Kałmucy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
brak |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
| Linia 23: | Linia 23: | ||
Kałmucy wywodzą się od części [[Ojraci|Ojratów]], która nie wyemigrowała z imperium mongolskiego do sułtanatu Egiptu i Syrii, tylko została w Azji Środkowej i przyjęła buddyzm. Do początków [[XVII wiek]]u zamieszkiwali na terenach zachodnich [[Chińska Republika Ludowa|Chin]] ([[Dżungaria]]) i częściowo [[Mongolia|Mongolii]]. W latach dwudziestych [[XVII wiek|XVII]] w. część [[Ojraci|Ojratów]] wywędrowała z dawnej ojczyzny na zachód i w latach trzydziestych dotarła nad [[Morze Kaspijskie]]. Kałmucy wyparli z okolic dolnej [[Wołga|Wołgi]] [[ludy tureckie|tureckich]] [[Nogajowie|Nogajów]] i zajęli [[step]]owe obszary między rzekami [[Don]] i [[Ural (rzeka)|Jaik (dzisiejszy Ural)]], a następnie na terenach tych utworzyli [[Chanat kałmucki]]. |
Kałmucy wywodzą się od części [[Ojraci|Ojratów]], która nie wyemigrowała z imperium mongolskiego do sułtanatu Egiptu i Syrii, tylko została w Azji Środkowej i przyjęła buddyzm. Do początków [[XVII wiek]]u zamieszkiwali na terenach zachodnich [[Chińska Republika Ludowa|Chin]] ([[Dżungaria]]) i częściowo [[Mongolia|Mongolii]]. W latach dwudziestych [[XVII wiek|XVII]] w. część [[Ojraci|Ojratów]] wywędrowała z dawnej ojczyzny na zachód i w latach trzydziestych dotarła nad [[Morze Kaspijskie]]. Kałmucy wyparli z okolic dolnej [[Wołga|Wołgi]] [[ludy tureckie|tureckich]] [[Nogajowie|Nogajów]] i zajęli [[step]]owe obszary między rzekami [[Don]] i [[Ural (rzeka)|Jaik (dzisiejszy Ural)]], a następnie na terenach tych utworzyli [[Chanat kałmucki]]. |
||
W 1685 roku wspomagali wojska polskie dowodzone przez Jana III Sobieskiego przeciwko wojskom turecko-tatarskim<ref>http://kadrinazi.blogspot.co.uk/2014/01/ostrza-ich-zelaza-i-trafne-strzay-ich.html</ref><ref>"S. Wojeński, Comendiosa e veridica relazione di quanto ha operato nella scorsa campagna l'armata del de ri Polonia a pro della santa lega contro quelle de'Turchi e Tartari nella Podolia, Bologna, po 20 I 1685 [Jan III do Innocentego XI, obóz nad Dniestrem 6 XI 1684]. Za: Marek Wagner, Kampania żwaniecka 1684 roku</ref>. |
|||
W [[1771]] r., pod naporem [[Rosja|rosyjskim]] większość Kałmuków postanowiła wrócić do dawnej ojczyzny; w czasie tej wędrówki znaczna część zginęła, natomiast ok. 13 tys. rodzin pozostało na terenie [[Kałmucja|Kałmucji]] i podporządkowało się rosyjskiemu gubernatorowi. |
W [[1771]] r., pod naporem [[Rosja|rosyjskim]] większość Kałmuków postanowiła wrócić do dawnej ojczyzny; w czasie tej wędrówki znaczna część zginęła, natomiast ok. 13 tys. rodzin pozostało na terenie [[Kałmucja|Kałmucji]] i podporządkowało się rosyjskiemu gubernatorowi. |
||
| Linia 31: | Linia 32: | ||
Pod koniec [[1943]] r. [[Kałmucka Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka|Kałmucka ASRR]] została rozwiązana a w [[1944]] r. Kałmuków wysiedlono do [[Kraj Ałtajski|Kraju ałtajskiego]] i [[Kraj Krasnojarski|krasnojarskiego]] oraz obwodów: [[obwód omski|omskiego]] i [[obwód nowosybirski|nowosybirskiego]]. Przyczyną tego był fakt, iż w czasie gdy część ziem Kałmuków zajęta była przez [[Wehrmacht|wojska niemieckie]], ok. 5 tys. Kałmuków dobrowolnie zgłosiło się do służby we wspomagającej Niemców kałmuckiej kawaleryjskiej formacji wojskowej – [[Korpus kawalerii kałmuckiej|Korpusie Kawalerii Kałmuckiej]]. |
Pod koniec [[1943]] r. [[Kałmucka Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka|Kałmucka ASRR]] została rozwiązana a w [[1944]] r. Kałmuków wysiedlono do [[Kraj Ałtajski|Kraju ałtajskiego]] i [[Kraj Krasnojarski|krasnojarskiego]] oraz obwodów: [[obwód omski|omskiego]] i [[obwód nowosybirski|nowosybirskiego]]. Przyczyną tego był fakt, iż w czasie gdy część ziem Kałmuków zajęta była przez [[Wehrmacht|wojska niemieckie]], ok. 5 tys. Kałmuków dobrowolnie zgłosiło się do służby we wspomagającej Niemców kałmuckiej kawaleryjskiej formacji wojskowej – [[Korpus kawalerii kałmuckiej|Korpusie Kawalerii Kałmuckiej]]. |
||
Do [[Kałmucja|Kałmucji]] wysiedleni mogli powrócić |
Do [[Kałmucja|Kałmucji]] wysiedleni mogli powrócić dopiero po [[1957]] r. |
||
{{Przypisy}} |
|||
==== Zobacz też ==== |
==== Zobacz też ==== |
||
Wersja z 22:54, 6 sty 2014
.jpg)
Kałmucy (nazwa własna Хальмгуд Chalmgud) – naród mongolski z grupy ojrackiej, liczący ok. 250 tys. osób.
