Edward Burne-Jones: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 16:52, 17 cze 2017

Sir Edward Coley Burne-Jones (ur. 28 sierpnia 1833 w Birmingham, zm. 17 czerwca 1898 w Londynie) – angielski malarz, jeden z czołowych przedstawicieli nurtu prerafaelitów i główny jego propagator w Europie.

Życiorys

Urodził się jako syn skromnego rzemieślnika (ramiarza) Edwarda Richarda Jonesa i Elizabeth Coley, zmarłej kilka dni po porodzie. Jako 11-latek zaczął uczęszczać do rygorystycznej King Edward's School, wyróżniając się wśród najlepszych uczniów. Zainteresowany tam rysunkiem, uczestniczył potem w zajęciach organizowanych przez miejscową szkołę artystyczną. Przygotowując się zgodnie z życzeniem ojca do stanu duchownego, w 1853 podjął jednak odpowiednie studia w oksfordzkim Exeter College^[2]; tam zawarł znajomość z Williamem Morrisem, który pozostał jego dozgonnym przyjacielem. Wspólne poglądy i upodobania skierowały ich obu ku rosnącemu zainteresowaniu sztuką na gruncie pasjonowania się literaturą i historią średniowiecza. Zarazem działania studyjne w tym kierunku przeciwstawiały ich ideowo ówczesnej „cywilizacji przemysłu i maszyn” będącej zaprzeczeniem estetyzmu.

Po zapoznaniu się w 1854 z Malarzami współczesnymi Johna Ruskina zbliżył się do środowiska prerafaelitów, szczególnie zafascynowany twórczością Gabriela Rossettiego. Niewiele starszy artysta skłonił go do poświęcenia się sztuce i zrezygnowania ze studiów teologicznych, a także uzyskał dla niego pierwsze poważne zamówienia (1857-1860), którymi najczęściej były kartony do witraży o tematyce średniowiecznej ^[3]. Burne-Jones okazał się w istocie znakomitym samoukiem; choć nigdy nie ukończył regularnych studiów, w ciągu dwudziestolecia z powodzeniem opanował wszystkie techniki malarstwa.

W 1860 r. poślubił Georgianę Macdonald, siostrę dawnego szkolnego kolegi, z którą miał dwoje dzieci: Filipa (ur. 1861) i Margaret (ur. 1866). Była ona również autorką pierwszej biografii artysty. Współpracował z firmą artystyczną W. Morrisa i brał udział w wykańczaniu tworzonej przez niego siedziby (tzw. Red House). W 1864 wybrano go członkiem stowarzyszonym Royal Water Color Society (w 1868 uzyskał pełne członkostwo), w którego galerii (Old Society) wystawiał swe prace, stopniowo zyskując poprawę warunków finansowych i bytowych. W 1871 i 1873 odbył dwie kolejne podróże do Włoch odwiedzonych już jesienią 1859 r. Bezpośrednie zetknięcie ze sztuką mistrzów renesansu zarówno dostarczyło mu wielu tematów twórczych na przyszłość, jak i pozwoliło uzupełnić niedostatki techniki malarskiej^[4].

Przełomowym w jego karierze twórczej okazał się rok 1877, kiedy wspólnie z czterema innymi artystami (Alma-Tadema, Millais, Leighton, Whistler) zaprezentował swe prace na wystawie urządzonej w stołecznej Grosvenor Gallery. Sukces ten w rok później zyskał potwierdzenie na skalę międzynarodową podczas ekspozycji tych prac na Wystawie Powszechnej w Paryżu. Następne dziesięciolecie przyniosło mu renomę największego z żyjących angielskich artystów^[5]. W rzeczywistości to on upowszechnił nurt prerafaelicki w kontynentalnej Europie, wyprzedzając w popularności swych nauczycieli i przyjaciół^[6].

