Smreczyński Staw
49°13′21″N 19°51′52″E/49,222500 19,864444 Smreczyński Staw, widok z Ornaku | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Lokalizacja | |
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Wysokość lustra |
1226 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
0,75 ha |
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Objętość |
13 540 m³ |
| Hydrologia | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
| 49°13′21″N 19°51′52″E/49,222500 19,864444
| |
Smreczyński Staw – polodowcowe jezioro morenowe w polskich Tatrach Zachodnich[1]. Nazwa pochodzi od dawnej Hali Smreczyny[2].
Opis
[edytuj | edytuj kod]
Staw znajduje się w górnej części Doliny Kościeliskiej, u wylotu Doliny Pyszniańskiej i Hali Smreczyny, na wysokości 1226 m. Powstał w zagłębieniu między morenami dwóch lodowców[2]. Średnia głębokość – 1,8 m, głębokość maksymalna – 5,3 m, powierzchnia – 0,75 ha, pojemność – 13 540 m³. Przeźroczystość wody wynosi zaledwie 1,5–2 m[3].
Otoczony jest lasem, ponad którym widoczne są szczyty: Smreczyński Wierch (2086 m n.p.m.), Kamienista (2126 m), Błyszcz (2158 m), zbocza Starorobociańskiego Wierchu (2178 m), przez które przebiega granica polsko-słowacka. Blisko stawu są dwie zarastające leśne polany: Wyżnia i Niżnia Smreczyńska[4].
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Od innych tatrzańskich jezior różni się wysokim rozwojem życia organicznego i występowaniem płazów; stwierdzono traszkę górską i karpacką oraz żabę trawną. Jest to jedno z nielicznych jezior tatrzańskich, które nie jest położone na dnie dzikiego kotła polodowcowego otoczonego stromymi ścianami, lecz na równinie w lesie[1]. Brzegi są bagniste, porośnięte roślinami bagiennymi. W 1850 r. Kazimierz Wodzicki ocenił: „woda brunatna i śmierdząca, pełna robactwa”[3].
Smreczyński Staw znajduje się na obszarze ochrony ścisłej „Pyszna, Tomanowa, Pisana”. W wodzie obfity fitoplankton, głównie bruzdnice[3], oraz rzadki w Polsce słodkowodny krasnorost Batrachospermum[2]. Nad brzegami rośnie czermień błotna – gatunek rzadki w Karpatach[5]. Na stawie zatrzymują się na odpoczynek ptaki przelotne[3].
Smreczyński Staw w kulturze
[edytuj | edytuj kod]Górale uważali, że jezioro to nie ma dna. Według legendy, gdy pewien gazda zaczął kopać rów odwadniający, by spuścić z niego wodę i zamienić go na łąkę, głos z wody ostrzegł go, że zatopi wszystkie miejscowości, aż do morza[3].
Smreczyński Staw był zwiedzany i podziwiany przez wielu znanych twórców. Malowali go m.in. Walery Eljasz-Radzikowski, Wojciech Gerson, Leon Wyczółkowski. Stefan Żeromski opisał go w II tomie Popiołów, a Seweryn Goszczyński w utworze Oda[3].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
od krzyżówki z główną drogą biegnącą Doliną Kościeliską, tuż poniżej schroniska na Hali Ornak. Trasa zaczyna się na wysokości 1106 m n.p.m. i prowadzi przez ścisły rezerwat przyrody: długość 1,2 km, różnica wysokości 120 m (30 min, ↓ 25 min)[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Władysław Szafer, Tatrzański Park Narodowy, Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
- ↑ a b c Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b c d e f Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ a b Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wydawnictwo „WiT” S.c., 2009, ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
