Podgrzybnica złotopylna
 Podgrzybnica złotopylna – etap biały na podgrzybku | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
podgrzybnica złotopylna |
| Nazwa systematyczna | |
| Hypomyces chrysospermus Tul. & C. Tul Annls Sci. Nat., Bot., sér. 4 13: 16 (1860) | |
Podgrzybnica złotopylna (Hypomyces chrysospermus Tul. & C. Tul – gatunek grzybów należący do rodziny Hypocreaceae[1]. Pasożytniczy grzyb rozwijający się na borowikach i podgrzybkach[2]. Opisano jego występowanie w Ameryce Północnej i Środkowej, Eurazji, Australii i Nowej Zelandii[3].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypomyces, Hypocreaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
- Hypolyssus chrysospermus (Tul. & C. Tul.) Kuntze 1898
- Apiocrea chrysosperma (Tul. & C. Tul.) Syd. & P. Syd. 1921
- Apiocrea chrysosperma (Tul. & C. Tul.) Syd. & P. Syd. 1921 var. chrysosperma
- Sporotrichum mycophilum var. rubicundum (Nees) Pers. 1822)
- Reticularia chrysosperma Bull. 1790
- Mucor chrysospermus (Bull.) Bull. 1791
- Mycobanche chrysosperma (Bull.) Pers. 1818
- Sepedonium chrysospermum (Bull.) Fr. 1832
- Uredo mycophila Pers. 1795
- Sepedonium mycophilum (Pers.) 1816
- Trichoderma mycophilum (Pers.) Schwein. 1822
- Sporotrichum mycophilum (Pers.) Spreng. 1827
- Sporotrichum mycophilum(Pers.) Spreng. 1827 var. mycophilum
- Uredo mycophila Pers. 1795 var. mycophila
- Hypomyces chrysospermus Tul. & C. Tul 1860 var. chrysospermus
Nazwę polską zarekomendowała w 2021 r. Komisja ds. Nazewnictwa Grzybów[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Zaatakowane przez podgrzybnicę złotopylną grzyby pokrywają się początkowo cienką warstwą białawej grzybni pasożyta, która potem zmienia barwę na żółtą, a w końcu rdzawobrązową. W stadium końcowym zaatakowany grzyb wygląda jak opryszczony, a jego owocnik staje się miękki i gnije[2]. Charakterystyczną dla tego gatunku cechą jest tworzenie na porażonych owocnikach dwóch położonych nad sobą i ekscentrycznych w stosunku do trzonu ognisk widocznych na dolnej i górnej stronie kapelusza. Początkowo są one białe i następuje w nich faza tworzenia zarodników bezpłciowych (konidiów), potem stają się żółte – to faza tworzenia chlamydospor. W miarę ich dojrzewania porażone miejsca stają się coraz ciemniejsze, brudnożółte[6]. Zarodniki płciowe askospory są rzadko obserwowane. Powstają dopiero na ostatnim etapie gnicia zaatakowanego grzyba, gdy jest on już bezkształtną masą. Wytwarzane są w perytecjach, mają kształt od wrzecionowatego do lancetowatego i rozmiar 20–25 × 4–5 μm[7].
Zarodniki na różnych etapach rozwoju grzyba różnią się morfologią. W początkowym stadium, na etapie białym powstają bezpłciowo dwa rodzaje konidiów:
- cienkościenne, gładkie, bezbarwne, o rozmiarze 8–12 × 3,5–5,0 μm
- okrągłe, żółte, o rozmiarze 9–20 μm[2].
- Gatunki podobne
Jest wiele gatunków rodzaju Hypomyces. M.in. są to:
- podgrzybnica piestrzycowa (Hypomyces cervinus) preferuje piestrzyce (Helvella),
- podgrzybnica zniekształcająca (Hypomyces deformans) atakuje płomiennice (Flammulina)
- podgrzybnica ceglasta (Hypomyces lateritius) atakuje mleczaja rudego (Lactarius rufus) i mleczaja siarkowego (Lactarius theiogalus)
- podgrzybnica wełniankowa (Hypomyces torminosus) atakuje mleczaja wełniankę (Lactarius torminosus)[6].
Podgrzybnica złotopylna jest łatwa do makroskopowego odróżnienia po złocistożółtej barwie chlamydospor. Nawet gdy nie są one jeszcze wytwarzane, to zawsze w zagłębieniach między trzonem i kapeluszem można znaleźć żółtawe zabarwienia[6].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb nagrzybny, pasożyt atakujący grzyby z rodzajów Boletus (borowik) i Xerocomus i Xerocomellus (podgrzybek). Czasami wywołuje epidemie wśród grzybów[6].
W medycynie ludowej w Chinach podgrzybki zaatakowane przez Hypomyces chrysospermus używane są do zatrzymania i leczenia krwotoków zewnętrznych, głównie poprzez stosowanie zarodników na otwarte rany lub ich części[2]. Naukowo udowodniono, że grzyb ten wytwarza statyny zapobiegające miażdżycy[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2016-07-30].
- ↑ a b c d Jianzhe Ying, Icons of medicinal fungi from China, Beijing, China: Science Press, 1987, s. 545, 575, ISBN 978-7-03-000195-5.
- ↑ Występowanie Hypomyces chrysospermus na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2016-07-24].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-07-30].
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c d Krzysztof Bitner, Grzyby jako pasożyty grzybów kapeluszowych, 1953, s. 695–697 (pol.).
- ↑ Hypomyces chrysospermus [online], Mykoweb [dostęp 2016-07-30] (ang.).
- ↑ Vincent Gullo, Arnold L. Demain, Statins Fermentation Products for Cholesterol Control in Humans, [w:] Goutam Brahmachari (red.), Chemistry and Pharmacology of Naturally Occurring Bioactive Compounds, CRC Press, 2013, s. 435–442, ISBN 978-1-4398-9167-4 [dostęp 2014-12-22].