W ostatnich latach życia tworzył monumentalne kompozycje, wyróżniając się przy tym ogromną aktywnością w innych zakresach (m.in. ilustracje książkowe, projekty wyposażenia wnętrz, scenografie teatralne). Szczytowe powodzenie osiągnął przedstawiając swe prace podczas kolejnej paryskiej Wystawy Powszechnej (1889). W 1885 wybrano go członkiem Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (RAA). W 1894 królowa Wiktoria przyznała mu tytuł baroneta Rottingdean i Grange. Od 1897 był też członkiem belgijskiej Królewskiej Akademii Nauki, Literatury i Sztuki. Mając nadwerężone zdrowie, zmarł w londyńskim Fulham jako niespełna 65-letni wskutek pogrypowych powikłań^[7].

Twórczość

Artystycznie oryginalna, bogata ilościowo i niezwykle zróżnicowana twórczość Burne-Jonesa była wybitnym zjawiskiem nurtu prerafaelityzmu. W początkowym jej okresie zaznaczał się wyraźny wpływ Rossettiego, a technika malarska ograniczała się do akwareli, w których artysta najlepiej wyrażał swe zdolności. Zapowiedzią przejścia do osobistej stylistyki jest obraz Miłosierny rycerz (1863). Na uwagę zasługuje dwuetapowy proces artystycznego rozwoju Burne-Jonesa, który z prawie nieznanego twórcy odkrywającego swe powołanie w 1855, awansował do roli wyjątkowej powagi brytyjskiej szkoły malarstwa. Po tym pierwszym dwudziestoleciu, mającym charakter przygotowawczy, nastąpiło drugie 20 lat dojrzałej i wytężonej twórczości, kiedy skuteczniej realizował swe pomysły wraz z doskonaleniem sprawności technicznej^[8].

Wybrane prace

Sydonia von Bork, 1860, Tate Britain, Londyn
Księżniczka Sabra prowadzona do smoka, 1866, kolekcja prywatna
Astrologia, 1863-1864, kolekcja prywatna
Pieśń miłości, 1866-77, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
Święty Jerzy zabijający smoka, 1868, Art Gallery of New South Wales, Sydney
Pochwała Wenus, 1868, Laing Art Gallery, Newcastle on Tyne
Maria Zambaco, 1870, Clemens Sels Museum, Neuss
Fyllis i Demofoon, 1870, Birmingham Museum and Art Gallery
Ogród Hesperyd, 1870-73, zbiory prywatne
Omamienie Merlina, 1870-1874, Lady Lever Art Gallery, Port Sunlight
Pan i Psyche, 1872-74, Fogg Art Museum, Harvard Univ., Cambridge (Mass.)
Złote schody, 1876-80, Tate Britain
Młyn, 1882, Victoria and Albert Museum, Londyn
Król Kofetua i żebraczka, 1884, Tate Britain
Sybilla Delphica, 1886, Manchester Art Gallery
Morska głębina, 1887, Fogg Art Museum, Harvard Univ., Cambidge (Mass.)
Sponsa de Libano (Oblubienica z Libanu), 1891, Walker Art Gallery, Liverpool
Portret Ignacego J. Paderewskiego (rysunek), 1892, Muzeum Narodowe w Warszawie
Wieczorny spoczynek (Vespertina Quies), 1893, Tate Britain
Miłość wśród ruin, 1894, Wolverhampton (Wightwick Manor)

↑ Uznawany powszechnie za Anglika, był w istocie pochodzenia walijskiego (A. Lys Baldry, Burne-Jones, dz. cyt., s. 19).
↑ A. Lys Baldry: Burne-Jones, dz. cyt., s. 16-17.
↑ G. Crepaldi: Rossetti i prerafaelici, dz. cyt., s. 116; A. Lys Baldry: Burne-Jones, dz. cyt., s. 28-30.
↑ G. Crepaldi: Rossetti i prerafaelici, dz. cyt., s. 120.
↑ G. Crepaldi: Rossetti i prerafaelici, dz. cyt., s. 126.
↑ A. Konopacki: Prerafaelici, dz. cyt., s. 12.
↑ G. Crepaldi: Rossetti i prerafaelici, dz. cyt., s. 126.
↑ A. Lys Baldry, dz. cyt., s. 70-73.

