Orogeneza kaledońska: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne, poprawa linków |
mNie podano opisu zmian |
||
Linia 27: | Linia 27: | ||
Nazwa orogenezy pochodzi od słowa ''Caledonia'', oznaczającego po [[Łacina|łacinie]] [[Szkocja|Szkocję]]. |
Nazwa orogenezy pochodzi od słowa ''Caledonia'', oznaczającego po [[Łacina|łacinie]] [[Szkocja|Szkocję]]. |
||
Według teorii [[Tektonika płyt|tektoniki płyt]] [[Górotwór (geologia)|orogen]] [[Kaledonidy|kaledoński]] powstał w wyniku zamknięcia hipotetycznego [[ocean]]u [[Japetus (ocean)|Iapetus]]. W sylurze doszło do kolizji [[kontynent]]u [[Baltika|Baltiki]] z [[Laurencja| |
Według teorii [[Tektonika płyt|tektoniki płyt]] [[Górotwór (geologia)|orogen]] [[Kaledonidy|kaledoński]] powstał w wyniku zamknięcia hipotetycznego [[ocean]]u [[Japetus (ocean)|Iapetus]]. W sylurze doszło do kolizji [[kontynent]]u [[Baltika|Baltiki]] z [[Laurencja (kontynent)|Laurencjąi]] [[Avalonia|Avalonią]] w wyniku czego powstał [[superkontynent]] [[Laurosja]] (Eurameryka), wchodzący obecnie w skład [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]], [[Europa|Europy]] i [[Grenlandia|Grenlandii]]. |
||
Na terenie dzisiejszej Polski podczas orogenezy kaledońskiej dość intensywne ruchy działały na terenie dzisiejszych [[Góry Świętokrzyskie|Gór Świętokrzyskich]], gdzie doszło do częściowych fałdowań i wypiętrzania niektórych rejonów. W znacznie mniejszym stopniu ruchy kaledońskie wpłynęły na warunki [[Sedymentacja|sedymentacji]] w obszarze dzisiejszych [[Sudety|Sudetów]], choć również tu obserwuje się zmiany [[facja]]lne, bardzo ograniczony przestrzennie [[metamorfizm]] i fałdowania związane z niewielkimi ruchami tektonicznymi. Obszary dzisiejszych Gór Świętokrzyskich, a zwłaszcza Sudetów zostały geologicznie ukształtowane przede wszystkim w wyniku działania [[Orogeneza hercyńska|orogenezy hercyńskiej]]. |
Na terenie dzisiejszej Polski podczas orogenezy kaledońskiej dość intensywne ruchy działały na terenie dzisiejszych [[Góry Świętokrzyskie|Gór Świętokrzyskich]], gdzie doszło do częściowych fałdowań i wypiętrzania niektórych rejonów. W znacznie mniejszym stopniu ruchy kaledońskie wpłynęły na warunki [[Sedymentacja|sedymentacji]] w obszarze dzisiejszych [[Sudety|Sudetów]], choć również tu obserwuje się zmiany [[facja]]lne, bardzo ograniczony przestrzennie [[metamorfizm]] i fałdowania związane z niewielkimi ruchami tektonicznymi. Obszary dzisiejszych Gór Świętokrzyskich, a zwłaszcza Sudetów zostały geologicznie ukształtowane przede wszystkim w wyniku działania [[Orogeneza hercyńska|orogenezy hercyńskiej]]. |
Wersja z 08:33, 29 lip 2013
Orogeneza kaledońska – ruchy górotwórcze trwające od późnego kambru po wczesny dewon. Największe nasilenie w Ameryce Północnej osiągnęły u schyłku ordowiku i na początku syluru (faza takońska), a w Europie] na przełomie kambru i ordowiku oraz pod koniec syluru. W wyniku fałdowania kaledońskiego powstały góry zwane kaledonidami.
Fazy orogeniczne:
- finmark (kambr - ordowik) – powstały Góry Skandynawskie
- grampian (kambr - ordowik) – powstała Szkocja i Szwecja; morze wycofało się
- sardyńska (kambr - ordowik) – przerwa w sedymentacji; regresja morza w Ameryce Północnej
- sandomierska (wczesny ordowik po wczesnym tremadoku) – wypiętrzenie Gór Świętokrzyskich
- takońska (ordowik - sylur) – w Europie następuje zmiana facji (spłycenie)
- ardeńska/eryjska (koniec syluru) – wypiętrzenie Ardenów oraz Irlandii
- orkadyjska (ems) – wypiętrzenie Orkad, Reńskich Gór Łupkowych, Spitsbergenu
- akadyjska (środkowy dewon) – wypiętrzenie Appalachów, Kandy oraz pogłębienie bruzdy środkowo-polskiej, powstanie północnej Anglii
Powstały wówczas:
- Góry Kaledońskie, Grampiany i Góry Skandynawskie
- północno-wschodnia część Appalachów (Ameryka Północna)
- góry zachodniego Kazachstanu
- północny Tienszan (Azja)
- Sajany (Azja)
- Ałtaj (Azja)
- Góry Jabłonowe (Azja)
- Góry Świętokrzyskie (Polska)
- góry Flinders (Australia)
- Wyspy Brytyjskie
- Grenlandia
Nazwa orogenezy pochodzi od słowa Caledonia, oznaczającego po łacinie Szkocję.
Według teorii tektoniki płyt orogen kaledoński powstał w wyniku zamknięcia hipotetycznego oceanu Iapetus. W sylurze doszło do kolizji kontynentu Baltiki z Laurencjąi Avalonią w wyniku czego powstał superkontynent Laurosja (Eurameryka), wchodzący obecnie w skład Ameryki Północnej, Europy i Grenlandii.
Na terenie dzisiejszej Polski podczas orogenezy kaledońskiej dość intensywne ruchy działały na terenie dzisiejszych Gór Świętokrzyskich, gdzie doszło do częściowych fałdowań i wypiętrzania niektórych rejonów. W znacznie mniejszym stopniu ruchy kaledońskie wpłynęły na warunki sedymentacji w obszarze dzisiejszych Sudetów, choć również tu obserwuje się zmiany facjalne, bardzo ograniczony przestrzennie metamorfizm i fałdowania związane z niewielkimi ruchami tektonicznymi. Obszary dzisiejszych Gór Świętokrzyskich, a zwłaszcza Sudetów zostały geologicznie ukształtowane przede wszystkim w wyniku działania orogenezy hercyńskiej.