Narewka

Narewka
	wieś
	; Narewka, ul. Adama Mickiewicza
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	hajnowski
Gmina	Narewka
Wysokość	141–160 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	935
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	17-220
Tablice rejestracyjne	BHA
SIMC	0036950
	Położenie na mapie gminy Narewka Narewka
	Położenie na mapie Polski Narewka
	Położenie na mapie województwa podlaskiego Narewka
	Położenie na mapie powiatu hajnowskiego Narewka
	52°50′10″N 23°45′27″E/52,836111 23,757500
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Narewka (biał. Нараўка, Naraŭka, wymowa miejscowa: Narauka, z akcentem na pierwszą sylabę^[5]) – wieś w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Narewka^[6]^[4].

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Wieś została założona w 1639. Leży nad rzeką Narewką i jest siedzibą gminy Narewka.

Wieś królewska ekonomii brzeskiej położona była w końcu XVIII wieku w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego^[7].

Od 1 połowy XIX w. do 1875 posiadała prawa miejskie^[8]^[9]^[10]^[11].

Za II RP siedziba wiejskiej gminy Masiewo.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku miasteczko zamieszkiwało 1205 osób, wśród których 204 było wyznania rzymskokatolickiego, 242 prawosławnego, 1 ewangelickiego a 758 mojżeszowego. Jednocześnie 376 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, a 213 białoruską, 611 żydowską a 5 inną. We wsi było 174 budynków mieszkalnych, w tym dwa niezamieszkałe^[12].

Dużą część mieszkańców stanowią polscy Białorusini i wyznawcy prawosławia. We wsi znajduje się zabytkowa murowana cerkiew prawosławna pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z XIX w., modernistyczny murowany kościół rzymskokatolicki pw. św. Jana Chrzciciela z 1970–1973 r. oraz drewniany zbór baptystów. Do 1940 w Narewce mieściła się także synagoga.

Ośrodek turystyczno-wypoczynkowy na skraju Puszczy Białowieskiej. Zabytkowy układ przestrzenny z XVIII w.

Miejscowość jest siedzibą parafii prawosławnej św. Mikołaja Cudotwórcy, należącej do dekanatu Hajnówka diecezji warszawsko-bielskiej oraz parafii rzymskokatolickiej pw. św. Jana Chrzciciela, należącej do metropolii białostockiej, archidiecezji białostockiej, dekanatu Białystok – Dojlidy.

W miejscowości znajduje się dwa cmentarze prawosławne (z XIX wieku i 1920), cmentarz rzymskokatolicki (z 1908), cmentarz żydowski (z XIX wieku) oraz mogiła zbiorowa Żydów z 1941 (w pobliżu bocznicy kolejowej)^[13].

W 2021 roku na dawnej mogile upamiętniony został krzyżem i kamieniem z tablicą pamiątkową sołtys Masiewa Starego Jan Mackiewicz (1866-1920) zamordowany przez bolszewików 8 sierpnia 1920 roku. (ekshumowany przez Instytut Pamięci Narodowej 11 września 2019 i pochowany na cmentarzu parafialnym w Narewce 9 sierpnia 2020 )^[14]^[15]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

parafialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Mikołaja Cudotwórcy, po 1860, nr rej.: 759 z 29.04.1993
cmentarz żydowski przy drodze Narewka – Guszczewina, 2 ćw. XIX, nr rej.: A-99 z 10.03.1994^[16].

Sport[edytuj | edytuj kod]

LZS Narewka - klub piłkarski

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Pomnik ofiarom faszyzmu, w tle dom zdobiony tradycyjnymi dla regionu okiennicami
Pomnik Danuty Siedzikówny przy współczesnym kościele rzymskokatolickim
Eklektyczna cerkiew prawosławna pw. św. Mikołaja z 1867 r.
Kirkut w Narewce
Główna ulica w Narewce
Ulica w Narewce
Galeria Tamary Sołoniewicz w Narewce
Rzeka Narewka w Narewce
Kościół rzymskokatolicki w Narewce
Plebania w Narewce
Drewniany dom w Narewce

Osoby związane z Narewką[edytuj | edytuj kod]

Maria (Borowska) – mniszka prawosławna, w latach 1956–1958 przełożona klasztoru na św. górze Grabarce
Danuta Siedzikówna – sanitariuszka AK
Tamara Sołoniewicz – reżyser i scenarzystka filmowa pochodzenia białoruskiego
Aleksander Wołkowycki – białoruski działacz narodowy, nauczyciel

