Rozpad alfa: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne zmiany w niektórych zdaniach w celu wygodniejszego czytania |
m składnia, WP:SK, ort. |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Procesy jądrowe}} |
{{Procesy jądrowe}} |
||
[[Plik:Alphadecay.jpg|thumb|thumb|Emisja cząstki alfa przez [[jądro atomowe]]]] |
[[Plik:Alphadecay.jpg|thumb|thumb|Emisja cząstki alfa przez [[jądro atomowe]]]] |
||
'''Rozpad alfa''' (przemiana |
'''Rozpad alfa''' (przemiana α) – [[reakcja jądrowa]] rozpadu, w której emitowana jest [[cząstka alfa|cząstka α]] (jądro [[hel (pierwiastek)|helu]] <sup>4</sup><sub>2</sub>He<sup>2+</sup>). Strumień cząstek alfa emitowanych przez rozpadające się [[jądro atomowe|jądra atomowe]] nazywa się [[promieniowanie alfa|promieniowaniem alfa]]. |
||
Reakcja rozpadu jądra atomu [[uran (pierwiastek)|uranu]]-238 (<sup>238</sup>U): |
Reakcja rozpadu jądra atomu [[uran (pierwiastek)|uranu]]-238 (<sup>238</sup>U): |
||
:<math> |
: <math> |
||
{}^{238}_{\ 92}\hbox{U}\;\to\;{}^{234}_{\ 90}\hbox{Th}\;+\;{}^4_2\hbox{He}^{2+} |
{}^{238}_{\ 92}\hbox{U}\;\to\;{}^{234}_{\ 90}\hbox{Th}\;+\;{}^4_2\hbox{He}^{2+} |
||
</math> |
</math> |
||
lub: |
lub: |
||
:<math>{}^{238}_{\ 92}\hbox{U}\;\to\;^{234}_{\ 90}\hbox{Th}\;+\;\alpha</math> |
: <math>{}^{238}_{\ 92}\hbox{U}\;\to\;^{234}_{\ 90}\hbox{Th}\;+\;\alpha</math> |
||
Inne przykłady: |
Inne przykłady: |
||
:<math>{}^{232}_{\ 90}\hbox{Th}\;\to\;^{228}_{\ 88}\hbox{Ra}\;+\;{}^{4}_{2}\hbox{He}^{2+}</math> |
: <math>{}^{232}_{\ 90}\hbox{Th}\;\to\;^{228}_{\ 88}\hbox{Ra}\;+\;{}^{4}_{2}\hbox{He}^{2+}</math> |
||
:<math>{}^{226}_{\ 88}\hbox{Ra}\;\to\;^{222}_{\ 86}\hbox{Rn}\;+\;{}^{4}_{2}\hbox{He}^{2+}</math> |
: <math>{}^{226}_{\ 88}\hbox{Ra}\;\to\;^{222}_{\ 86}\hbox{Rn}\;+\;{}^{4}_{2}\hbox{He}^{2+}</math> |
||
Ogólnie: |
Ogólnie: |
||
:<math>{}^{A}_{Z}\hbox{X}\;\to\;^{A-4}_{Z-2}\hbox{Y}\;+\;{}^{4}_{2}\hbox{He}^{2+} |
: <math>{}^{A}_{Z}\hbox{X}\;\to\;^{A-4}_{Z-2}\hbox{Y}\;+\;{}^{4}_{2}\hbox{He}^{2+} |
||
</math> |
</math> |
||
W wyniku rozpadu alfa powstające jądro ma mniejszą [[liczba atomowa|liczbę atomową]] |
W wyniku rozpadu alfa powstające jądro ma mniejszą o 2 [[liczba atomowa|liczbę atomową]] a [[liczba masowa|liczbę masową]] mniejszą o 4 w porównaniu z rozpadającym się jądrem. |
||
Spośród izotopów spotykanych w naturze wiele jąder należących do łańcuchów uranowego oraz torowego jest emiterami cząstek |
Spośród izotopów spotykanych w naturze wiele jąder należących do łańcuchów uranowego oraz torowego jest emiterami cząstek α. Natomiast spośród promieniotwórczych jąder atomowych (także wytworzonych syntetycznie) rozpadowi α ulegają głównie jądra cięższe - powyżej masy 200, ale także wśród pierwiastków ziem rzadkich oraz bardzo egzotycznych [[izotop]]ów [[Cyna|cyny]], [[tellur]]u i [[ksenon]]u (okolice masy 100). |
||
Emitowane cząstki mają zazwyczaj [[Energia kinetyczna|energię kinetyczną]] około 5 [[Elektronowolt|MeV]], co odpowiada prędkości 15 000 km/s. |
