Seweryna Szmaglewska

Seweryna Szmaglewska
Seweryna Szmaglewska-Wiśniewska
	; Seweryna Szmaglewska
Data i miejsce urodzenia	11 lutego 1916 ; Przygłów k. Piotrkowa Tryb.
Data i miejsce śmierci	7 lipca 1992 ; Warszawa
Narodowość	Polska
Dziedzina sztuki	literatura
	Ważne dzieła
	Dymy nad Birkenau; Czarne Stopy;
	Odznaczenia
	Nagrody
	Nagroda I stopnia Ministra Kultury i Sztuki (1973), Nagroda specjalna Kwatery Głównej ZHP (1979)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Seweryna Szmaglewska-Wiśniewska^[1] (ur. 11 lutego 1916 w Przygłowie koło Piotrkowa Trybunalskiego, zm. 7 lipca 1992 w Warszawie) – polska pisarka, prozaiczka i autorka powieści dla młodzieży Czarne Stopy.

Życiorys

Córka Antoniego Szmaglewskiego, sekretarza gminy i Pelagii z Bystrońskich^[2]. Po śmierci rodziców była wychowywana przez swoją nauczycielkę Aleksandrę Matusiakową^[3]. Po ukończeniu żeńskiego Seminarium Nauczycielskiego im. Królowej Jadwigi w Piotrkowie Trybunalskim wyjechała do Warszawy, gdzie uczęszczała do Studium Społeczno-Oświatowego Wolnej Wszechnicy Polskiej. Następnie studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz w Łodzi. W latach 1942–1945 była więziona w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. 18 stycznia 1945 pod Wodzisławiem Śląskim podjęła udaną próbę ucieczki z marszu śmierci^[4]. Następnie skierowała się w kierunku północno-wschodnim do Andrychowa, przygarnięta z koleżanką przez obcą kobietę a z czasem udała się jeszcze dalej od trasy marszu^[4]. Ostatecznie ukryła się w gospodarstwie Dolników w Boryni (dziś część Jastrzębia Zdroju)^[5].

Po II wojnie światowej zamieszkała w Łodzi, w 1946 poślubiła architekta Witolda Wiśniewskiego i przeprowadziła się do Warszawy^[2]. Zeznawała podczas procesów norymberskich. Wieloletnia wiceprezes Rady Naczelnej ZBoWiD oraz członkini Rady Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa.

W 1986, na podstawie jej książki o tematyce harcerskiej przygody pt. Czarne Stopy, powstał film fabularny pod tym samym tytułem, w reżyserii Waldemara Podgórskiego.

Pochowana na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kw. 18 E, rząd 3, grób 17)^[6].

Publikacje

Dymy nad Birkenau (lektura do szkoły średniej za czasów PRL), 1945;
Łączy nas gniew, 1955;
Prosta droga Łukasza, 1955;
Chleb i nadzieja, 1958;
Zapowiada się piękny dzień, 1960;
Czarne Stopy (dla młodzieży; lektura uzupełniająca do klasy 5. szkoły podstawowej), 1960;
Puste miejsce przy stole, 1963;
Więzienna krata: Antologia pamięci 1939-45 (opr.), 1964;
Krzyk wiatru, 1965;
Odcienie miłości, 1969;
Niewinni w Norymberdze, 1972;
Nowy ślad Czarnych Stóp, 1973;
Wilcza jagoda 1977;
Biała róża, 1983;
Dwoje smutnych ludzi, 1986.

Odznaczenia i nagrody^[7]^[6]

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1960)
Order Sztandaru Pracy I klasy (1978)
Złoty Krzyż Zasługi (1953)
Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1981)
Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)^[8]
Krzyż Oświęcimski (1985)^[9]
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
Złoty Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” (1987)
Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1965)^[10]
Medal „Bojownikom przeciwko faszyzmowi 1933–1945” (Niemiecka Republika Demokratyczna, 1960)^[11]
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości literackiej ze szczególnym uwzględnieniem Dymów nad Birkenau i Niewinnych w Norymberdze (1973);
Nagroda specjalna Głównej Kwatery ZHP za powieść Nowy ślad Czarnych Stóp (1979)
Nagroda im. Ludwika Waryńskiego (1985) za książkę "Niewinni w Normberdze" (Książka i Wiedza, wyd. IV)^[12].