Bibliografia

Gabriele Crepaldi: Rossetti i prerafaelici. Warszawa: Rzeczpospolita, 2006, seria: Klasycy sztuki. ISBN 978-83-60688-07-6.
Alfred Lys Baldry: Burne-Jones. Spółka Wydawnicza w Łodzi, (1910), seria: Arcydzieła malarskie w reprodukcjach barwnych.
Adam Konopacki: Prerafaelici. Warszawa/Berlin: Arkady/Henschelverlag, 1989, seria: W kręgu sztuki. ISBN 83-213-3468-7.

Linki zewnętrzne

Edward Burne-Jones w Artcyclopedia.com. [dostęp 23.04.2010]. (ang.).

[1] Uznawany powszechnie za Anglika, był w istocie pochodzenia walijskiego (A. Lys Baldry, Burne-Jones, dz. cyt., s. 19).

[2] A. Lys Baldry: Burne-Jones, dz. cyt., s. 16-17.

[3] G. Crepaldi: Rossetti i prerafaelici, dz. cyt., s. 116; A. Lys Baldry: Burne-Jones, dz. cyt., s. 28-30.

[4] G. Crepaldi: Rossetti i prerafaelici, dz. cyt., s. 120.

[5] G. Crepaldi: Rossetti i prerafaelici, dz. cyt., s. 126.

[6] A. Konopacki: Prerafaelici, dz. cyt., s. 12.

[7] G. Crepaldi: Rossetti i prerafaelici, dz. cyt., s. 126.

[8] A. Lys Baldry, dz. cyt., s. 70-73.

