Antoni Malczewski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
kat.
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Życiorys: drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 50: Linia 50:
W latach 1816–1821 zwiedził [[Szwajcaria|Szwajcarię]], [[Włochy]] i [[Francja|Francję]], zetknął się wówczas z [[Franz Anton Mesmer|mesmeryzmem]]. Z punktu widzenia jego twórczości, niezwykle istotnym wydarzeniem było poznanie czołowego angielskiego romantyka – [[George Gordon Byron|George’a Byrona]]. Po powrocie do kraju osiadł na [[Wołyń|Wołyniu]]. Tam po raz pierwszy spotkał Zofię z Modzelewskich Rucińską – nerwowo chorą żonę przyjaciela. Podjął się jej leczenia, co okazało się zgubne w skutkach, gdyż pacjentka uzależniła się od niego. Choć dręczyło go poczucie odpowiedzialności, to jednak kilkakrotnie próbował uwolnić się od jej obecności.
W latach 1816–1821 zwiedził [[Szwajcaria|Szwajcarię]], [[Włochy]] i [[Francja|Francję]], zetknął się wówczas z [[Franz Anton Mesmer|mesmeryzmem]]. Z punktu widzenia jego twórczości, niezwykle istotnym wydarzeniem było poznanie czołowego angielskiego romantyka – [[George Gordon Byron|George’a Byrona]]. Po powrocie do kraju osiadł na [[Wołyń|Wołyniu]]. Tam po raz pierwszy spotkał Zofię z Modzelewskich Rucińską – nerwowo chorą żonę przyjaciela. Podjął się jej leczenia, co okazało się zgubne w skutkach, gdyż pacjentka uzależniła się od niego. Choć dręczyło go poczucie odpowiedzialności, to jednak kilkakrotnie próbował uwolnić się od jej obecności.


Jako pierwszy z Polaków (i ósmy turysta na świecie) wszedł na szczyt [[Mont Blanc]] (4 sierpnia 1818); ponadto 4 sierpnia 1818 stał się pierwszym zdobywcą północnego, niższego (3795 m n.p.m.) szczytu [[Aiguille du Midi]] (wraz z Jean-Michelem Balmatem i 5 innymi przewodnikami){{r|płd}}. Opis wyprawy zawarł w XIX tomie genewskiej ''Bibliotheque Universelle''.
W dniu 4 sierpnia 1818 roku jako pierwszy Polak (i ósma osoba na świecie) wszedł na szczyt [[Mont Blanc]]. Tego samego dnia stał się pierwszym zdobywcą północnego, niższego (3795 m n.p.m.) szczytu [[Aiguille du Midi]] (wraz z Jean-Michelem Balmatem i 5 innymi przewodnikami){{r|płd}}. Opis wyprawy zawarł w XIX tomie czasopisma ''Bibliotheque Universelle'' wydawanego przez [[Uniwersytet Genewski|uniwersytet w Genewie]]<ref>{{Cytuj |tytuł = 4 sierpnia. Aresztowanie Anny Frank - nastoletniej autorki jednej najbardziej wstrząsających książek XX wieku [KALENDARIUM] |czasopismo = wyborcza.pl |data dostępu = 2018-08-08 |url = http://wyborcza.pl/alehistoria/7,162090,23743771,4-sierpnia-aresztowanie-anny-frank-nastoletniej-autorki-jednej.html |język = pl-PL}}</ref>.


Został pochowany na [[Cmentarz Powązkowski w Warszawie|Powązkach]] w Warszawie.
Został pochowany na [[Cmentarz Powązkowski w Warszawie|Powązkach]] w Warszawie.

Wersja z 09:25, 8 sie 2018

Antoni Malczewski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

3 czerwca 1793
Warszawa lub Kniahinin na Wołyniu

Data i miejsce śmierci

2 maja 1826
Warszawa

Narodowość

polska

Epoka

Preromantyzm

Ważne dzieła

Maria

Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach
Okładka powieści Marya z wydania w 1876 roku autorstwa Michała Andriollego.
Grób poety Antoniego Malczewskiego i jego przyrodniej siostry Karoliny z Malczewskich Kulman na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Antoni Malczewski herbu Abdank, właśc. Tarnawa (ur. 3 czerwca 1793 w Warszawie lub w Kniahininie na Wołyniu, zm. 2 maja 1826 w Warszawie) – polski poeta, prekursor romantyzmu, alpinista (pierwszy zdobywca Aiguille du Midi).

Przodkowie

Jego ojcem był generał Jan Józef Malczewski (syn Ignacego i Antoniny Dunin), związany z konfederacją targowicką, matką natomiast Konstancja z Błeszyńskich Haumanowa (zm. 1800). Miał przyrodnie rodzeństwo (Filipinę i Edwarda) oraz młodszego brata Konstantego (ur. 1797) – generała artylerii w Meksyku. Jego ojczymem był gen. Filip Hauman. Rodzinne koneksje Antoniego były nader interesujące. Jego babka, Antonina Dunin, była wnuczką elektora saskiego Jana Jerzego IV, brata króla polskiego, Augusta II Mocnego, a tym samym był potomkiem Fryderyka III Oldenburga, króla Danii i Norwegii.

Malczewski był bratem generała Konstantego oraz ojcem poety Augusta Antoniego Jakubowskiego.