Używają języka kałmuckiego, należącego do języków ałtajskich. Zamieszkują w południowo-wschodnim skrawku Europy, nad Morzem Kaspijskim – głównie w rosyjskiej Kałmucji, gdzie stanowią ponad 50% populacji, oraz na terenach ościennych (Kraj Stawropolski, obwody astrachański i wołgogradzki).
Kałmucy w większości wyznają buddyzm, ponadto pewna ich liczba wyznaje prawosławie.
Kałmucy wciąż kultywują tradycje rodzimej sztuki ludowej, wyrażające się m.in. we wzornictwie i zdobnictwie. Jeszcze do niedawna w użyciu był strój narodowy. Żywe są także tradycje literackie.
Historia
Kałmucy wywodzą się od części Ojratów, która nie wyemigrowała z imperium mongolskiego do sułtanatu Egiptu i Syrii, tylko została w Azji Środkowej i przyjęła buddyzm. Do początków XVII wieku zamieszkiwali na terenach zachodnich Chin (Dżungaria) i częściowo Mongolii. W latach dwudziestych XVII w. część Ojratów wywędrowała z dawnej ojczyzny na zachód i w latach trzydziestych dotarła nad Morze Kaspijskie. Kałmucy wyparli z okolic dolnej Wołgi tureckich Nogajów i zajęli stepowe obszary między rzekami Don i Jaik (dzisiejszy Ural), a następnie na terenach tych utworzyli Chanat kałmucki.
W 1685 roku wspomagali wojska polskie dowodzone przez Jana III Sobieskiego przeciwko wojskom turecko-tatarskim[1][2]. W 1771 r., pod naporem rosyjskim większość Kałmuków postanowiła wrócić do dawnej ojczyzny; w czasie tej wędrówki znaczna część zginęła, natomiast ok. 13 tys. rodzin pozostało na terenie Kałmucji i podporządkowało się rosyjskiemu gubernatorowi.
Do początku XX w. Kałmucy wiedli koczowniczy tryb życia, zajmując się hodowlą, głównie bydła; następnie zaczęli stopniowo przechodzić na życie osiadłe, trudniąc się m.in. rybołówstwem. W okresie radzieckim wszyscy Kałmucy zostali zmuszeni do życia osiadłego.
W 1920 r. Kałmucy otrzymali autonomię w ramach Związku Radzieckiego – Kałmucki Obwód Autonomiczny, przekształcony w 1935 r. w Kałmucką Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką.
Pod koniec 1943 r. Kałmucka ASRR została rozwiązana a w 1944 r. Kałmuków wysiedlono do Kraju ałtajskiego i krasnojarskiego oraz obwodów: omskiego i nowosybirskiego. Przyczyną tego był fakt, iż w czasie gdy część ziem Kałmuków zajęta była przez wojska niemieckie, ok. 5 tys. Kałmuków dobrowolnie zgłosiło się do służby we wspomagającej Niemców kałmuckiej kawaleryjskiej formacji wojskowej – Korpusie Kawalerii Kałmuckiej.
Do Kałmucji wysiedleni mogli powrócić dopiero po 1957 r.
- ↑ http://kadrinazi.blogspot.co.uk/2014/01/ostrza-ich-zelaza-i-trafne-strzay-ich.html
- ↑ "S. Wojeński, Comendiosa e veridica relazione di quanto ha operato nella scorsa campagna l'armata del de ri Polonia a pro della santa lega contro quelle de'Turchi e Tartari nella Podolia, Bologna, po 20 I 1685 [Jan III do Innocentego XI, obóz nad Dniestrem 6 XI 1684]. Za: Marek Wagner, Kampania żwaniecka 1684 roku