoraj i dziś, Lublin: UMCS 1994 (wyd. 2 – 1995).
• Škìl’na gramatika ykraïns’koï movi, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1995.
• Studia z językoznawstwa słowiańskiego, pod red. Michała Łesiowa i Michała Sajewicza, Lublin: UMCS 1995.
• Ukraïns’kì govìrki u Pol'ščì, Varšava: „Archiwum Ukraińskie”, 1997.
• Rola kulturotwórcza ukraińskiej cerkwi greckokatolickiej, Lublin: Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1999 (wyd. 2 – 2001).
• Z badań nad polsko-ukraińskimi powiązaniami językowymi, pod red. Dmytra Buczki, Michała Łesiowa, Lublin: Wyd. KUL 2003.
• Mikrotoponimia na pograniczach językowo-kulturowych: materiały z XVII Konferencji Podlaskiej, red. Michał Łesiów, Marek Olejnik, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2005.
• (współautor: Marek Melnyk), O Ukrainie: prawie wszystko!?, Olsztyn: Katedra Aksjologicznych Podstaw Edukacji. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski 2011.
• Recensio pro pročitanì knižki ta ïh avtorìv, zìbr. ì do dr. pìdg. Volodimir Pilipovič, peredm. napisav Marko Mel’nik, Peremišl’: Tovaristvo „Ukraïns’kij narodnij dìm” 2012.
• Moï movnì poradi: stattì ì dìâlogi z čitačami, do dr. pìdgat. Volodimir Pilipovič, Peremišl’: Tovaristvo „Ukraïns’kij narodnij dìm” 2015.
• Ukraïns’ka lìteraturna mova XVII-XVIII stolìt’: zìbranì pracì, peredmovu napisav Mìhael’ Mozer ; zìbrav ì do druku pìdgotuvav Volodimir Pilipovič, Peremišl’: Tovaristvo „Ukraïns’kij narodnij dìm” 2016.

Bibliografia

• 75-lecie urodzin profesora Michała Łesiowa: dorobek naukowo-dydaktyczny i działalność społeczna, Łuck – Lublin: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze. Oddział 2003.
• Feliks Czyżewski, Michał Sajewicz, Bibliografia prac Prof. dr. hab. Michała Łesiowa wraz z wykazem wykonanych pod jego kierunkiem prac magisterskich i doktorskich (1988-1997), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, Philologiae” 14/15 (1996/1997), s. 21–48.
• Bibliografia prac prof dr. hab Michała Łesiowa wraz z wykazem wykonanych pod jego kierunkiem prac magisterskich i doktorskich, oprac. Feliks Czyżewski, Michał Sajewicz, Lublin: UMCS 1988.
• Michał Sajewicz, Człowiek zafascynowany Ukrainą i pograniczem polsko-ukraińskim: w osiemdziesiątą rocznicę urodzin profesora Michała Łesiowa, „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” (2008), z. 25/26, s. 397–402.
• Michał Sajewicz, Jubileusz Profesora Michała Łesiowa, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, Philologiae” 14/15 (1996/1997), s. 12–17.
• Michał Sajewicz, W służbie dwóch narodów: w 75. rocznicę urodzin profesora Michała Łesiowa, „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” (2004), z. 17/18, s. 403–408.
• Janusz Rieger, Laudacja Michała Łesiowa Laureata, „Przegląd Wschodni” 12 (2013), z. 4, s. 740–743.
• Scripta manent: bio-bibliografia profesora Michała Łesiowa na osiemdziesięciolecie urodzin, pod red. Marii Borciuch i Mateusza Jastrzębskiego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2009.
• Dagmara Nowacka, Albert Nowacki, W służbie prawdy: Michał Łesiów i jego Alma Mater – KUL: z okazji jubileuszu osiemdziesiątych urodzin profesora, „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” (2008), z. 25/26, s. 403–412.
• Z lubelskich badań nad słowiańszczyzną wschodnią: księga dedykowana profesorowi Michałowi Łesiowowi, Lublin: Wydawnictwo KUL 2010.

Linki zewnętrzne

• https://web.archive.org/web/20161221000832/http://www.umcs.pl/pl/aktualnosci,56,zmarl-profesor-michal-lesiow,38858.chtm
• http://www.umcs.pl/pl/umcs-aktualnosci,1,zmarl-sp-prof-dr-hab-michal-lesiow,38874.chtm
• http://www.kul.pl/in-memoriam-sp-profesor-michal-lesiow-1928-2016,art_68829.html
• http://www.kul.pl/in-memoriam-prof-dr-hab-micha-esi-w-1928-2016,gal_15655.html
• http://ukraincy.wm.pl/372350,Pozegnalismy-profesora-Michala-Lesiowa.html#axzz4TBrxXXP1
• Prof. zw. dr hab. Michał Łesiów, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2016-12-18] .