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Wieś Narewka w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2021-01-16] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 807 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS. Rejestr TERYT
↑ Narewkal. [dostęp 2007-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-15)].
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.
↑ Spórna, T. i in. (2015). Degraded and restituted towns in numbers, In: Krzysztofik, R. and Dymitrow, M. (Eds.), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems, Gothenburg: University of Gothenburg, pp. 367–422)
↑ Najgrakowski, M. (2009). Miasta Polski do początku XXI wieku. Podstawowe informacje o datach założenia i likwidacji. Warszawa: PAN IGiPZ.
↑ Dymitrow, M. (2015). The concept of urbanity in light of the municipal reform in interwar Poland / Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [In] Krzysztofik, R., & Dymitrow, M. (Eds.), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy. Gothenburg: University of Gothenburg, pp. 49–50 / 51–93.
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 9 .
↑ Andrzej Michałowski, Alicja Sulimierska, Elżbieta Baniukiewicz: Studia i Materiały. Wykaz zabytkowych cmentarzy w Polsce. Województwo Białostockie. Warszawa: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu. Narodowa Instytucja Kultury, 1996, s. 40.
↑ Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., Pamięć o cichym bohaterze, bialystok.tvp.pl [dostęp 2022-11-12] (pol.).
↑ Redakcja, Pamiętamy o naszych bohaterach. Jednym z nich jest zamordowany w 1920 roku przez bolszewików Jan Mackiewicz – sołtys z Masiewa, Kurier Poranny, 9 sierpnia 2021 [dostęp 2022-11-12] (pol.).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 .

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Narewka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 911 .
Narewka – historia i dziś, zdjęcia wsi. narewka.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-02)].
Białowieski Program Rozwoju. bialowieza.mos.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-23)].

[pwl-1] Wieś Narewka w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2021-01-16] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[nsp-2] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 807 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Rejestr TERYT

[5] Narewkal. [dostęp 2007-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-15)].

[R2013-6] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[7] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.

[8] Spórna, T. i in. (2015). Degraded and restituted towns in numbers, In: Krzysztofik, R. and Dymitrow, M. (Eds.), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems, Gothenburg: University of Gothenburg, pp. 367–422)

[9] Najgrakowski, M. (2009). Miasta Polski do początku XXI wieku. Podstawowe informacje o datach założenia i likwidacji. Warszawa: PAN IGiPZ.

[10] Dymitrow, M. (2015). The concept of urbanity in light of the municipal reform in interwar Poland / Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [In] Krzysztofik, R., & Dymitrow, M. (Eds.), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy. Gothenburg: University of Gothenburg, pp. 49–50 / 51–93.

[11] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007

[:02-12] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 9 .

[13] Andrzej Michałowski, Alicja Sulimierska, Elżbieta Baniukiewicz: Studia i Materiały. Wykaz zabytkowych cmentarzy w Polsce. Województwo Białostockie. Warszawa: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu. Narodowa Instytucja Kultury, 1996, s. 40.

[14] Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., Pamięć o cichym bohaterze, bialystok.tvp.pl [dostęp 2022-11-12] (pol.).

[15] Redakcja, Pamiętamy o naszych bohaterach. Jednym z nich jest zamordowany w 1920 roku przez bolszewików Jan Mackiewicz – sołtys z Masiewa, Kurier Poranny, 9 sierpnia 2021 [dostęp 2022-11-12] (pol.).

[16] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Wsie	Bernacki Most Eliaszuki Grodzisk Guszczewina Janowo Krynica Leśna Lewkowo Nowe Lewkowo Stare Michnówka Mikłaszewo Narewka Nowe Masiewo Nowa Łuka Ochrymy Olchówka Pasieki Planta Podlewkowie Siemianówka Skupowo Stare Masiewo Stoczek Świnoroje Tarnopol Zabłotczyzna
Kolonia	Kapitańszczyzna
Osada	Gnilec
Integralne cz. miejscowości	Babia Góra Baczyńscy Bazylowe Bielscy Bokowe Borowe Borsuki Chomińszczyzna Chrabuśnik Cieremki Dąbrowa Dziedzice Gruszki Jelonka Kasjany Kordon Kruhlik Ludwinowo Łanczyno Łozowe Maruszka Minkówka Mostki Nowe Skupowo Nowinka Nowiny Osowe Pod Piaski Połymie Porosłe Pręty Prorez Siemieniakowszczyzna Słobódka Smolnica Stare Skupowo Stary Dwór Suszczy Borek Usadźba Zabrody Zamosze
Inne	Łuka