Mścisław (Białoruś): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne |
drobne redakcyjne |
||
| Linia 13: | Linia 13: | ||
| burmistrz = |
| burmistrz = |
||
| zdjęcie = Catholic Church of St. Michael the Archangel in Amścisłaŭ, Belarus.jpg |
| zdjęcie = Catholic Church of St. Michael the Archangel in Amścisłaŭ, Belarus.jpg |
||
| |
| opis_zdjęcia = Kościół Jezuitów po przebudowie na cerkiew |
||
| powierzchnia = |
| powierzchnia = |
||
| stopniN = 54 |
| stopniN = 54 |
||
Wersja z 11:03, 9 mar 2011
Szablon:Miasto zagranica infobox Mścisław (biał. Мсціслаў, Амсьціслаў, Mścisłaŭ, Amścisłaŭ[1], ros. Мстиславль, Mstislawl) – miasto na Białorusi, stolica rejonu mścisławskiego obwodu mohylewskiego. 10,7 mieszkańców (2010).
Historia
Pierwszy raz wspominany w źródłach historycznych w 1136 jako gród obronny założony przez księcia smoleńskiego Rościsława I Michała nazwany tak na cześć jego ojca Mścisława I Haralda. Od 1377 stolica udzielnego Księstwa Mścisławskiego w składzie Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pierwszym litewskim księciem Mścisławia był brat Władysława Jagiełły Korygiełło. Jego następcą był w latach 1390–1430 Lingwen, który jako wódz trzech pułków smoleńskich, dowodził też chorągwią mścisławską w czasie bitwy pod Grunwaldem.
W czasie wojny litewsko-moskiewskiej 1512-1522, ostatni książę mścisławski Michał oddał swoje ziemie Wielkiemu Księstwu Moskiewskiemu, a po przegranej przez Rosjan bitwie pod Orszą w 1514 zbiegł do Moskwy. Jego księstwo włączone zostało ostatecznie w 1527 do Wielkiego Księstwa Litewskiego jako starostwo. W 1566 Zygmunt II August utworzył województwo mścisławskie.
W 1601 miejscowe duchowieństwo prawosławne przyjęło unię brzeską z kościołem rzymskokatolickim. W 1634 dla dyzunitów powołano prawosławne biskupstwo mścisławskie z siedzibą w Mohylewie. Miejscowe struktury kościoła rzymskokatolickiego podlegały od 1634 diecezji smoleńskiej. Także w 1654 roku miasto otrzymało od króla Władysława IV prawa miejskie magdeburskie oraz herb. Przed najazdem moskiewskim w połowie XVII w. miasto miało około 30 tys. mieszkańców.
W czasie wojny polsko-rosyjskiej 1654-1667 wojska rosyjskie w 1654 splądrowały miasto, dokonując tzw. rzezi Trubeckiego. W 1661 roku miasto zostało odzyskane przez Rzeczpospolitą. W 1676 roku Sejm na wniosek wojewody Jana Ogińskiego zatwierdził potrzebę odbudowania twierdzy. W XVIII wieku miasto zostało przebudowane wg planów J.K.Glaubitza.
W 1772 całe województwo mścisławskie zagarnęła Rosja w I rozbiorze. Włączono je do guberni mohylewskiej. W 1773 roku były tu 3 kościoły katolickie i około 3 tys. mieszkańców (w tym ok. 1/3 Żydów). W 1880 roku mieszkało tu 7712 mieszkańców i było 1036 drewnianych domów i 12 murowanych. W 1919 na Mścisławszczyźnie walczył korpus gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. W 1924 miasto włączono do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Od 1991 na niepodległej Białorusi.
Zabytki
- Kościół Karmelitów Wniebowzięcia NMP i klasztor w stylu barokowym z 1617 roku (lub 1637-38) fundacji wojskiego mścisławskiego Karola Jakuba Madalińskiego. Przebudowany w latach 1746-50 przez Jana Krzysztofa Glaubitza. Ponownie przebudowany w 1887 roku. We wnętrzu znajdują się freski z drugiej połowy XVII wieku (lub XVIII w.) przedstawiające fundatora oraz rzeź Mścisławia dokonaną przez moskiewskie oddziały Trubeckiego w 1654 roku. Obok kościoła znajduje się budynek klasztoru, na planie prostokąta. We wnętrzach polichromia z XIX wieku. W pobliżu brama złożona z kilku łukowatych przęseł z attyką i pinaklami.
- Kościół Jezuitów św. Michała Archanioła i kolegium w stylu barokowym fundacji króla Zygmunta III Wazy. Powstały w 1614 roku. Przebudowane w latach 1730-38. Po powstaniu listopadowym w 1832 roku został przebudowany na prawosławny sobór Nikołajewski rozbierając obie wieże, przebudowując fasadę i budując kopułę (nie zachowaną). W wnętrzu zachowało się dużo elementów barokowego wyposażenia w postaci kolumn, pilastrów i rzeźb. W pobliżu stoi parterowy budynek jezuickiej apteki z XVIII w. oraz budynek kolegium jezuickiego. Uczęszczał do niego filozof Anioł Dowgird (1776-1835).
nieistniejące:
- Zamczysko na Górze Zamkowej w miejscu dawnego zamku obronnego zniszczonego przez wojska moskiewskie w XVII w.
- Kościół i klasztor Dominikanów z XVII w. fundacji podkomorzego Włodzimierza Dadziboga Kamińskiego (zburzony)
- Kościół Bernardynów pw. NMP Anielskiej z 1727 r. fundacji chorążego Jana Hurko (zburzony)
- Kościół i klasztor Karmelitek (zburzony)
- Klasztor Mariawitek (zburzony)
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Mścisław, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 774.
