Miklós Szontagh (senior)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
| |
Miklós Szontagh senior (wym. [mikloːʃ sontɒɡ]), także Nikolaus Szontagh (ur. 11 sierpnia 1843 w Dolnym Kubinie, zm. 2 grudnia 1899 w Nowym Smokowcu) – węgierski lekarz, botanik, turysta, taternik, myśliwy. Był synem prawnika Dániela Szontagha i ojcem Miklósa Szontagha juniora – lekarza, działacza turystycznego i taternika[1].
Już w szkole średniej napisał pracę zawierającą m.in. listę roślin spotkanych w drodze z Dolnego Kubina na Rohacze (1858), w 1859 napisał kolejną, większą pracę o roślinach Orawy i Tatr Zachodnich. W 1868 roku ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Wiedeńskim[1].
Od 1873 roku pracował jako lekarz w Starym Smokowcu i prowadził tam zakład wodoleczniczy. Dwa lata później założył miejscowość Nowy Smokowiec, w której wybudowane zostało pierwsze sanatorium przeciwgruźlicze na Węgrzech. W 1885 roku Szontagh założył drugie sanatorium, otwarte od 1898 roku także w zimie. W Nowym Smokowcu prowadził przez wiele lat stację meteorologiczną. Wyniki badań posłużyły za materiał do licznych prac z zakresu klimatologii i medycyny[1].
Miklós Szontagh był czynnym turystą tatrzańskim, jednym z pierwszych, którzy chodzili po wysokich górach także w okresie zimowym. W latach 1873–1895 brał udział w 127 wycieczkach zimowych w Tatry, odwiedził m.in. Gerlachowski Kocioł i Sławkowski Szczyt. Przede wszystkim chodził jednak po dolinach, używał w tym celu karpli oraz nart[2].
Był aktywistą Węgierskiego Towarzystwa Karpackiego (MKE), prezesem jego sekcji tatrzańskiej. Działał na rzecz rozwoju ratownictwa górskiego w Tatrach, a w 1882 roku urządził na Spiszu pierwszy, czterotygodniowy kurs dla przewodników tatrzańskich. Szontagh był też myśliwym, dzierżawił tereny m.in. w Granatach Wielickich, by polować tam na kozice[1].
Odznaczony orderem Leopolda.[3] Na Smokowieckim Siodełku w Altanie Szilágyiego znajduje się tablica upamiętniająca Szontagha, odsłonięta 4 lipca 1937 r. przez Karpathenverein[1].
Miklós Szontagh opublikował liczne artykuły i prace w tematyce tatrzańskiej, dotyczące m.in. botaniki, medycyny, klimatologii, opisywał też swoje wyprawy górskie i działalność na rzecz turystyki. Napisał przewodniki po Tatrach wydawane po węgiersku i niemiecku od 1885 aż do 1910 roku. W latach 1883–1885 redagował i wydawał czasopismo „Tátra-Vidék”[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Bolesław Chwaściński: Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, s. 60. ISBN 83-217-2463-9.
- ↑ Order widoczny jest na fotograii