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Linia 2: / Linia 2: @@
  | Imię i nazwisko          = Edward Burne-Jones
  | Grafika                  = Burne jones.jpg
- | Podpis                   = Edward Burne-Jones upozowany w stroju artysty (fot. D.W. Wynfield, ok. 1860)
+ | Podpis                   = Edward Burne-Jones upozowany w stroju artysty malarza (fot. D.W. Wynfield, ok. 1860)
  | link_do_zdjęcia          =
  | Pełne imię i nazwisko    = Edward Coley Burne-Jones
  | Data i miejsce urodzenia = [[28 sierpnia]] [[1833]]<br />[[Birmingham]]
  | Data i miejsce śmierci   = [[17 czerwca]] [[1898]]<br />[[Londyn]]
- | Narodowość               = Anglik<ref>Uznawany powszechnie za Anglika, był w istocie pochodzenia [[Walijczycy|walijskiego]] (A. Lys Baldry, ''Burne-Jones'', dz. cyt., s. 19).</ref>.
+ | Narodowość               = Anglik<ref>Uznawany powszechnie za Anglika, był w istocie pochodzenia [[Walijczycy|walijskiego]] (A. Lys Baldry, ''Burne-Jones'', dz. cyt., s. 19).</ref>
  | Dziedzina sztuki         = [[malarstwo]]
  | Styl                     = prerafaelityzm (mistyczny estetyzm)
@@ Linia 23: / Linia 23: @@
 Urodził się jako syn skromnego rzemieślnika (ramiarza) Edwarda Richarda Jonesa i Elizabeth Coley, zmarłej kilka dni po porodzie. Jako 11-latek zaczął uczęszczać do rygorystycznej King Edward's School, wyróżniając się wśród najlepszych uczniów. Zainteresowany tam rysunkiem, uczestniczył potem w zajęciach organizowanych przez miejscową szkołę artystyczną. Przygotowując się zgodnie z życzeniem ojca do stanu duchownego, w 1853 podjął jednak odpowiednie studia w [[Uniwersytet Oksfordzki|oksfordzkim]] Exeter College<ref>A. Lys Baldry: ''Burne-Jones'', dz. cyt., s. 16-17.</ref>; tam zawarł znajomość z [[William Morris|Williamem Morrisem]], który pozostał jego dozgonnym przyjacielem. Wspólne poglądy i upodobania skierowały ich obu ku rosnącemu zainteresowaniu sztuką na gruncie pasjonowania się literaturą i historią średniowiecza. Zarazem działania studyjne w tym kierunku przeciwstawiały ich ideowo ówczesnej „cywilizacji przemysłu i maszyn” będącej zaprzeczeniem estetyzmu.
-Po zapoznaniu się w 1854 z ''Malarzami współczesnymi'' [[John Ruskin|J. Ruskina]] Burne-Jones zbliżył się do środowiska prerafaelitów, szczególnie zafascynowany twórczością [[Dante Gabriel Rossetti|Gabriela Rossettiego]]. Niewiele starszy artysta skłonił go do poświęcenia się sztuce i zrezygnowania ze studiów teologicznych, a także uzyskał dla niego pierwsze poważne zamówienia (1857-1860), którymi najczęściej były kartony do [[witraż]]y o tematyce średniowiecznej <ref>G. Crepaldi: ''Rossetti i prerafaelici'', dz. cyt., s. 116; A. Lys Baldry: ''Burne-Jones'', dz. cyt., s. 28-30.</ref>. Burne-Jones okazał się w istocie znakomitym samoukiem; choć nigdy nie ukończył regularnych studiów, z powodzeniem opanował wszystkie techniki malarstwa.
+Po zapoznaniu się w 1854 z ''Malarzami współczesnymi'' [[John Ruskin|Johna Ruskina]] zbliżył się do środowiska prerafaelitów, szczególnie zafascynowany twórczością [[Dante Gabriel Rossetti|Gabriela Rossettiego]]. Niewiele starszy artysta skłonił go do poświęcenia się sztuce i zrezygnowania ze studiów teologicznych, a także uzyskał dla niego pierwsze poważne zamówienia (1857-1860), którymi najczęściej były kartony do [[witraż]]y o tematyce średniowiecznej <ref>G. Crepaldi: ''Rossetti i prerafaelici'', dz. cyt., s. 116; A. Lys Baldry: ''Burne-Jones'', dz. cyt., s. 28-30.</ref>. Burne-Jones okazał się w istocie znakomitym samoukiem; choć nigdy nie ukończył regularnych studiów, w ciągu dwudziestolecia z powodzeniem opanował wszystkie techniki malarstwa.
