Leonard Rettel: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) kat. |
m drobne redakcyjne |
||
Linia 25: | Linia 25: | ||
</ref>, [[pseudonim]] ''Jan Zamostowski''<ref name="pseud">{{cytuj książkę |nazwisko = Aszyk| imię = Urszula | autor link = | tytuł = Nowa Sztuka Pisania Komedii w Dzisiejszych Czasach Lopego de Vega w czterechsetlecie wydania 1609-2009| wydawca = Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 130-132| isbn = 978-83-60875-68-1}}</ref> (ur. [[6 listopada]] [[1811]] w [[Podhajce|Podhajcach]]<ref name="biogram2">{{cytuj książkę|autor = Paweł Hertz red.|autor link= Paweł Hertz| tytuł = Zbiór poetów polskich XIX|tom=V|wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy| miejsce = Warszawa| rok =1959 | strony = 584| isbn = |oclc=6449937| język = pl}}</ref>, zm. [[21 marca]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Bieńkowski| imię = Adam| autor link = | tytuł = Kółko Mickiewiczowskie we Lwowie. Rok Mickiewiczowski. Księga Pamiątkowa| wydawca = Nakł. Księg. H. Altenberga| miejsce = Lwów| rok = 1899| strony = 77| isbn =|oclc=15611879}} |
</ref>, [[pseudonim]] ''Jan Zamostowski''<ref name="pseud">{{cytuj książkę |nazwisko = Aszyk| imię = Urszula | autor link = | tytuł = Nowa Sztuka Pisania Komedii w Dzisiejszych Czasach Lopego de Vega w czterechsetlecie wydania 1609-2009| wydawca = Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 130-132| isbn = 978-83-60875-68-1}}</ref> (ur. [[6 listopada]] [[1811]] w [[Podhajce|Podhajcach]]<ref name="biogram2">{{cytuj książkę|autor = Paweł Hertz red.|autor link= Paweł Hertz| tytuł = Zbiór poetów polskich XIX|tom=V|wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy| miejsce = Warszawa| rok =1959 | strony = 584| isbn = |oclc=6449937| język = pl}}</ref>, zm. [[21 marca]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Bieńkowski| imię = Adam| autor link = | tytuł = Kółko Mickiewiczowskie we Lwowie. Rok Mickiewiczowski. Księga Pamiątkowa| wydawca = Nakł. Księg. H. Altenberga| miejsce = Lwów| rok = 1899| strony = 77| isbn =|oclc=15611879}} |
||
</ref> [[1885]] w [[Paryż]]u) – polski działacz polityczny, pisarz, poeta i tłumacz, pierwszy polski [[Iberystyka|hispanista]]<ref name="pseud"/><ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Strzałkowa|imię = Maria|autor link = |tytuł =Studia polsko-hiszpańskie|czasopismo = Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Rozprawy i Studia |url=|wolumin =t. 26 |wydanie = |strony =13-54 |data =1960 |wydawca = nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego|miejsce = Kraków|issn = |doi =|oclc=233498996|język=pl}}</ref>, [[Belwederczycy|belwederczyk]], [[Kapitan (ranga)|kapitan]] - żołnierz-ochotnik [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]], dobry mówca<ref name="biogram">biogram Leonarda Rettla [w:] {{cytuj stronę| url = http://www.biz.xcr.pl/files/smolikowski-stosunek_mickiewicza_do_cr.pdf| tytuł = STOSUNEK ADAMA MICKIEWICZA DO X. X. ZMARTWYCHWSTAŃCÓW| data dostępu = 2011-01-26| autor = [[Paweł Smolikowski]] [[Zgromadzenie Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa|CR]] (1849-1926)| opublikowany = | praca = | data = | język = pl}} |
