Związek Jaszczurczy (XIV wiek): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m int. |
m zamieniam magiczny ISBN na szablon |
||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
* M.Bartkowiak, ''Towarzystwo Jaszczurcze w latach 1387-1437'', Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Toruń 1948, s.6-40. |
* M.Bartkowiak, ''Towarzystwo Jaszczurcze w latach 1387-1437'', Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Toruń 1948, s.6-40. |
||
* J.A. Łukaszkiewicz, ''Historia Towarzystwa Jaszczurczego czyli Walki o polskie morze Bałtyckie i o odbiór ziem nad dolną Wisłą'', Grudziądz 1928. |
* J.A. Łukaszkiewicz, ''Historia Towarzystwa Jaszczurczego czyli Walki o polskie morze Bałtyckie i o odbiór ziem nad dolną Wisłą'', Grudziądz 1928. |
||
* ''Polska Jagiellonów'' ( wyd. pierwsze PIW 1963, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2007, ISBN |
* ''Polska Jagiellonów'' ( wyd. pierwsze PIW 1963, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2007, {{ISBN|978-83-7469-522-0}} ) |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 20:43, 3 gru 2016
Związek Jaszczurczy (niem. Eidechsenbund) – tajna organizacja szlachty z ziemi chełmińskiej założona 24 lutego 1397 w Radzyniu Chełmińskim w celu obrony przed uciskiem krzyżackim. Założycielami byli Mikołaj z Ryńska, jego brat Jan z Pułkowa oraz ich bracia cioteczni Fryderyk z Kitnowa i Mikołaj z Kitnowa[1][2].
Związek początkowo działał jawnie i był tolerowany oraz uznawany przez władze zakonne jako organizacja broniąca interesów rycerskich. Od 1410 roku, gdy Mikołaj z Ryńska podczas bitwy pod Grunwaldem wycofał z walki chorągiew chełmińską i złożył królowi Polski przysięgę homagialną, Związek Jaszczurczy działał tajnie i miał charakter konfederacji. Głównym jego celem było połączenie ziemi chełmińskiej z Polską[3].
Po wielkiej wojnie z Zakonem Krzyżackim doszło do prześladowań jego członków, w których obronie, śląc ostre pisma do wielkiego mistrza Henryka von Plauen, wystąpili król polski Władysław II Jagiełło, Wielki Książę Witold oraz marszałek wielki koronny Zbigniew z Brzezia. W zemście za prowadzoną działalność w maju 1411 Krzyżacy ścięli na rynku w Grudziądzu założyciela Związku Mikołaja z Ryńska, pomimo że posiadał on list żelazny i nietykalność gwarantowały mu ustalenia I Pokoju toruńskiego, który zakazywał ścigania osób uznanych przez strony za zdrajców. Krzyżacy zamordowali też wszystkich męskich potomków Mikołaja z Ryńska, w tym dzieci. Ścinanym współtowarzyszom Mikołaja Krzyżacy odmawiali ostatniej spowiedzi, a ich ciała zakopywano w gnoju[4]. Członkowie Związku mogli powrócić do swoich dóbr dopiero w październiku 1413 roku, po obaleniu Henryka von Plauen z urzędu wielkiego mistrza, kiedy nowym wielkim mistrzem został Michał Küchmeister von Sternberg.
Wkrótce Związek Jaszczurczy rozszerzył działalność na inne tereny państwa krzyżackiego, wspierając przy tym wszystkie działania wojenne króla polskiego przeciwko Zakonowi. O zasługach związku świadczy chociażby udział w rokowaniach w 1435 r i podpis ówczesnego przywódcy Jaszczurkowców, Jana ze Szczuplinek pod traktatem pokojowym z Brześcia Kujawskiego.
W 1440 Związek Jaszczurczy wszedł w skład Związku Pruskiego.
Bibliografia
- M.Bartkowiak, Towarzystwo Jaszczurcze w latach 1387-1437, Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Toruń 1948, s.6-40.
- J.A. Łukaszkiewicz, Historia Towarzystwa Jaszczurczego czyli Walki o polskie morze Bałtyckie i o odbiór ziem nad dolną Wisłą, Grudziądz 1928.
- Polska Jagiellonów ( wyd. pierwsze PIW 1963, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2007, ISBN 978-83-7469-522-0 )
Zobacz też
- ↑ Toruński Serwis Turystyczny. Toruń: informacja turystyczna, zabytki, hotele, muzea, historia, przewodnicy, vademecum turysty
- ↑ http://historia-wyzynaelblaska.pl/towarzystwo-jaszczurcze.html
- ↑ Jerzy Wyrozumski, Historia Polski do roku 1505, PWN, Warszawa 1987, str.207.
- ↑ Kazimierz Jagiellończyk. W: Paweł Jasienica: Polska Jagiellonów. Warszawa: PIW, 1979, s. 156. ISBN 83-06-01091-4.