-W 1860 r. poślubił Georgianę Macdonald, siostrę dawnego szkolnego kolegi, z którą miał dwoje dzieci: Filipa (ur. 1861) i Margaret (ur. 1866). Była ona również autorką pierwszej biografii artysty. Współpracował z firmą artystyczną W. Morrisa i brał udział w wykańczaniu tworzonej przez niego siedziby (tzw. Red House). W 1864 wybrano go członkiem Old Water Color Society, gdzie wystawiał swe prace, stopniowo zyskując poprawę warunków finansowych i bytowych. W 1871 i 1873 odbył dwie kolejne podróże do Włoch odwiedzonych już jesienią 1859 r. Bezpośrednie zetknięcie ze sztuką mistrzów renesansu zarówno dostarczyło mu wielu tematów twórczych na przyszłość, jak i pozwoliło uzupełnić niedostatki techniki malarskiej<ref>G. Crepaldi: ''Rossetti i prerafaelici'', dz. cyt., s. 120.</ref>.
+W 1860 r. poślubił Georgianę Macdonald, siostrę dawnego szkolnego kolegi, z którą miał dwoje dzieci: Filipa (ur. 1861) i Margaret (ur. 1866). Była ona również autorką pierwszej biografii artysty. Współpracował z firmą artystyczną W. Morrisa i brał udział w wykańczaniu tworzonej przez niego siedziby (tzw. Red House). W 1864 wybrano go członkiem stowarzyszonym Royal Water Color Society (w 1868 uzyskał pełne członkostwo), w którego galerii (Old Society) wystawiał swe prace, stopniowo zyskując poprawę warunków finansowych i bytowych. W 1871 i 1873 odbył dwie kolejne podróże do Włoch odwiedzonych już jesienią 1859 r. Bezpośrednie zetknięcie ze sztuką mistrzów renesansu zarówno dostarczyło mu wielu tematów twórczych na przyszłość, jak i pozwoliło uzupełnić niedostatki techniki malarskiej<ref>G. Crepaldi: ''Rossetti i prerafaelici'', dz. cyt., s. 120.</ref>.
-Przełomowym w jego karierze twórczej okazał się rok 1877, kiedy wspólnie z czterema innymi artystami zaprezentował swe prace na wystawie urządzonej w [[Londyn|stołecznej]] Grosvenor Gallery. Sukces ten w rok później zyskał potwierdzenie na skalę międzynarodową podczas ekspozycji tych prac na Wystawie Powszechnej w Paryżu. Następne dziesięciolecie przyniosło mu renomę największego z żyjących angielskich artystów<ref>G. Crepaldi: ''Rossetti i prerafaelici'', dz. cyt., s. 126.</ref>. W rzeczywistości to on upowszechnił nurt prerafaelicki w kontynentalnej Europie, wyprzedzając w popularności swych nauczycieli i przyjaciół<ref>A. Konopacki: ''Prerafaelici'', dz. cyt., s. 12.</ref>.
+Przełomowym w jego karierze twórczej okazał się rok 1877, kiedy wspólnie z czterema innymi artystami (Alma-Tadema, Millais, Leighton, Whistler) zaprezentował swe prace na wystawie urządzonej w [[Londyn|stołecznej]] Grosvenor Gallery. Sukces ten w rok później zyskał potwierdzenie na skalę międzynarodową podczas ekspozycji tych prac na Wystawie Powszechnej w Paryżu. Następne dziesięciolecie przyniosło mu renomę największego z żyjących angielskich artystów<ref>G. Crepaldi: ''Rossetti i prerafaelici'', dz. cyt., s. 126.</ref>. W rzeczywistości to on upowszechnił nurt prerafaelicki w kontynentalnej Europie, wyprzedzając w popularności swych nauczycieli i przyjaciół<ref>A. Konopacki: ''Prerafaelici'', dz. cyt., s. 12.</ref>.
-W ostatnich latach życia tworzył monumentalne kompozycje, wyróżniając się przy tym ogromną aktywnością w innych zakresach (m.in. ilustracje książkowe, projekty wyposażenia wnętrz, scenografie teatralne). Szczytowe powodzenie osiągnął przedstawiając swe prace podczas kolejnej paryskiej Wystawy Powszechnej (1889). W 1894 królowa [[Wiktoria Hanowerska|Wiktoria]] przyznała mu tytuł [[baronet]]a Rottingdean i Grange. Mając nadwerężone zdrowie, zmarł w londyńskim [[Fulham]] jako niespełna 65-letni wskutek pogrypowych powikłań<ref>G. Crepaldi: ''Rossetti i prerafaelici'', dz. cyt., s. 126.</ref>.