</ref> [[1885]] w [[Paryż]]u) – polski działacz polityczny, pisarz, poeta i tłumacz, pierwszy polski [[Iberystyka|hispanista]]<ref name="pseud"/><ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Strzałkowa|imię = Maria|autor link = |tytuł =Studia polsko-hiszpańskie|czasopismo = Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Rozprawy i Studia |url=|wolumin =t. 26 |wydanie = |strony =13-54 |data =1960 |wydawca = nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego|miejsce = Kraków|issn = |doi =|oclc=233498996|język=pl}}</ref>, [[Belwederczycy|belwederczyk]], [[Kapitan (ranga)|kapitan]] - żołnierz-ochotnik [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]], dobry mówca<ref name="biogram">biogram Leonarda Rettla [w:] {{cytuj stronę| url = http://www.biz.xcr.pl/files/smolikowski-stosunek_mickiewicza_do_cr.pdf| tytuł = STOSUNEK ADAMA MICKIEWICZA DO X. X. ZMARTWYCHWSTAŃCÓW| data dostępu = 2011-01-26| autor = [[Paweł Smolikowski]] [[Zgromadzenie Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa|CR]] (1849-1926)| opublikowany = | praca = | data = | język = pl}} |
||
</ref>, emigrant na [[Wielka Emigracja|Wielkiej Emigracji]]. Odznaczony [[Order Virtuti Militari|Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari]] 17 kwietnia 1831<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.stankiewicz.e.pl/vm/vm_r.htm| tytuł = Kawalerowie Orderu Virtuti Militari| data dostępu = 2011-02-03| autor = | opublikowany = | praca = | data = | język = pl}}</ref> |
</ref>, emigrant na [[Wielka Emigracja|Wielkiej Emigracji]]. Odznaczony [[Order Virtuti Militari|Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari]] 17 kwietnia 1831<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.stankiewicz.e.pl/vm/vm_r.htm| tytuł = Kawalerowie Orderu Virtuti Militari| data dostępu = 2011-02-03| autor = | opublikowany = | praca = | data = | język = pl}}</ref> po [[Bitwa pod Liwem|bitwie pod Liwem]]. |
||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
Wersja z 14:16, 13 mar 2012
Leonard Rettel około 1832, litografia de Villaina wg. rysunku Józefa Straszewicza[1] | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Okres | |
Przynależność polityczna | |
Odznaczenia | |
Leonard Rettel, Leonard Łazarz Rettel, franc. Léonard Lazare de Rettel[3], pseudonim Jan Zamostowski[4] (ur. 6 listopada 1811 w Podhajcach[5], zm. 21 marca[6] 1885 w Paryżu) – polski działacz polityczny, pisarz, poeta i tłumacz, pierwszy polski hispanista[4][7], belwederczyk, kapitan - żołnierz-ochotnik powstania listopadowego, dobry mówca[8], emigrant na Wielkiej Emigracji. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari 17 kwietnia 1831[9] po bitwie pod Liwem.
Życiorys
Syna Jana Rettla[3][10] i Franciszki primo voto Siennickiej z domu Lemnickiej lub Łempickiej[3], przeniósł się z rodzicami do Warszawy, gdzie ukończył Liceum Warszawskie[11]. W 1830 zapisał się na wydział prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Publikował młodzieńcze wiersze w Pamiętniku dla płci pięknej[12] czasopiśmie wydawanym przez Konstantego Gaszyńskiego i Leona Zienkowicza[11]. Uczestnik sprzysiężenia Wysockiego, 29 listopada 1830 w Noc Listopadową wziął udział w grupie studentów i cywili wraz z podchorążymi w ataku na Belweder w celu ujęcia wielkiego księcia Konstantego, w dziewięcioosobowym oddziale dowodzonym przez pchor. Kobylańskiego, nacierającym na Belweder od ogrodu, następnie wraz z podchorążymi dotarł do Arsenału i brał udział w jego zdobyciu[5]. Aktywny członek Towarzystwa Patriotycznego. W powstaniu listopadowym jako ochotnik odbył całą kampanię 1831 w 20 Pułku Piechoty Liniowej, dosłużył się stopnia kapitana.