Emitowane cząstki mają zazwyczaj [[Energia kinetyczna|energię kinetyczną]] około 5 [[Elektronowolt|MeV]], co odpowiada prędkości 15 000 km/s. |
||
Linia 27: | Linia 27: | ||
Rozpad α jest dość powszechnym zjawiskiem w przyrodzie, odpowiada za niemal połowę promieniotwórczości naturalnej skorupy ziemskiej. |
Rozpad α jest dość powszechnym zjawiskiem w przyrodzie, odpowiada za niemal połowę promieniotwórczości naturalnej skorupy ziemskiej. |
||
Zjawisko rozpadu |
Zjawisko rozpadu α jest między innymi wykorzystywane w konstrukcji czujników dymu, w których rozpadające się jądra pierwiastka ameryk-241 emitują cząstki α pochłaniane przez dym. |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
* [[schemat rozpadu]] |
* [[schemat rozpadu]] |
||
* [[sposób rozpadu]] |
* [[sposób rozpadu]] |
||
* [[prawo przesunięć]] |
* [[prawo przesunięć]] |
||
Wersja z 20:29, 10 kwi 2012
Rozpad alfa (przemiana α) – reakcja jądrowa rozpadu, w której emitowana jest cząstka α (jądro helu 42He2+). Strumień cząstek alfa emitowanych przez rozpadające się jądra atomowe nazywa się promieniowaniem alfa.
Reakcja rozpadu jądra atomu uranu-238 (238U):
lub:
Inne przykłady:
Ogólnie:
W wyniku rozpadu alfa powstające jądro ma mniejszą o 2 liczbę atomową a liczbę masową mniejszą o 4 w porównaniu z rozpadającym się jądrem.
Spośród izotopów spotykanych w naturze wiele jąder należących do łańcuchów uranowego oraz torowego jest emiterami cząstek α. Natomiast spośród promieniotwórczych jąder atomowych (także wytworzonych syntetycznie) rozpadowi α ulegają głównie jądra cięższe - powyżej masy 200, ale także wśród pierwiastków ziem rzadkich oraz bardzo egzotycznych izotopów cyny, telluru i ksenonu (okolice masy 100).
Emitowane cząstki mają zazwyczaj energię kinetyczną około 5 MeV, co odpowiada prędkości 15 000 km/s. W rozpadzie α, cząstka α formuje się już w jądrze i jest równocześnie odpychana siłami elektrostatycznymi i przyciągana oddziaływaniami silnymi pozostałej części jądra. W niewielkiej odległości od jądra siły przyciągania jądrowego przeważają, w większej zaś przeważają siły odpychania. Cząstka α ma energię mniejszą od energii potrzebnej na pokonanie sił przyciągania, ale dzięki kwantowemu zjawisku tunelowania przenika przez wąską barierę potencjału.
Energia cząstek alfa emitowanych z danego atomu ma określoną wartość, ponieważ rozpad jest dwuciałowy i prowadzi do określonych poziomów energetycznych powstającego jądra. W przypadku niektórych radionuklidów (np. 265Sg, 266Sg) możliwy jest rozpad α do kilku różnych poziomów energetycznych jądra, dzięki czemu energie emitowanych cząstek alfa są również ściśle określone. W takim przypadku udział cząstek alfa o danej energii zależy od prawdopodobieństwa zajęcia przez powstające jądro odpowiadającego poziomu energetycznego.
Rozpad α jest dość powszechnym zjawiskiem w przyrodzie, odpowiada za niemal połowę promieniotwórczości naturalnej skorupy ziemskiej.
Zjawisko rozpadu α jest między innymi wykorzystywane w konstrukcji czujników dymu, w których rozpadające się jądra pierwiastka ameryk-241 emitują cząstki α pochłaniane przez dym.