Rusini

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez MerlIwBot (dyskusja | edycje) o 13:18, 19 maj 2012. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Ziemie ruskie w XII wieku
Rusini i ziemie ruskie pod koniec XIV wieku

Rusini (Rusnacy, Ruśniacy lub Rusowie, dawniej też Rusacy, Rosjanie od gr. Ρωσία = Ruś/Русь[1]) – termin odnoszący się do wschodniosłowiańskich narodów bądź grup etnicznych:

Nazwa i znaczenie

Pochodzenie nazwy

Rusini na początku XX wieku
Mapa etniczna 1927

Słowa "Rusini", "Ruś" oraz "ruski" pochodzą najprawdopodobniej od ugrofińskiego wyrazu Ruotsi, które znaczy "wojownik, mieszkaniec pobrzeża". Finowie do dzisiaj nazywają tak również Szwedów, od których nazwę tę mogli przejąć[9].

Inne teorie

  • Nazwa ta pochodzi od nazwy rzeki Roś przepływającej nieopodal Kijowa.
  • Nazwa ta pochodzi od nazwy hipotetycznego skandynawskiego plemienia – Rusów
  • Nazwa ta pochodzi od nazwy starożytnego plemienia sarmackiego – Roksolanów. Hipoteza ta została wypracowana przez Szymona Zimorowica w XVII wieku.
  • Nazwa ta pochodzi od wschodniosłowiańskiego wyrazu rossieje, co oznacza "po ziemi, daleko"; stąd też miałby pochodzić wyraz Rossija (Rosja). Hipoteza ta była stworzona przez Macieja Stryjkowskiego w XVI wieku.

Stroje ruskie – galeria

Zobacz też

  1. ↑ W XV wieku zaczęto w północno-wschodnich księstwach ruskich stosować pod wpływem greki nazwę "Rosja" jako określenie "Rusi". Analogicznie do nowej nazwy kraju zaczęto nazywać mieszkańców kraju Rosjanami. Stąd także wprowadzono termin "Małorosjanie" jako określenie Ukraińców. Nazwa Rosjanie w wiekach XVIII i XIX funkcjonowała jako synonim Rusinów. Nowy termin nie przyjął się na całym etnicznym obszarze ruskim, zwłaszcza w jego zachodniej części. W czasach radzieckich zaczęto mianem "Rosjan" określać wszystkich mieszkańców Rosyjskiej FSRR bez względu na przynależność etniczną. Etniczni Rosjanie do dzisiaj nazywają się "russkije" co oznacze "ruskie" – wywodzące się od Rusi.
  2. ↑ Nazwa Ukraińców jako narodu pojawiła się dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Pierwszym, który upublicznił powszechnie używane określenie Ukrainiec zamiast Rusin w sensie politycznym był historyk Mychajło Hruszewski w pracy "Historia Ukrainy-Rusi" z roku 1904.
  3. ↑ Określenie "Małorusini" występuje w polskiej literaturze, m.in. patrz: Jerzy Hawryluk, "Pisali jak chcieli" – spisy ludności w II Rzeczypospolitej, Ukraińskie Pismo Podlasia "Nad Buhom i Narwoju", nr 2 (60), 2002 r., dostępne w Internecie, dostęp 2008-03-03, 18:12; Grzegorz Rąkowski, Polska egzotyczna – przewodnik, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 1994, str. 352-356, dostępne w Internecie, dostęp 2008-03-03, 18:12; Aleksander Wysocki, Zarys problemu świadomości narodowej rdzennych mieszkańców województwa poleskiego w świetle dokumentów Centralnego Archiwum Wojskowego, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej, nr 27, 2005 r., dostęp 2008-03-03, 18:12
  4. ↑ Nazwa "Małorosjanie" pojawia się szczególnie w starszych źródłach. Występuje także w Encyklopedii Powszechnej PWN z 1976 roku. Termin wprowadzony w Cesarstwie Rosyjskim i Niemczech jako synonim nazwy "Ukraińcy", która na mocy ukazu emskiego była w latach 1876-1905 zakazana. Stąd też pochodzi niemieckie Kleinrussen.
  5. ↑ Obecnie na Ukrainie toczy się dyskusja, czy mieszkających w obwodzie zakarpackim Rusinów należy uznać do narodowości ukraińskiej czy rusińskiej. W referendum z 1 grudnia 1991 roku 78% procent mieszkańców tego obwodu opowiedziało się za większą autonomią wobec Ukrainy. Wyniki tego referendum nie zostały jednak uznane przez władze ukraińskie. Utworzony w maju 1993 rząd tymczasowy Rusinów z premierem prof. Iwanem Turjanicą w Użhorodzie został następnie zdelegalizowany w roku 1994. Nowa ukraińska ustawa o partiach i stowarzyszeniach obowiązująca na Ukrainie od roku 1995 utrudnia obecnie wpisywanie do statutów takich postulatów politycznych, które kontestują integralność terytorialną Ukrainy. Ustawa nakłada również obowiązek rejestracji list wyborczych we wszystkich obwodach.
  6. ↑ W marcu 2008 rada obwodu zakarpackiego uznała istnienie narodowości rusińskiej. Zgodnie z postanowieniem władz obwodowych Rusini będą oficjalnie uznawani za mniejszością narodową. Poza obwodem zakarpackim Rusini jako mniejszość narodowa uznawani są w 22 krajach świata. (w:) Judyta Jewchak, Piotr Kościński, Tatiana Serwetnyk – Rzeczpospolita 13 marca 2008. W Stanach Zjednoczonych, działa m.in. Rusińska Bizantyjska Metropolia Katolicka. Ruś Zakarpacka była częścią składową Austro-Węgier do końca I wojny światowej, od 1918 należała do Czechosłowacji. W marcu 1939 przy pomocy Niemiec Ruś Zakarpacka ogłosiła niepodległość jako Karpato-Ukraina, następnie po kilku dniach została zaanektowana przez Węgry. Po II wojnie została zajęta przez Związek Radziecki i włączona do Ukraińskiej SRR.
  7. ↑ Porownaj z: Krystyna Pieradzka, Na szlakach Łemkowszczyzny, 1939.
  8. ↑ a b W latach 90. XX wieku prof. Paul Robert Magocsi oraz prof. Paul Best zaliczyli tę mniejszość autochtoniczną do narodu karpatoruskiego. Według nich na terenie obecnej Polski, Słowacji, Ukrainy i Serbii mieszka licząca około 1 mln 200 tys. osób społeczność o proweniencji karpatoruskiej, do której zaliczyli Łemków, Bojków i Hucułów. Jak uważają, wobec tej społeczności nie powiodły się próby ukrainizacji, a ludność ta ma nadal poczucie swojej karpatorusińskiej odrębności narodowej z aspiracjami do stania się czwartym narodem wschodniosłowiańskim, obok Ukraińców, Rosjan i Białorusinów. Porównaj z: "Czy w XX w. w Europie Środkowo-Wschodniej powstają nowe narody?". J. Lewandowski [w:] Wokół antropologii kulturowej, pod red. M. Haponiuka i M. Rajewskiego, Lublin 1999, s. 42-43.
  9. ↑ Brückner, Aleksander: Słownik etymologiczny języka polskiego, hasło "Ruś" (Kraków: Nakładem Krakowskiej Spółki Wydawniczej, 1927).

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rusini&oldid=31266291”