Od 7 listopada 1831 na emigracji w Paryżu, członek Komitetu Narodowego Polskiego i jeden z założycieli Towarzystwa Demokratycznego Polskiego od 17 marca 1832, publikował artykuły w Demokracie Polskim. Utrzymywał bliskie kontakty m.in. z Adamem Mickiewiczem i Fryderykiem Chopinem[4]. Przeciwnik organizacji Legionu Polskiego w Portugalii przez Józefa Bema[8]. W 1848 organizował Legion Mickiewicza we Włoszech. Podczas powstania styczniowego był przedstawicielem Rządu Narodowego w Hiszpanii. Związany z towianizmem. Korespondent Gazety Warszawskiej z Paryża pod pseudonimem Jan Zamostowski[4]. Od 1869 brał udział w pracach Towarzystwa Naukowej Pomocy w Paryżu, założonym przez Agatona Gillera, prowadząc wykłady. Przetłumaczył m.in.: La Araucana Ercilli[4], Powieści Basków Antonio de Trueby i Powieści norweskie Magdaleny Torrenson wydane w odcinkach w Gazecie Polskiej i Kurierze Poznańskim[11]. Autor biografii emigrantów w Rocznikach Towarzystwa Naukowo-Historycznego wydawanych przez Bronisława Zaleskiego w Paryżu. Współautor (redakcja, zebranie źródeł - nie wymieniony na stronie tytułowej) Henri de Valois et la Pologne en 1572 (pol. Henryk Walezy i Polska w 1572) autora: Emmanuela Henri Victurnien de Noailles, Paryż, 1867[13].
4 lutego 1872 (9 marca 1872)[3] poślubił młodszą o 25 lat Natalię Loewenhardt (Lewenhard - franc. Nathalie Loewenhard[3] ur. 1836[14]), Polkę, córkę Maurycego i Franciszki z d. Reichman[3], siostrę znanego na emigracji lekarza i powstańca styczniowego Stanisława Loewenhardta, z którą miał dwoje dzieci:[11] syna (ur. 1872) i córkę (ur. 1873)[15]. W 1872 Rettlowie mieszkali w Paryżu w pobliżu Towarzystwa Historyczno-Literackiego przy Quai d'Orléans 4[3].
2 maja 1880[14] w wypadku zginęła żona Natalia - podczas otwierania okna wypadła na bruk[11][15]. 29 listopada 1880 wziął udział w uroczystościach 50-lecia wybuchu Powstania Listopadowego, jako honorowy gość, z drugim belwederczykiem - Karolem Paszkiewiczem, zorganizowanych we Lwowie[16] oraz odbył dłuższą podróż po Galicji odwiedzając m.in. przyjaciela - Karola Rogawskiego w Ołpinach, Kraków. Po śmierci żony, córkę przekazał na wychowanie do Wyższego Zakładu Wychowania Panien Seweryny Górskiej w Krakowie, synem zaopiekowała się rodzina żony: Anna Henryka (z domu Pustowójtówna) i Stanisław Loewenhardtowie, sam zamieszkał w Domu św. Kazimierza, gdzie przebywał do końca życia[11]. Pochowany tymczasowo w 1885 r. w grobie rodzinnym Loewenhardtów (Lewenhardów)[11] na Cmentarzu Montparnasse[15]. Obecnie pochowany w zbiorowej mogile polskich emigrantów - powstańców listopadowych i styczniowych na Cmentarzu Montparnasse w kwaterze franc. division 17 (1 sud, 10 ouest) numer koncesji: 553 P 1886.
Natalia Rettel spoczywa na Cmentarzu Montparnasse w grobowcu Lewenhardtów z bratową - Henryką Lewenhard (Anną Pustowojtówną) division 18 (14 est, 1 nord) numer koncesji: 1255 P 1880.