4. Ignacy Malczewski (zm. 1779)        
    2. Jan Józef Malczewski  
5. Antonina Dunin        
      1. Antoni Malczewski ur. 1793 zm. 1826
6. ? Błeszyński    
    3. Konstancja Błeszyńska, primo voto Haumanowa    
7. primo voto Młocka      
 

Życiorys

Współczesne badania literatury polskiego romantyzmu dostarczają skąpych informacji na temat życia Antoniego Malczewskiego. Wiadomo, że urodził się 3 czerwca 1793, jako potomek zamożnej rodziny szlacheckiej, skoligaconej z arystokracją. Nie można być jednak pewnym, co do miejsca narodzin: prawdopodobnie była to Warszawa, lecz jednocześnie część historyków uznaje, iż mógł to być Kniahinin na Wołyniu.

W 1805 roku 12-letni Malczewski podjął naukę w Liceum Krzemienieckim. Uczył się dobrze, szczególnie zaś gustował w językach i matematyce. Wakacje spędzał u ciotek Błeszyńskich, w tym czasie podkochiwał się w swojej przyrodniej siostrze Filipinie. W roku 1811 Malczewski wstąpił do wojska Księstwa Warszawskiego. W stolicy został słuchaczem wojskowej szkoły inżynieryjnej, a czekając na przydział wojskowy odwiedzał warszawskie salony. Jego królewskie pochodzenie oraz pokrewieństwo z adiutantem księcia Józefa Poniatowskiego, Hipolitem Błeszyńskim, otwierały mu wszystkie drzwi. W jednym z salonów poznał wówczas Karolinę z Walewskich Chodkiewiczową, żonę hrabiego Aleksandra, prawnuka sławnego hetmana Jana Karola Chodkiewicza.

W latach 1816–1821 zwiedził Szwajcarię, Włochy i Francję, zetknął się wówczas z mesmeryzmem. Z punktu widzenia jego twórczości, niezwykle istotnym wydarzeniem było poznanie czołowego angielskiego romantyka – George’a Byrona. Po powrocie do kraju osiadł na Wołyniu. Tam po raz pierwszy spotkał Zofię z Modzelewskich Rucińską – nerwowo chorą żonę przyjaciela. Podjął się jej leczenia, co okazało się zgubne w skutkach, gdyż pacjentka uzależniła się od niego. Choć dręczyło go poczucie odpowiedzialności, to jednak kilkakrotnie próbował uwolnić się od jej obecności.

W dniu 4 sierpnia 1818 roku jako pierwszy Polak (i ósma osoba na świecie) wszedł na szczyt Mont Blanc. Tego samego dnia stał się pierwszym zdobywcą północnego, niższego (3795 m n.p.m.) szczytu Aiguille du Midi (wraz z Jean-Michelem Balmatem i 5 innymi przewodnikami)[1]. Opis wyprawy zawarł w XIX tomie czasopisma Bibliotheque Universelle wydawanego przez uniwersytet w Genewie[2].

Został pochowany na Powązkach w Warszawie.

Twórczość literacka. Powieść Maria

Wraz z Sewerynem Goszczyńskim i Józefem Bohdanem Zaleskim zaliczany do szkoły ukraińskiej polskiego romantyzmu. Jest autorem pierwszej polskiej romantycznej powieści poetyckiej (Maria[3], 1825). Tło fabularne „Marii” tworzą wydarzenia autentyczne, związane ze zbrodnią dokonaną 13 lutego 1771 na Gertrudzie Komorowskiej – pierwszej żonie Szczęsnego Potockiego, zamordowanej na polecenie przeciwnego małżeństwu teścia, wojewody wołyńskiego, Franciszka Salezego Potockiego. Jednak fakty historyczne potraktowane zostały z charakterystyczną dla powieści poetyckiej swobodą: czas akcji przesunięto na XVII wiek, a miejsce przeniesiono z Wołynia na Naddnieprze. Składający się z dwóch pieśni poemat utrzymany jest w nastroju bajronowskiego pesymizmu. Już w dedykacji adresowanej do Juliana Niemcewicza jest napisane, że dzieło tworzą obrazy ciemną farbą nakreślone. Typowa dla gatunku jest także atmosfera grozy i tajemniczość, co osiągnięte zostaje przez brak chronologicznej ciągłości zdarzeń i umieszczenie ich na tle pejzażu stepowego.

Przypisy

  1. ↑ Południowy wierzchołek o wysokości 3842 m n.p.m. zdobyli 5 sierpnia 1856 hr. Fernand de Bouille z przewodnikami Alexandrem Devouassoux, Ambroise’em i Jeanem Simondami.
  2. ↑ 4 sierpnia. Aresztowanie Anny Frank - nastoletniej autorki jednej najbardziej wstrząsających książek XX wieku [KALENDARIUM], „wyborcza.pl” [dostęp 2018-08-08] (pol.).
  3. ↑ Autor podpisał swoją powieść Marię imieniem i nazwiskiem: Antoni „Malczeski” aby nie mylono go z innym poetą tego okresu, niejakim „Antonim Malczewskim”.

Bibliografia

  • Maria Dernałowicz: Antoni Malczewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967.
  • Józef Ujejski: Antoni Malczewski. 1921.
  • Kajetan Kraszewski: Filip Hauman i rodzina Malczewskich. 1888.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antoni_Malczewski&oldid=54132324”