Ulica Grzegorza z Sanoka w Sanoku
| Śródmieście | |||||||||||||||||||||||||
.jpg) Ulica w lipcu 2015 | |||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Sanoka  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu sanockiego  | |||||||||||||||||||||||||
 49°33′37,2″N 22°12′17,2″E/49,560333 22,204778
| |||||||||||||||||||||||||
Ulica Grzegorza z Sanoka w Sanoku – ulica w dzielnicy Śródmieście miasta Sanoka[1].
Biegnie od zbiegu z ulicą Tadeusza Kościuszki w stronę północną do placu św. Michała.
Historia i opis
[edytuj | edytuj kod]Uchwałą Rady Miejskiej z 28 stycznia 1904 nazwano dotychczasowy Plac Panny Marii i ulicę Szeroką razem jako „ulicę Grzegorza z Sanoka”[2]. W maju 1904 sanocki lekarz dr Karol Zaleski wysunął propozycję ufundowania pomnika Grzegorza z Sanoka na istniejącym tamże Placu Panny Marii (wówczas zapowiadano dopiero ustanowienie ulicy Grzegorza z Sanoka)[3]. W późniejszym czasie Towarzystwo Upiększania miasta Sanoka zbierało fundusze na budowę pomnika[4].
Po wybuchu II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej ulica została przemianowana na Horst Wessel Gasse[5][6].
W połowie jej przebiegu od strony zachodniej zbiega się z ulicą Ks. Prałata Adama Sudoła[7].
Zabudowa ulicy
[edytuj | edytuj kod]W południowej części obecnej ulicy istniał w przeszłości kościół Najświętszej Marii Panny (od XIV do XVIII wieku).
- Na początku ulicy przylega do niej wschodnią ścianą budynek przy ul. Tadeusza Kościuszki 4
- Kamienica pod numerem 2, tzw. „Ramerówka” wzgl. „Arkady” (do 1939 pod adresem Tadeusza Kościuszki 2[8]). Budynek został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[9].
- Przy jej zachodniej ścianie w 1905 utworzono skwer Plac Marii, później zlikwidowany. Po prowadzonych wykopaliskach archeologicznych w 2014 teren byłego Placu Marii zyskał nowy wygląd. W tym miejscu w przeszłości ustanawiano pomniki:
- Pomnik dla uczczenia 300-lecia unii lubelskiej (1569–1869), umieszczony 11 sierpnia 1869[10]. W składzie komitetu budowy pomnika i obchody tego wydarzenia w Sanoku organizowali Jan Zarewicz, Karol Pollak, Szymon Drewiński, Saul Pinales[11].
- Kamień 1000-lecia odsłonięty 24 kwietnia 1960.
- Przy jej zachodniej ścianie w 1905 utworzono skwer Plac Marii, później zlikwidowany. Po prowadzonych wykopaliskach archeologicznych w 2014 teren byłego Placu Marii zyskał nowy wygląd. W tym miejscu w przeszłości ustanawiano pomniki:
- Kamienica pod numerem 3. Budynek został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[12].
- Kamienica pod numerem 4. Budynek został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[13].
- Budynek pod numerem 5, plebania parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku[14] (została tam przeniesiona 15 kwietnia 1989 z siedziby w kamienicy przy ówczesnej ul. J. Dąbrowskiego[15]). Za wykonanie projektu odpowiadał inż. Bogusław Hofbauer, zaś budynek zyskał przydomek „sanocki belweder”[16].
- Kościół Przemienienia Pańskiego, jego wschodnia część przylega do końcowej części ulicy.
- Kamienica pod numerem 8. Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[13].
- Kamienica pod numerami 10 i 12. Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[13]. W przeszłości w kamienicy pod obecnym numerem 12 istniał balkon, w którego zdobieniu umieszczona była data 1880[17]. W częćci parterowej budynku powstał punk handlowy przedsiębiorstwa Beef-San.
Inne:
- Na początku XX wieku przy ulicy funkcjonował magazyn augmentacyjny 45 Pułku Piechoty[18].
- Do połowy 1912 przy ulicy istniało stanowisko fiakrów, przeniesione w tym czasie na Rynek[19].
- W 1932 przy ulicy Grzegorza z Sanoka swoją siedzibę miała Gmina Żydowska[20].
W przeszłości do gminnej ewidencji zabytków Sanoka zostały wpisane budynki przy ulicy Grzegorza z Sanoka pod numerami: 2, 3, 4[21]. Do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015, został wpisany budynek pod numerami 2, 3, 4, 8, 10 i 12 ulicy[22].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ O dzielnicy. sanoksrodmiescie.pl. [dostęp 2015-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-16)].
- ↑ Księga uchwał Rady Miejskiej w Sanoku od 22.11.1900 - 4.02.1907 roku. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 196. [dostęp 2021-12-13].
- ↑ Kronika. Towarzystwo dla upiększania miasta. „Gazeta Sanocka”. Nr 21, s. 3, 22 maja 1904.
- ↑ Wiadomości bieżące. Pomnik Grzegorza z Sanoka. „Gazeta Samborska”. Nr 33, s. 2, 16 sierpnia 1908.
- ↑ Amtliches Fernsprechbuch fűr das Generalgouvernement. Deutsche Post Osten, 1941, s. 59.
- ↑ Amtliches Fernsprechbuch fűr das Generalgouvernement. Deutsche Post Osten, 1942, s. 80.
- ↑ Marian Struś. Uliczka ks. Prałata Adama Sudoła. „Tygodnik Sanocki”, s. 3, Nr 30 (1129) z 2 sierpnia 2013.
- ↑ Książka telefoniczna. 1939. s. 706. [dostęp 2015-05-26].
- ↑ Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 3. [dostęp 2016-10-20].
- ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 375.
- ↑ Alojzy Zielecki, Życie kulturalne. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 462.
- ↑ Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 1. [dostęp 2016-10-20].
- ↑ a b c Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 4. [dostęp 2016-10-20].
- ↑ Parafia Rzymskokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego w Sanoku. .fara.sanok.pl. [dostęp 2014-10-24].
- ↑ Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 16.
- ↑ Marian Bursztyn: Wspomnienia osób świeckich. Nasz Ksiądz Proboszcz. W: Kapłan wielkiej odwagi. Jubileusz 60-lecia kapłaństwa księdza prałata Adama Sudoła. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 146. ISBN 83-919305-6-4.
- ↑ Stefan Stefański. Pan Stefański opowiada. O balkonikach sanockich kamieniczek. „Tygodnik Sanocki”. 17-18 (233-234), s. 6, 30 kwietnia 1996.
- ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 19 z 12 maja 1912.
- ↑ Kronika. Stanowisko fiakrów. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 28 z 14 lipca 1912.
- ↑ Spis abonentów sieci telefonicznych państwowych i koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy). Warszawa: Ministerstwo Poczt i Telegrafów, 1932, s. 513.
- ↑ Burmistrz miasta Sanok. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w dzielnicy Śródmieście m. Sanoka o nazwie „Śródmieście - II”. Edycja do wyłożenia do publicznego wglądu. bip.um.sanok.pl, Luty 2014. s. 8. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 1, 3, 4. [dostęp 2016-10-19].