Wybrane prace
- Leonard Rettel: Cyryl i Metody : streszczenie najnowszych poszukiwań. Paryż: Nakładem Biblioteki Kórnickiej, 1871, s. 216. OCLC 17892544.
- Ignacy Domeyko, Jan Zamostowski (Leonard Rettel) tłum.: Araukania i jéj mieszkańcy : wspomnienia z podróży po południowych prowincyach rzeczypospolitéj chilijskiéj. Wilno: Nakładem Biblioteki Kórnickiej, 1860, s. 227. OCLC 169720964.
- Adam Mickiewicz, Leonard Rettel (red. wstęp i notatki): Pierwsze Wieki Historji Polskiej. Dzieło pośmiertne.. Paryż: 1868. OCLC 562785712.
- Leonard Rettel: Literatura dramatyczna hiszpańska. Paryż. OCLC 221253096. - cykl artykułów publikowanych w Gazecie Warszawskiej w 1858 r. nr: 218 (20-08-1858), 220 (22-08-1858), 224 (26-08-1858), 225 (27-08-1858), 227 (29-08-1858) za: Urszula Aszyk: Nowa Sztuka Pisania Komedii w Dzisiejszych Czasach Lopego de Vega w czterechsetlecie wydania 1609-2009. Warszawa: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego, 2009, s. 140. ISBN 978-83-60875-68-1.
- Leonard Rettel: Wspomnienie o Karolu Różyckim (przedruk nekrologu syg.224689 Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu za rok 1870-1872). Kraków: Drukarnia "Czasu" Fr. Kluczyckiego, 1894. OCLC 448618959.
- Adolphe d' Avril, Leonard Rettel: Słowianie pod tureckiem i austryackiem panowaniem : Zarysy i wspomnienia z podróży. Poznań: Nakładem drukarni J. Leitgebera, 1877, s. 319. OCLC 252826091.
- Piotr Wysocki: Pamiętnik Piotra Wysockiego o powstaniu 29 listopada 1830 roku (Biblioteka Ludowa Polska). Leonard Rettel (red.). T. I i II. Paris (Paryż): Księgarnia Luxemburska, 1867. OCLC 177321637.
- Piotr Wysocki: Pamiętnik Piotra Wysockiego. Danuta Hanna Grasiewicz (red., ed. i oprac. wg wydania paryskiego z 1867). Warszawa: Redakcja Wydawnictw Wojskowej Akademii Technicznej, 2006. ISBN 83-89399-34-2.
- Emmanuel Henri Victurnien marquis de Noailles: Henri de Valois et la Pologne en 1572. Leonard Rettel (redakcja - nie wymieniony w tytule[13]). T. 1, 2, 3. Paris (Paryż): M. Lévy frères, 1867. OCLC 11724957.
- ↑ Die Polen und die Polinnen der Revolution vom 29. November 1830. oder hundert Portraits derjenigen Personen, die sich in dem letzten polnischen Freiheitkampfe ausgezeichnet haben ... Lfg. 1-20. Stuttgart: E. Schweizerbart's Verlag-buchhandlung, 1832-1837, s. 41. OCLC 731830442. (niem.).
- ↑ division 18 (14 est, 1 nord) numer koncesji: 1255 P 1880
- ↑ a b c d e f g płatny serwis (dane aktu małżeństwa) Léonard Lazare de Rettel, Nathalie Loewenhard. Ancestry.com. [dostęp 2011-02-07]. (ang.).
- ↑ a b c d e Urszula Aszyk: Nowa Sztuka Pisania Komedii w Dzisiejszych Czasach Lopego de Vega w czterechsetlecie wydania 1609-2009. Warszawa: Instytut Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego, 2009, s. 130-132. ISBN 978-83-60875-68-1.
- ↑ a b Paweł Hertz red.: Zbiór poetów polskich XIX. T. V. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1959, s. 584. OCLC 6449937. (pol.).
