Pezicula eucrita

Pezicula eucrita

Pezicula eucrita na szyszce
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	patyczniaki
Rząd	tocznikowce
Rodzina	Dermateaceae
Rodzaj	Pezicula
Gatunek	Pezicula eucrita
Nazwa systematyczna
Pezicula eucrita (P. Karst.) P. Karst. Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 19: 166 (1871)

Pezicula eucrita (P. Karst.) P. Karst. – gatunek grzybów z rodziny Dermateaceae.

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pezicula, Dermateaceae, Helotiales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisał go w 1869 r. Petter Adolf Karsten, nadając mu nazwę Peziza eucrita. W 1871 r. ten sam autor przeniósł go do rodzaju Pezicula. Pozostałe synonimy:

• Allophylaria eucrita (P. Karst.) P. Karst. 1871
• Belonidium eucritum (P. Karst.) Bres. ex Sacc. & D. Sacc. 1906
• Dermatea eucrita (P. Karst.) Rehm 1889
• Dermatella eucrita (P. Karst.) Sacc. 1889.

Morfologia

Owocniki

Apotecja wyrastające pojedynczo lub po kilka (do 5) na zagłębionych w podłożu, ciemnobrązowych podkładkach, siedzące lub na krótkim trzonie. Tarczka owocnika okrągła, początkowo płaska, następnie wypukła, w stanie świeżym jasnożółta do cynamonowej, blado oprószona, w eksykatach cynamonowa do ciemnobrązowej, średnica 0,3–1,0(–1,3) mm. Dolna strona tej samej barwy lub ciemniejsza, białawo oprószona. Brzeg początkowo wzniesiony, potem ieregularnie rozdarty i ukryty.

Cechy mikroskopowe

Worki maczugowate do cylindryczno-maczugowatych, o wierzchołku zaokrąglonym, stożkowym lub ściętym, zwężające się stopniowo lub gwałtownie w trzonek o zmiennej długości, 75–120 × 14,5–18,5 µm, 4-zarodnikowe (4 normalne i 4 poronione askospory), czasami z 1–4 dodatkowymi, znacznie mniejszymi żywotnymi zarodnikami. Aparat apikalny w odczynniku Melzera amyloidalny lub nieamyloidalny, w świeżym materiale lekko czerwony, ale w eksykatach niebieski. Askospory nierównoboczne, wydłużone elipsoidalne, wrzecionowate lub szeroko sierpowate (Q = 4–5,1), proste lub zakrzywione, czasami w kształcie litery S, nieco spiczaste na końcach, początkowo bez przegród, cienkościenne i szkliste wypełnione zielonkawymi kropelkami oleju, o wymiarach średnio 26,7–33,0 × 5,8–6,9 µm, później z grubszymi i brązowymi ścianami, z 3–7(–8) przegrodami poprzecznymi, rzadko także przegrodami ukośnymi lub podłużnymi, które są ograniczone do komórek środkowych, a ściany są grubsze i brązowe. Uwolnione askospory mogą wytwarzać konidia bezpośrednio z drobnych otworów w ścianie zarodników lub z fialid, które tworzą się bezpośrednio po kiełkowaniu i czasami są oddzielne, ale przeważnie zintegrowane w krótkich konidioforach; askospory uwięzione w dysfunkcjonalnych workach mogą tworzyć strzępki, które penetrują wierzchołek worka i różnicują się w swobodnie odsłonięte, rozgałęzione konidiofory. Konidia maczugowate, zaokrąglone na wierzchołku, ścięte u wąskiej podstawy, szkliste, przeważnie 4–6,6 × 1–2 µm. Parafizy nitkowate, septowane, tępe, rozgałęzione, szkliste, o szerokości 1,5–2 µm z napęczniałą komórką wierzchołkową o średnicy do 6,5 µm, ściany żółtawe, gładkie lub delikatnie szorstkie.

Tworzy dwa rodzaje konidiomów. Powstają na nich mikrokonidia i makrokonidia o zróżnicowanych w zależności od typu konidiomu wielkościach.

Zasięg występowania i siedlisko

Najwięcej stanowisk podano w Europie, poza nią w Ameryce Północnej i Rosji. W Polsce M.A. Chmiel w 2003 r. przytoczyła 5 stanowisk, w późniejszych latach podano następne.

Grzyb nadrzewny, saprotrof, w Polsce notowany na korze sosny. Rozwija się na niedawno obumarłej korze i łuskach szyszek drzew iglastych, w tym należących do rodzajów jodła, modrzew, sosna i świerk. Kowalski i Kehr (1992) wyizolowali ten gatunek jako endofit z 4% żywych gałęzi grabu pospolitego Carpinus betulus, ale owocniki na drzewach liściastych nie są znane.