Karol Pollak (drukarz): Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m drobne techniczne
Lowdown (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
242 318 edycji
kat.
Linia 74: Linia 74:
{{DEFAULTSORT:Pollak, Karol}}
{{DEFAULTSORT:Pollak, Karol}}
[[Kategoria:Ludzie związani z Brnem]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Brnem]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Sanokiem]]
[[Kategoria:Ludzie kultury związani z Sanokiem]]
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Centralnym w Sanoku]]
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Centralnym w Sanoku]]
[[Kategoria:Polacy czeskiego pochodzenia]]
[[Kategoria:Polacy czeskiego pochodzenia]]

Wersja z 12:38, 25 paź 2014

Karol Pollak
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 sierpnia 1818
Brno

Data i miejsce śmierci

27 kwietnia 1880
Sanok

Zawód, zajęcie

drukarz

Narodowość

 Polska

Małżeństwo

Maria Zarębianka

Dzieci

Karol, Michał

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons

Karol Pollak (ur. 17 sierpnia 1818 w Brnie, zm. 27 kwietnia 1880 w Sanoku) – polski drukarz, wydawca, księgarz, radny Sanoka.

Biogram

Grobowiec rodziny Pollaków w Sanoku
Ulica Karola Pollaka w Sanoku

Pochodził z rodziny na Morawach. W drodze przypadku 1848 przybył do Sanoka i osiadł w tym mieście[1]. W 1848 założył w tym mieście jedną z nowych drukarń na terenie południowej Galicji w okresie autonomii galicyjskiej bliskim Wiośnie Ludów (drukarnie zakładali wówczas w 1840 Franciszek Skirski w Rzeszowie, w 1849 Józef Pisz w Nowym Sączu, w 1857 Atanazy Rusinowski w Jaśle). Jako pierwsze wydawnictwo zostało wydane „Wolność – Równość – Braterstwo” w 1848; w tym roku wychodziły także inne patriotyczne pisma i odezwy. Po upadku Wiosny Ludów Pollak wydawał tabele statystyczne, ogłoszenia, formularze. Od kwietnia 1855 wydawał serię 28 dzieł z XVI i XVII wieku pt. „Biblioteka Polska”, a także „Księgozbiór polski” (od 1857). Ponadto wydawał druki zarówno w języku polskim jak i niemieckim. Później był wydawcą podręczników polskim, na zlecenie Karola Wilda, z którym współpracował. Drukarnia działała na zasadzie spółki zawartej pomiędzy drukarzem i wydawcą. W pierwszych latach korzystano z jednej prasy drewnianej, jednak potem sprowadzono maszyny nowego typu, które działały do 1905. Liczba pracowników drukarni wzrosła do kilkunastu, pracami redaktorskimi kierował K. J. Turowski (po nieporozumieniach ok. 1855-1856 wyjechał do Przemyśla), współpracownikiem był także ukraiński poeta Platon Kostecki (od 1855 mieszkający w Sanoku)

Od 1861 Karol Pollak prowadził również księgarnię komisową i wypożyczalnię książek, dysponującą 1760 pozycjami, w tym ok. 1000 w języku polskim (a także niemieckimi i francuskimi[2]). Jego książnica uchodzi za najstarszą w mieście[3]. Od 1868 do 1869 Pollak był wydawcą pisma „Reforma”, którego poziom pozytywnie ocenił Józef Ignacy Kraszewski. Łącznie od 1848 do 1870 drukarnia Karola Pollaka wydała ok. 125 tys. książek nakładem własnym i ok. 50 tys. pozycji z nakładów obcych. Funkcjonowanie drukarni miało znaczący wpływ na życie kulturalne mieszkańców miasta i okolic, a sam Pollak aktywnie włączył się w życie narodowe zyskując uznanie.

Pełnił funkcję członka rady miejskiej (wydziału) Sanoka: w latach 1850-1865[4], później wybrany radnym miejskim w 1867[5], 1870[6] (w tym od 1872 do 1873 pełnił urząd zastępcy burmistrza Sanoka Cyryla Jaksy Ładyżyńskiego[7], w 1872[8], 1878[9] (reprezentant I koła wyborczego[10]). W 1871 został przewodniczącym komisji powołanej celem budowy kościoła na Posadzie Olchowskiej[11]. Zasiadł w składzie komitetu budowy pomnika dla uczczenia 300-lecia unii lubelskiej (1569–1869), umieszczonego 11 sierpnia 1869 na placu Maryi Panny (obecna ulica Grzegorza z Sanoka)[12] i organizował obchody tego wydarzenia w Sanoku (ponadto także Jan Zarewicz, Szymon Drewiński, Saul Pinales[13].

Jego żoną została sanocka mieszczanka, Maria Zarębianka[14]. Ich synem był Karol Pollak (1859-1928), elektrotechnik, przedsiębiorca i wynalazca.

Karol Pollak zmarł w kwietniu 1870. Został pochowany w części „Matejki Stary” Cmentarza Centralnego w Sanoku. Grobowiec rodziny Pollaków został uznany za obiekt zabytkowy i podlega ochronie prawnej[15].

Upamiętnienie

Na terenie Sanoka w dzielnicy Dąbrówka znajduje się ulica nazwana jego imieniem i nazwiskiem[16].

Karolowi Pollakowi poświęciła publikacje Jadwiga Zaleska, wydane w „Roczniku Sanockim”: Karol Pollak – drukarz sanocki i dzieje jego drukarni w Sanoku (Rocznik Sanocki 1963) oraz Karol Pollak – typographus sanocensis i dzieje jego drukarni (Rocznik Sanocki 1988).

  1. ↑ Alojzy Zielecki, Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 450.
  2. ↑ Tomasz Opas, Szkolnictwo i życie kulturalne, W czasach zaborów i niewoli, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 334.
  3. ↑ Alojzy Zielecki, Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 451.
  4. ↑ Tomasz Opas, Zagadnienia kulturalne, W czasach zaborów i niewoli, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 334.
  5. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 373.
  6. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 374.
  7. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 374-375.
  8. ↑ Marta Szramowiat. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Główne zadania i działalność Rady Miejskiej w Sanoku. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 19, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  9. ↑ Marta Szramowiat. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Główne zadania i działalność Rady Miejskiej w Sanoku. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 20, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  10. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 378.
  11. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 376.
  12. ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 375.
  13. ↑ Alojzy Zielecki, Życie kulturalne. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 462.
  14. ↑ Alojzy Zielecki, Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 450.
  15. ↑ Zabytkowe nagrobki. starecmentarze.sanok.pl. [dostęp 25 października 2014].
  16. ↑ Wykaz nazw ulic miasta Sanoka. sanok.pl, 13 stycznia 2012. [dostęp 25 października 2014].

Bibliografia

  • Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995. ISBN 83-86077-57-3.
    • Tomasz Opas: Rynek lokalny, w czasach zaborów i niewoli. W: Sanok. Dzieje miasta. Feliks Kiryk (red). Kraków: Secesja, 1995, s. 320-321.
    • Alojzy Zielecki: Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, w epoce autonomii galicyjskiej. W: Sanok. Dzieje miasta. Feliks Kiryk (red). Kraków: Secesja, 1995, s. 450.
  • Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 180-182, 184, 187. ISBN 83-909787-0-9.
  • Karol Pollak. sejm-wielki.pl. [dostęp 25 października 2014].
  • Karol Pollak. interia.pl. [dostęp 25 października 2014].
  • Karol Pollak – wydawnictwa w bazie WorldCat. worldcat.orgl. [dostęp 25 października 2014].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karol_Pollak_(drukarz)&oldid=40790258”