Poryte
53°21′42″N 22°04′31″E/53,361667 22,075278| wieś | |
.JPG) Kościół w Porytem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-520[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BKL |
| SIMC |
0990907[5] |
Położenie na mapie gminy Stawiski  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kolneńskiego  | |
| 53°21′42″N 22°04′31″E/53,361667 22,075278[1]
| |
| Strona internetowa | |
Poryte – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim, w gminie Stawiski[5][6]. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 648.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0406570 | Poryte Małe | kolonia |
| 0406558 | Poryte Szlacheckie | część wsi |
| 0406564 | Poryte Włościańskie | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W wieku XIX majętność Poryte występuje jako: Poryte alias Poryte Izdebne[7], wieś kościelna i folwark w powiecie kolneńskim, gminie Stawiski, parafii Poryte, położone od Kolna 14 wiorst.
W 1827 r. 23 domów 139 mieszkańców
W roku 1872 wieś posiadała kościół par. murowany, szkołę początkową ogólną, gorzelnię (1872), na terenie pokłady kamienia wapiennego i torfu.
Folwark Poryte posiadał rozległość mórg 2630 w tym : grunty orne i ogrody mórg 581, łąk mórg 215, pastisk mórg 12, lasu mórg 1711, wody mórg 12, nieużytki i place mórg 55.[8]
W osadach folwarcznych mórg 44; budynków murowanych 8, z drzewa 11. Gospodarstwo 4-polowe, las urządzony. Folwark Poryte obejmował swą powierzchnią grunty wsi :.[7]
- Poryte osad 43, z gruntami mórg 500.
- Zaborowo osad 12, z gruntem mórg 129.
- Grabowo Małe osad 2, z gruntem mórg 35,
- Hipolitowo osad 13, z gruntem mórg 164;
- Ignacewo osad 6, z gruntem mórg 124.
Kościół i parafia[edytuj | edytuj kod]
Kościół w 1386 r. funduje Paszko / Paweł z Radzanowa /h. Prawdzic - chorąży warszawski, później płocki, starosta belski. Pielgrzym do grobu św. Jakuba z Compostelli w Hiszpanii. Służący na dworze księcia Janusza, a później Siemowita IV. Zmarł w 1409 r.; w 1386 roku biskup Ścibor eryguje parafię. kolejny dziedzic Adam Niszycki w roku 1639 wznowił erekcję[7]. Opisany w roku 1872 kościół pochodził z 1834 r. Poryte było wówczas parafią dekanatu kolneńskigo liczyło 3520 dusz.
W miejscowości znajduje się obecnie siedziba parafii św. Wojciecha. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Kolno.
Na miejscowym cmentarzu parafialnym została pochowana Simona Kossak.
W miejscowości na prywatnym polu znajduje się pomnik przyrody - głaz narzutowy, o obwodzie ok. 11,25m, wysokości - 1,5m, długości - 4,5m, szerokości - 3m[9].
Czasy współczesne[edytuj | edytuj kod]
Postępujący w okresie drugiej połowy XIX do 1939 roku proces parcelacji i zmian własnościowych, a ostatecznie parcelacji folwarku w 1945 roku utrwala podział administracyjny, w wyniku którego w powiecie kolneńskim w gminie Stawiski wyodrębnia się miejscowości.
- wieś Poryte,
- wsie Poryte Włościańskie i Poryte Szlacheckie będące częściami miejscowości,
- kolonia Poryte Małe.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół parafialny pw. św. Wojciecha, 1 połowa XIX w. oraz dzwonnica, nr rej.: 53 z 28 kwietnia 1980[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 108882
- ↑ Wieś Poryte w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-03-24], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 956 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c Poryte (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 832.
- ↑ (Odnosząc do czasów współczesnych powierzchnia folwarku Poryte w morgach - 2630 mórg, to obecnie ok. 1473 ha co stawiało folwark w grupie dóbr zamożnych.)
- ↑ Centralna dyrekcja ochrony środowiska
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Poryte (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 832.
- Strona parafii w Porytem (wersja archiwalna)
- Siedziba gminy: Stawiski
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Część miasta | |
| Części wsi | |
| Kolonia wsi | |
| Dawna osada |