Patronat

Seweryna Szmaglewska jest patronką Szkoły Podstawowej w Woźnikach.

Przypisy

↑ Pamięci Seweryny Szmaglewskiej – Wiśniewskiej, UM Piotrków Trybunalski 22 czerwca 2018.
↑ ^a ^b Polski Słownik Biograficzny tom 48 s. 406.
↑ LudwikaL. Majewska LudwikaL., Zaangażowanie kobiet na rzecz zwiększenia swojej roli w życiu publicznym Piotrkowa Trybunalskiego w latach 1918–1939, [w:] I.I. Dadej i inni red., Historię swą piszcie same. Polityka, historiografia i muzealne narracje z perspektywy kobiet, Warszawa: Instytut Historii PAN, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, 2023, s. 171, ISBN 978-83-66911-62-8 .
↑ ^a ^b Jacek Lachendro, Ucieczki więźniów KL Auschwitz w czasie marszu śmierci. Pomoc mieszkańców Śląska dla uciekinierów, [w:] „Kierunek Loslau. Marsz ewakuacyjny więźniów oświęcimskich w styczniu 1945 roku”, Wodzisław Śląski 2016.
↑ JanuszJ. Lubszczyk JanuszJ., JASPedia [online] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-13] .
↑ ^a ^b Seweryna Szmaglewska w bazie filmpolski.pl
↑ Życie i twórczość Seweryny Szmaglewskiej. [dostęp 2012-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu].
↑ Uznanie dla twórców kultury/w/Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, s. 1–2.
↑ Stefan Oberleitner, Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 123.
↑ Pisarze Ziem Zachodnich i Północnych obradują w Olsztynie, "Trybuna Ludu", nr 140, 22 maja 1965, s. 1.
↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 218, 13 września 1960, s. 2.
↑ Nagrody im. Ludwika Waryńskiego, "Trybuna Ludu", nr 118, 22 maja 1985, s. 1.

Bibliografia

Lesław Bartelski M.: Polscy pisarze współcześni, 1939–1991: Leksykon. Tower Press, 2000, s. 412–413.

Linki zewnętrzne

Seweryna Szmaglewska w Katalogu Biblioteki Narodowej

[1] Pamięci Seweryny Szmaglewskiej – Wiśniewskiej, UM Piotrków Trybunalski 22 czerwca 2018.

[psb-2] Polski Słownik Biograficzny tom 48 s. 406.

[3] LudwikaL. Majewska LudwikaL., Zaangażowanie kobiet na rzecz zwiększenia swojej roli w życiu publicznym Piotrkowa Trybunalskiego w latach 1918–1939, [w:] I.I. Dadej i inni red., Historię swą piszcie same. Polityka, historiografia i muzealne narracje z perspektywy kobiet, Warszawa: Instytut Historii PAN, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, 2023, s. 171, ISBN 978-83-66911-62-8 .

[Loslau-4] Jacek Lachendro, Ucieczki więźniów KL Auschwitz w czasie marszu śmierci. Pomoc mieszkańców Śląska dla uciekinierów, [w:] „Kierunek Loslau. Marsz ewakuacyjny więźniów oświęcimskich w styczniu 1945 roku”, Wodzisław Śląski 2016.

[5] JanuszJ. Lubszczyk JanuszJ., JASPedia [online] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-13] .

[FP-6] Seweryna Szmaglewska w bazie filmpolski.pl

[7] Życie i twórczość Seweryny Szmaglewskiej. [dostęp 2012-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu].

[8] Uznanie dla twórców kultury/w/Trybuna Robotnicza, nr 170, 19 lipca 1984, s. 1–2.

[9] Stefan Oberleitner, Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 123.

[10] Pisarze Ziem Zachodnich i Północnych obradują w Olsztynie, "Trybuna Ludu", nr 140, 22 maja 1965, s. 1.

[11] „Trybuna Robotnicza”, nr 218, 13 września 1960, s. 2.

[12] Nagrody im. Ludwika Waryńskiego, "Trybuna Ludu", nr 118, 22 maja 1985, s. 1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]