Roman Martini
Data i miejsce urodzenia |
1909 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
30 marca 1946 |
Przyczyna śmierci |
zabójstwo |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie | |
Narodowość |
polska |
Tytuł naukowy | |
Edukacja | |
Alma Mater | |
Stanowisko | |
Małżeństwo |
Stanisława |
Dzieci |
Małgorzata |
Odznaczenia | |
Roman Martini (ur. 1909 w Szczakowej, zm. 30 marca 1946 w Krakowie) – polski prokurator.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Roman Martini urodził się w 1909 w Szczakowej[1]. Był synem nadinspektora i naczelnika głównego urzędu cłowego w Szczakowej[1].
W 1927 zdał egzamin dojrzałości w V Państwowym Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego w Krakowie[1][2]. W 1931 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. Równolegle kształcił się w szkole nauk politycznych UJ[1]. W 1934 uzyskał stopień doktora praw na podstawie pracy pt. Zarys urbanizacji i procesu koncentracji miejskiej Polski w dziesięcioleciu 1921–1930. W okresie II Rzeczypospolitej w 1938 został mianowany podprokuratorem Sądu Okręgowego w Kielcach[1].
Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej, w tym podczas obrony Modlina, za co został odznaczony przez Dowództwo Grupy Operacyjnej „Modlin” Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych[1][3]. Po kapitulacji został wzięty przez Niemców do niewoli i osadzony w Oflagu II C Woldenberg, gdzie przebywał do stycznia 1945[1].
Tuż po powrocie na ziemie polskie zgłosił się do służby w wymiarze sprawiedliwości i został przydzielony do Sądu Specjalnego w Krakowie na stanowisko wiceprokuratora[1][4][5]. Zajmował się zbrodniami niemieckimi z okresu wojny na ziemiach polskich[1]. Od czerwca 1945 roku prowadził śledztwo przeciwko Ferdynandowi Goetlowi, Janowi Emilowi Skiwskiemu, Marianowi Wodzińskiemu i Franciszkowi Urbanowi Prochownikowi pod zarzutem ich kolaboracji z Niemcami, a w szczególności udziału w przedsięwzięciach propagandy hitlerowskiej mającej na celu rozpowszechnienie wśród społeczeństwa polskiego wiedzy o zbrodni sowieckiej w Katyniu[6].
W styczniu 1946 poślubił Stanisławę, wdowę po Stanisławie Schlammie, matkę dwójki dzieci, od 1945 właścicielkę kawiarni „Fregata” przy ulicy Grodzkiej w Krakowie. W tym czasie postanowił zmienić rodzaj i miejsce pracy, decydując się na przenosiny do Katowic i otwarcie kancelarii prawniczej. Swoich planów nie zdążył zrealizować.
Morderstwo
[edytuj | edytuj kod]W nocy 30 marca 1946 został zamordowany w najmowanym pokoju mieszkania przy ulicy Krupniczej 10 w Krakowie[7][8][4]. Sekcja zwłok wykazała dwanaście ran tłuczono-miażdżonych głowy zadanych kluczem monterskim oraz cztery rany kłute szyi i klatki piersiowej[8]. Wkrótce po morderstwie aresztowani zostali 17-letnia Jolanta Słapa (uczennica szkoły dramatycznej, nazywana również Maklakiewiczówna, ze względu na nazwisko ojczyma[9]) i jej narzeczony, 20-letni Stanisław Lubicz-Wróblewski (maturzysta)[10]. Wyjaśnili, że Słapianka, będąca znajomą dr. Martiniego, umówiła rozmowę z nim, a Wróblewskiemu podsunęła pomysł dokonania morderstwa i rabunku[10]. Podczas rozmowy Wróblewski uderzył Martiniego ciężkim kluczem instalatorskim, ogłuszając go, po czym zakneblował mu usta i kilkakrotnie dźgnął go nożem[10]. Następnie oboje zabrali z mieszkania ubrania, pierścionki, złoty zegarek, złotą bransoletkę, zaś pozostawili tamże ww. klucz instalatorski[10].
Według śledczych w dotarciu do sprawców pomógł znaleziony w mieszkaniu album z fotografiami znajomych Martiniego, których kolejno sprawdzano i rewidowano ich domy[10]. Słapianka przyznała się do popełnienia morderstwa podczas rewizji w swoim mieszkaniu przy ulicy Śląskiej, gdzie znaleziono część zrabowanych przedmiotów[10]. Inne później ujawniono w mieszkaniu Wróblewskiego, który również przyznał się do zbrodni[10]. W procesie sądowym oboje zostali oskarżeni o popełnienie morderstwa. Wróblewski został w 1947 powtórnie aresztowany i wówczas skazany na karę śmierci i stracony (w wyjaśnieniach podał, że zabójstwo Martiniego było zemstą za uwiedzenie narzeczonej)[9]. Sama Jolanta Słapa została skazana na karę 15 lat pozbawienia wolności. W związku ze sprawą morderstwa osoba Romana Martiniego była przedmiotem pogłosek, w którym przypisywano mu niemoralne prowadzenie się, romanse, przechowywanie kosztowności.
