Modrzyk (ptak)
| Porphyrio porphyrio[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Podgatunek nominatywny (Hiszpania) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
modrzyk | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
Modrzyk[5] (Porphyrio porphyrio) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Zasięg wyspowy, zasiedla południową Europę, zachodnią, południową i południowo-wschodnią Azję, Afrykę, Australię i Oceanię. W Europie zamieszkuje południową i wschodnią Hiszpanię, południową Francję, Sardynię oraz wybrzeże Morza Kaspijskiego. Jego biotop to wszystkie tereny wodno-błotne.
Odnotowano nieliczne stwierdzenia modrzyka w Polsce, ale zostały one uznane za pojawy niepewne bądź nienaturalne, a tym samym gatunek nie został wciągnięty na Listę awifauny krajowej[6]. Kilka razy pojawił się w Czechach. Pierwszy raz w 1884 w okolicach miasta Nové Hrady, potem w 1905 nieopodal jeziora Žehuňský rybník, w 1910 na jeziorze Nesyt, a w sierpniu 1957 w Jaroslavicach[7].
W języku maori modrzyk to pūkeko. Podgatunek z Samoa nazywany jest manuali'i, co w tym języku znaczy „przywódczy ptak”.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd
- Ptak wielkości kury. Bardzo długie, czerwone palce i nogi. Cały czarny z wyjątkiem białych pokryw podogonowych. Czerwony dziób i płytka czołowa. „Policzki” i gardło opalizują na niebiesko. Stosunkowo mała głowa. Młode całe szare, z białym gardłem i jasnoczerwonymi dziobem i nogami. Ptaki podgatunku madagascariensis na grzbiecie opalizują na niebiesko, z podgatunku caspius z jaśniejszą głową.
- Wymiary
- długość ciała: 38–50 cm
- rozpiętość skrzydeł: 90–100 cm
- masa ciała: 520–1100 g
Zachowanie i lęgi[edytuj | edytuj kod]
- Zachowanie
- Ogólnie jest roślinożerny. Zjada pędy lub ich części (pąki, liście, rdzenie łodyg) oraz korzenie roślin wodnych. Żywi się także owadami, mięczakami, a sporadycznie nawet małymi ptakami, gryzoniami i jaszczurkami. Dobrze radzi sobie podczas pływania i nurkowania. Kiedy się czymś zaniepokoi, pokazuje białe pokrywy podogonowe.
- Lęgi
- Do gniazdowania modrzyki gromadzą się na moczarach, w trzcinach, kępach sitowia na pastwiskach albo w wysokich i nieskoszonych trawach. Gniazdo jest podobne do gniazda łyski, ale nie tak staranne. Kilka samic składa jaja do jednego gniazda i razem je wysiadują przez 23–27 dni. Każda składa 3–6 plamkowanych, najwięcej w jednym gnieździe może być 12. Pisklęta są karmione przez 10–14 dni.
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Systematyka tego gatunku jest kwestią sporną. Autorzy Handbook of the Birds of the World Alive (a tym samym IUCN) wyróżniają następujące podgatunki[2][5]:
- modrzyk (P. p. porphyrio) (Linnaeus, 1758) – południowa i wschodnia Hiszpania, południowa Francja, Sardynia, północna Afryka – Maroko, Algieria i Tunezja
- modrzyk afrykański (P. p. madagascariensis) (Latham, 1801) – Egipt, Afryka Subsaharyjska, Madagaskar
- P. p. caspius Hartert, 1917 – Morze Kaspijskie, północno-zachodni Iran i Turcja
- P. p. seistanicus Zarudny & Harms, 1911 – od Iraku i południowego Iranu do Afganistanu, Pakistanu i północno-zachodnich Indii
- modrzyk siwogłowy (P. p. poliocephalus) (Latham, 1801) – Indie i Sri Lanka przez Bangladesz, Andamany, Nikobary i północną Mjanmę do południowo-środkowych Chin (prowincja Junnan) i północnej Tajlandii
- modrzyk indochiński (P. p. viridis) Begbie, 1834 – południowa Mjanma, południowa Tajlandia, Indochiny i Półwysep Malajski
- modrzyk ciemnogrzbiety (P. p. indicus) Horsfield, 1821 – Wielkie Wyspy Sundajskie po Bali i Celebes
- modrzyk brązowogrzbiety (P. p. pulverulentus) Temminck, 1826 – Filipiny
- P. p. pelewensis Hartlaub & Finsch, 1872 – Palau
- P. p. melanopterus Bonaparte, 1856 – Małe Wyspy Sundajskie, Moluki do Nowej Gwinei
- P. p. bellus Gould, 1820 – południowo-zachodnia Australia
- modrzyk ciemny (P. p. melanotus) Temminck, 1820 – północna i wschodnia Australia oraz Tasmania do wysp Kermadec, Nowej Zelandii i wysp Chatham; migruje na Nową Gwineę
- P. p. samoensis Peale, 1848 – Wyspy Admiralicji na południe po Nową Kaledonię i na wschód po Samoa
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) za modrzyka uznaje tylko podgatunek nominatywny, a pozostałe wyodrębnia do pięciu osobnych gatunków: P. madagascariensis, P. poliocephalus, P. indicus, P. pulverulentus i P. melanotus[3]. Podobne ujęcie systematyczne stosują autorzy Clements Checklist of Birds of the World[8].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje modrzyka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. W 2015 roku organizacja Wetlands International szacowała liczebność światowej populacji na 780 000 – 2 910 000 osobników. Globalny trend liczebności populacji nie jest znany; BirdLife International ocenia trend populacji europejskiej jako fluktuujący[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Porphyrio porphyrio, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Taylor, B.: Purple Swamphen (Porphyrio porphyrio). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-01].
- ↑ a b c d e f F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-16]. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Porphyrio porphyrio, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-09-14] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and coots (wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-24].
- ↑ Aneks. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce do 31.12.2021, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-01-24].
- ↑ Pojawienia się modrzyka w Czechach
- ↑ Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2021 [online], 2021 [dostęp 2021-09-16].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paul Sterry, Andrew Cleave, Andy Clements, Peter Goodfellow, Ptaki Europy, Warszawa: Świat Książki, 2007.
- David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15733-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – podgatunek nominatywny. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – modrzyk afrykański P. (p.) madagascariensis. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – modrzyk siwogłowy P. (p.) poliocephalus. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcia i krótkie filmy – modrzyk ciemnogrzbiety P. (p.) indicus. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – modrzyk brązowogrzbiety P. (p.) pulverulentus. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – modrzyk ciemny P. (p.) melanotus. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).