- ↑ Adam Bieńkowski: Kółko Mickiewiczowskie we Lwowie. Rok Mickiewiczowski. Księga Pamiątkowa. Lwów: Nakł. Księg. H. Altenberga, 1899, s. 77. OCLC 15611879.
- ↑ Maria Strzałkowa. Studia polsko-hiszpańskie. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Rozprawy i Studia”. t. 26, s. 13-54, 1960. Kraków: nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego. OCLC 233498996. (pol.).
- ↑ a b biogram Leonarda Rettla [w:] Paweł Smolikowski CR (1849-1926): STOSUNEK ADAMA MICKIEWICZA DO X. X. ZMARTWYCHWSTAŃCÓW. [dostęp 2011-01-26]. (pol.).
- ↑ Kawalerowie Orderu Virtuti Militari. [dostęp 2011-02-03]. (pol.).
- ↑ w oryginale franc. Jean de Rettel
- ↑ a b c d e f g Leonard Rettel - wspomnienie (z Kuriera paryskiego). „WARTA - tygodnik poświęcony nauce, rozrywce i wychowaniu”. Rok XII (564), s. 5233-5234, 1885-04-19. Poznań. OCLC 69478100. (pol.).
- ↑ „Pamiętnik dla Płci Pięknej : pismo różnym rodzajom poezyi i prozy poświęcone”, 1830. Warszawa: Konstanty Gaszyński, Leon Zienkowicz.
- ↑ a b Zygmunt Miłkowski ps. Teodor Tomasz Jeż: Sylwety emigracyjne – Leonard Rettel. [dostęp 2011-02-03]. (pol.).
- ↑ a b według inskrypcji nagrobnej: Natalia Rettel z domu Lewenhard 1838 - 1880 na nagrobku Anny Pustowojtówny na Cmentarzu Montparnasse division 18 (14 est, 1 nord) numer koncesji: 1255 P 1880
- ↑ a b c w książcę błędnie 1881(!) [za:] Franciszek Rawita-Gawroński: Henryka Pustowójtówna. Lwów: Gebethner i Ska w Krakowie, 1911, s. 39-40. OCLC 41879333.
- ↑ Leonard Rettel w bazie Estreichera (KATALOGI I BAZY CENTRUM BADAWCZEGO BIBLIOGRAFII POLSKIEJ ESTREICHERÓWW UNIWERSYTECIE JAGIELLOŃSKIM). [dostęp 2011-02-10]. (pol.).
Bibliografia
- Barbara Konarska: Leonard Rettel. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 31. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, s. 153-156. OCLC 2098998.
- Robert Bielecki: Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego. T. 3, L-R. 1998. ISBN 83-86842-11-3.
- Julia Franke (red.): Solidarność 1830 : Niemcy i Polacy po powstaniu listopadowym, Zamek Królewski w Warszawie 29 XI 2005 -31 I 2006 Polenbegeisterung : Deutsche und Polen nach dem Novemberaufstand 1830 : Museum Europäicher Kulturen - Staatliche Museen zu Berlin 2. III - 30. IV 2006. Warszawa: Warszawa : Arx Regina Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego, 2005, s. 358. ISBN 83-7022-153-X 9788370221539. OCLC 64363078. (pol. • niem.).
Linki zewnętrzne
- Zygmunt Miłkowski ps. Teodor Tomasz Jeż: Sylwety emigracyjne – Leonard Rettel. [dostęp 2011-02-03]. (pol.).
- Polscy pisarze romantyzmu
- Polscy poeci
- Polscy tłumacze
- Członkowie sprzysiężenia podchorążych
- Członkowie Towarzystwa Patriotycznego (powstanie listopadowe)
- Członkowie Towarzystwa Demokratycznego Polskiego
- Dyplomaci powstania styczniowego
- Oficerowie powstania listopadowego
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (powstanie listopadowe)
- Uczestnicy Nocy Listopadowej
- Ludzie związani z Podhajcami
- Urodzeni w 1811
- Zmarli w 1885