+W ostatnich latach życia tworzył monumentalne kompozycje, wyróżniając się przy tym ogromną aktywnością w innych zakresach (m.in. ilustracje książkowe, projekty wyposażenia wnętrz, scenografie teatralne). Szczytowe powodzenie osiągnął przedstawiając swe prace podczas kolejnej paryskiej Wystawy Powszechnej (1889). W 1885 wybrano go członkiem [[Royal Academy of Arts|Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych]] (RAA). W 1894 królowa [[Wiktoria Hanowerska|Wiktoria]] przyznała mu tytuł [[baronet]]a Rottingdean i Grange. Od 1897 był też członkiem belgijskiej Królewskiej Akademii Nauki, Literatury i Sztuki. Mając nadwerężone zdrowie, zmarł w londyńskim [[Fulham]] jako niespełna 65-letni wskutek pogrypowych powikłań<ref>G. Crepaldi: ''Rossetti i prerafaelici'', dz. cyt., s. 126.</ref>.
 == Twórczość ==
+Artystycznie oryginalna, bogata ilościowo i niezwykle zróżnicowana twórczość Burne-Jonesa była wybitnym zjawiskiem nurtu prerafaelityzmu. W początkowym jej okresie zaznaczał się wyraźny wpływ Rossettiego, a technika malarska ograniczała się do [[akwarela|akwareli]], w których artysta najlepiej wyrażał swe zdolności. Zapowiedzią przejścia do osobistej stylistyki jest obraz ''Miłosierny rycerz'' (1863). Na uwagę zasługuje dwuetapowy proces artystycznego rozwoju Burne-Jonesa, który z prawie nieznanego twórcy odkrywającego swe powołanie w 1855, awansował do roli wyjątkowej powagi brytyjskiej szkoły malarstwa. Po tym pierwszym dwudziestoleciu, mającym charakter przygotowawczy, nastąpiło drugie 20 lat dojrzałej i wytężonej twórczości, kiedy skuteczniej realizował swe pomysły wraz z doskonaleniem sprawności technicznej<ref>A. Lys Baldry, dz. cyt., s. 70-73.</ref>.
-Twórczość artysty pozostawała pod wpływem mistyki europejskiego średniowiecza (zwłaszcza włoskiego i francuskiego), legend, epopei, motywów mitycznych i legendarnych (poszukiwanie Graala). Ulubionymi formami artystycznymi były dla niego freski oraz witraże. W twórczości swej wykorzystywał liczne motywy roślinne ([[secesja (sztuka)|secesja]]) i pozostawał (zwłaszcza w okresie późnym) pod wpływem malarstwa [[prymitywizm (malarstwo)|prymitywistów]].
-Był członkiem [[Royal Academy of Arts|Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych]] (RAA), a także belgijskiej
-Królewskiej Akademii Nauki, Literatury i Sztuki (od 1897).
-Edward Burne-Jones jest m.in. autorem artystycznego portretu legendarnej [[Szczecin|szczecińskiej]] zielarki [[Sydonia von Borck|Sydonii von Borck]] oraz jej siostry Clary von Borck, a także rysunkowego portretu I.J. Paderewskiego.
 == Wybrane prace ==
@@ Linia 48: / Linia 43: @@
 * ''Święty Jerzy zabijający smoka'', 1868, Art Gallery of New South Wales, Sydney
 * ''Pochwała Wenus'', 1868, Laing Art Gallery, Newcastle on Tyne
-* ''Maria Zambaco'', 1870, Neuss Clemens Sels Museum
+* ''Maria Zambaco'', 1870, Clemens Sels Museum, [[Neuss]]
 * ''Fyllis i Demofoon'', 1870, Birmingham Museum and Art Gallery
 * ''Ogród Hesperyd'', 1870-73, zbiory prywatne
@@ Linia 66: / Linia 61: @@
 == Bibliografia ==
-* {{Cytuj książkę  | nazwisko = Crepaldi | imię = Gabriele | tytuł = Rossetti i prerafaelici | data = 2006 | wydawca = Rzeczpospolita  | miejsce = Warszawa | isbn = 978-83-60688-07-6}}
+* {{Cytuj książkę  | nazwisko = Crepaldi | imię = Gabriele | tytuł = Rossetti i prerafaelici | data = 2006 | wydawca = Rzeczpospolita  | miejsce = Warszawa | seria = Klasycy sztuki | isbn = 978-83-60688-07-6}}
-* {{Cytuj książkę  | nazwisko = Lys Baldry | imię = Alfred | tytuł = Burne-Jones | data = [1910] | wydawca = Spółka Wydawnicza w Łodzi}}
+* {{Cytuj książkę  | nazwisko = Lys Baldry | imię = Alfred | tytuł = Burne-Jones | data = (1910) | wydawca = Spółka Wydawnicza w Łodzi | seria = Arcydzieła malarskie w reprodukcjach barwnych}}
 * {{Cytuj książkę | nazwisko = Konopacki | imię = Adam | tytuł = Prerafaelici | data = 1989 | wydawca = Arkady/Henschelverlag | miejsce = Warszawa/Berlin | seria = W kręgu sztuki | isbn = 83-213-3468-7}}