Roman Martini został pochowany w grobowcu rodziny Nowińskich na cmentarzu Rakowickim w Krakowie 4 kwietnia 1946[1][11]. Po śmierci Romana Martiniego jego żona urodziła córkę Małgorzatę.
Niepotwierdzona historia
[edytuj | edytuj kod]Aktualne opracowanie Narodowego Centrum Kultury (NCK) wyklucza prawdziwość plotek o związku śmierci Martiniego ze zbrodnią katyńską[7][12]. Według niepotwierdzonych informacji, zabójstwo Romana Martiniego mogło zostać zainscenizowane. Podczas swojej pracy miał odnaleźć tajny raport z 10 czerwca 1940 autorstwa kierownika zarządu NKWD obwód Mińsk, Tartakowa, potwierdzający likwidację trzech polskich obozów jenieckich, Kozielsk, Ostaszków i Starobielsk, na wiosnę 1940 (tzw. „raport Tartakowa”). Informacje o powiązaniu śmierci Martiniego ze sprawą katyńską docierały anonimowo do jego żony Stanisławy, która w okresie PRL była inwigilowana przez komunistyczne służby bezpieczeństwa; ponadto w powojennych audycjach „Głosu Ameryki” R. Martini był wskazywany wśród ustalających sprawców zbrodni katyńskiej. Według innej wersji Roman Martini miał zginąć w upozorowanej sprawie kryminalnej za to, że usiłował wskazać na sprawstwo zbrodni katyńskiej dokonane przez Sowietów[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Ś. p. prokurator dr Roman Martini. „Dziennik Polski”, s. 6, Nr 93 z 3 kwietnia 1946.
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 13, s. 247, 15 sierpnia 1925.
- ↑ Adam Massalski, Stanisław Meducki: Kielce w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945, Wrocław 1986, s. 36. ISBN 83-04-01865-9.
- ↑ a b Zamordowanie prokuratora dr Romana Martiniego. „Dziennik Polski”. Nr 91, s. 4, 1 kwietnia 1946.
- ↑ Andrzej Przewoźnik: Zeznanie Kardynała. tygodnik.onet.pl, 1 stycznia 2015. [dostęp 2015-01-12].
- ↑ Stanisław Maria Jankowski: Czterdziestu co godzinę, Warszawa 2002, s. 34. ISBN 83-905877-8-5.
- ↑ a b Dramat prokuratora Martiniego, [w:] Narodowe Centrum Kultury [online], nck.pl, 1 stycznia 2010 [dostęp 2023-06-17] .
- ↑ a b Tomasz Konopka , Śmierć na ulicach Krakowa w latach 1945-1947 w materiale archiwalnym krakowskiego Zakładu Medycyny Sądowej, „Pamięć i Sprawiedliwość”, 4/2 (8), 2005, s. 148 .
- ↑ a b Historia pewnego kłamstwa. „Zeszyty Katyńskie”. Nr 19, s. 79–113, 2004.
- ↑ a b c d e f g Ujęcie morderców prokuratora Martiniego. „Dziennik Rzeszowski”. Nr 86, s. 2, 10 kwietnia 1946.
- ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Roman Martini. rakowice.eu. [dostęp 2017-04-03].
- ↑ Józef Mackiewicz, Tajemnica szwedzkiego dossier „Wiadomości” Londyn 1949, nr 41, przypis 28 J. Trznadla.
- ↑ Wstęp. W: Michał Pawlicki: Katyń 1940-2010. Katalog wystawy. Kielce: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach, 9-30 kwietnia 2010, s. 7. ISBN 978-83-60108-82-6.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Bratko , Dlaczego zginąłeś, prokuratorze?, Kraków: Stowarzyszenie Twórcze. Krakowski Klub Artystyczno-Literacki, 1998, ISBN 83-85816-70-4, OCLC 751000554 .
- Nie dajcie pogrzebać prawdy. Relacja Stanisławy Martini. W: Stanisław Maria Jankowski, Edward Miszczak: Powrót do Katynia. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990, s. 112-120. ISBN 83-03-03194-5.
- Dramat prokuratora Martiniego. pamietamkatyn1940.pl. [dostęp 2015-01-11].
- Absolwenci Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Jeńcy Oflagu II C Woldenberg
- Ludzie związani z Kielcami
- Ludzie związani ze zbrodnią katyńską
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Ofiary zabójstw w Polsce Ludowej
- Pochowani na cmentarzu Rakowickim
- Prokuratorzy II Rzeczypospolitej
- Sędziowie i prokuratorzy aparatu represji w Polsce (1944–1956)
- Obrońcy Modlina (1939)
- Urodzeni w 1909
- Zmarli w 1946
- Ludzie urodzeni w Szczakowej