Robert Hooke
Robert Hooke (ur. 18 lipca 1635, zm. 3 marca 1703) – angielski przyrodnik, jeden z największych eksperymentatorów XVII wieku.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem pastora, urodził się w angielskiej miejscowości Freshwater na wyspie Wight[1].
Od dzieciństwa cechowało go zainteresowanie przyrodą i wykazywał ogromny zmysł eksperymentatorski. Konstruował bardzo, jak na owe czasy skomplikowane mechanizmy-zabawki, podpatrywał ptaki usiłując zgłębić mechanizm ich lotu, rysował plany różnych konstrukcji. Do 13 roku życia nie chodził do szkoły, gdyż był chorowity. Uczył go w domu jego ojciec. Potem ukończył Westminster School, a następnie Uniwersytet w Oksfordzie. Tutaj jego zdolności dostrzegł Robert Boyle i wziął go pod swoją opiekę. Ci dwaj uczeni długo współpracowali ze sobą. Między innymi Robert Hooke pomógł Boyle’owi zbudować pompę próżniową[1].
Robert Hooke jest odkrywcą podstawowego prawa elastyczności (tzw. prawo Hooke’a), wykonał wiele obserwacji mikroskopowych i teleskopowych (odkrył m.in. istnienie gwiazd podwójnych, Wielkiej Czerwonej Plamy na Jowiszu w 1650 roku[2]), wykonał też szkice powierzchni Marsa użyte 200 lat później do oszacowania szybkości rotacji tej planety[1].
Hooke odkrył też istnienie komórek (roślinnych). Przed 1665 rokiem, posługując się ulepszonym przez siebie mikroskopem, oglądał przekroje korka z dębu korkowego (podłużny i poprzeczny), ujrzał wtedy siatkowate struktury; to co widział, nie było samymi komórkami, lecz ścianami komórkowymi martwych komórek (celuloza wysycona suberyną). Obraz przypominał mu przylegające do siebie klasztorne cele, w których mieszkają mnisi, stąd wzięła się nazwa komórki (ang. cells)[1].
W 1665 roku opublikował dzieło: Micrographia: or some Physiological Description of Minute Bodies made by magnifying glasses with Observations and Inquiries thereupon[3].
Robert Hooke jest autorem konstrukcji specyficznego systemu teleskopu zwierciadlanego, który sam nazwał teleskopem Gregory'ego na cześć szkockiego astronoma Jamesa Gregory’ego[3].
Jako pierwszy uznał, że amonity są skamieniałymi szczątkami dawnych zwierząt podobnymi do współczesnych łodzików. Badał skamieniałe żółwie, sformułował przy tej okazji wniosek, że niektóre rodzaje skamieniałości mogą być wskaźnikiem paleośrodowiska. W ten sposób stał się prekursorem badań paleośrodowiskowych. Był też autorem stwierdzenia, że trzęsienie ziemi może wpływać na morfologię powierzchni ziemskiej, co zostało później pozytywnie zweryfikowane przez licznych badaczy[3].
Pod koniec życia wszedł w konflikt z Izaakiem Newtonem. Oskarżał Newtona o przywłaszczenie kilku odkryć naukowych. Ich zaciekłe dyskusje na zebraniach członków Towarzystwa Królewskiego często przekształcały się w zażarte kłótnie[1]. Newton, gdy został prezesem Towarzystwa Królewskiego, zniszczył wiele prac i instrumentów wykonanych przez Hooke’a. Na jego polecenie zniszczono również wszystkie obrazy i podobizny Hooke’a[4].
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- od 1663 członek Towarzystwa Królewskiego[5]
Na jego cześć nazwano:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Robert Huxley: Wielcy przyrodnicy. Od Arystotelesa do Darwina. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15952-8.
- ↑ Praca zbiorowa: KOSMOS. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 308. ISBN 978-83-7670-323-7.
- ↑ a b c Twarogowski J. Poczet wielkich geologów. Nasza Księgarnia, 1974
- ↑ Allan Chapman, England's Leonardo – Robert Hooke (1635–1703) and the art of experiment in Restoration England, Proceedings of the Royal Institution of Great Britain 67 239–275, 1996
- ↑ List of Fellows of the Royal Society 1660 – 2007 (ang.). Royal Society. [dostęp 2016-08-23].
- ↑ (3514) Hooke w bazie Minor Planet Center (ang.)
- ↑ Hooke on Mars (ang.). W: Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2016-08-23].
- ↑ Hooke on Moon (ang.). W: Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2016-08-23].
