Zygmunt Sarnecki: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
nowy artykuł |
m Razar-ww przeniósł(-osła) stronę Wikipedysta:Pytek125/brudnopis/Zygmunt Sarnecki do Zygmunt Sarnecki: Sprawdzone poprawione Znacznik: Ponowna publikacja brudnopisu |
||
(Nie pokazano 30 wersji utworzonych przez 20 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Biogram infobox |
|||
'''Zygmunt Sarnecki''', pseud. Orgon, W. Ślepowron i in. ( ur. [[20 listopada]] [[1837]] w [[Hołodki|Hołudkach]] ([[Podole]]), zm. [[9 stycznia]] [[1922]] w [[Kraków|Krakowie]]), polski pisarz dramatyczny, dziennikarz, tłumacz, krytyk teatralny, dyrektor Teatru Polskiego w [[Poznań|Poznaniu]]. |
|||
|imię i nazwisko = Zygmunt Sarnecki |
|||
|grafika = Portret Zygmunta Sarneckiego (66376) (cropped).jpg |
|||
|opis grafiki = Zygmunt Sarnecki |
|||
|alt grafiki = |
|||
|data urodzenia = [[20 listopada]] [[1837]] |
|||
|miejsce urodzenia = [[Miżlissia (obwód winnicki)|Hołodki]] |
|||
|data śmierci = [[10 stycznia]] [[1922]] |
|||
|miejsce śmierci = [[Kraków]] |
|||
|miejsce spoczynku = [[Cmentarz Rakowicki]] w Krakowie |
|||
|majątek = |
|||
|rodzice = Wincenty Sarnecki h. Ślepowron i Melania Scipio del Campo [[Scypio (herb szlachecki)|h. własnego]] |
|||
|małżeństwo = Wanda Dolińska z Doliny h. [[Sas (herb szlachecki)|Sas]] |
|||
|odznaczenia = |
|||
|commons = Category:Zygmunt Sarnecki |
|||
|wikiźródła = Zygmunt Sarnecki |
|||
}} |
|||
'''Zygmunt Sarnecki''' (ur. [[20 listopada]] [[1837]] w [[Hołod´ky (obwód winnicki)|Hołodkach]], zm. [[10 stycznia]] [[1922]] w [[Kraków|Krakowie]]) - dyrektor teatrów, literat, redaktor. |
|||
[[Plik:Zygmunt Sarnecki in art salon Ars in Kraków (1907).jpg|thumb|240px|Zygmunt Sarnecki w swoim salonie sztuki „Ars” w Krakowie]] |
|||
== Życiorys == |
|||
Był synem kapitana gwardii napoleońskiej Wincentego i Melanii ze Scipiów. Uczył się mówić od razu dwoma językami, bo miał żonę Francuzkę, która się do najmłodszego dziecka w rodzinie szczerze przywiązała, i niańkę Polkę, szlachciankę, kochającą je bardzo, umiejącą czytać i pisać, co na tym stanowisku było w owych czasach nadzwyczajną rzadkością. |
|||
Był synem kapitana gwardii napoleońskiej Wincentego herbu [[Ślepowron (herb szlachecki)|Ślepowron]] i Melanii Scipio del Campo [[Scypio (herb szlachecki)|h. własnego]]. Miał brata Napoleona i dwie siostry Marię zamężną z Józefem Strumiłło i Rozalię zamężną z Jerzym Bienkiewiczem<ref>{{Cytuj |tytuł=Zygmunt Sarnecki z Sarn i Błogoszczy h. Ślepowron|data dostępu=2024-02-10|opublikowany=M.J. Minakowski: Genealogia poronków Sejmu Wielkiego|url=http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.28170.1}}</ref>. |
|||
Od dziesiątego roku życia uczęszczał do prywatnej szkoły dla dzieci arystokracji w [[Odessa|Odessie]]. Następnie uczył się w gimnazjum realnym w [[Warszawa|Warszawie]] ([[1852]] |
Od dziesiątego roku życia uczęszczał do prywatnej szkoły dla dzieci arystokracji w [[Odessa|Odessie]]. Następnie uczył się w gimnazjum realnym w [[Warszawa|Warszawie]] ([[1852]]–[[1858]]). W wieku 19 lat nawiązał współpracę z „Gazetą Codzienną”. Jako jej korespondent wyjechał w 1859 do Francji i Włoch. W [[Paryż]]u poznał m.in. [[Karol Libelt|Karola Libelta]] i [[Cyprian Kamil Norwid|Cypriana Kamila Norwida]], uczęszczał także na wykłady z literatury i historii na [[Uniwersytet Paryski|Sorbonie]]. Po powrocie do kraju w 1862 ożenił się z Wandą Dolińską, która wniosła mu w posagu Bychawę, gdzie osiadł. Po utraceniu Bychawy z powodu długów w 1869 Sarnecki założył wraz z Józefem Tekslem w [[Lublin]]ie teatr, którego był dyrektorem od [[2 maja]] do 22 lipca 1872. Potem wydzierżawił [[Teatr Polski w Poznaniu]] ([[1872]]–[[1873]]), gdzie wystawił ok. 70 premier, m.in. „Halkę” [[Stanisław Moniuszko|Stanisława Moniuszki]]. W 1873 przeniósł się z zespołem do Kalisza. W tym samym roku osiadł w Warszawie i był wydawcą i redaktorem dziennika "Echo" do 1881. W okresie 1884-85 mieszkał w Paryżu. W latach 1885-86 był kierownikiem artystycznym teatru w Krakowie. Po 1886 zajmował się działalnością literacką. W 1888 został wydawcą dwutygodnika [[Świat (dwutygodnik)|"Świat"]]. W latach 1901-03 we Lwowie wydawał dziennik "Przedświt"<ref>{{Cytuj |tytuł=Korespondencja kresowa. Sarnecki z Baru {{!}} Słowo Polskie|data dostępu=2024-02-10 |url=https://slowopolskie.online/korespondencja-kresowa-sarnecki-z-baru/}}</ref>. |
||
⚫ | |||
W 1904 założył salon sztuki „Ars” w Krakowie, początkowo umiejscowiony przy ulicy Brackiej, później przeniesiony do lokalu u zbiegu linii A-B i św. Jana<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Salon sztuki „Ars” |url = https://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/123413|czasopismo = [[Nowości Ilustrowane|Nowości Illustrowane]] |wolumin = Nr 37 |strony = 16 |data = 14 września 1907}}</ref>. |
|||
W utworach jego osią fabuły jest przeważnie ponsardowska „gorączka złota”: „Zemsta pani Hrabiny” ([[1867]]), „Febris aurea”, „Dworacy niedoli” ([[1876]]). Charakter najbardziej rodzimy, prócz przerobionych z „Bene nati” Orzeszkowej „Hardych dusz” (1895), mają „Urocze oczy” ([[1893]]), które Sarnecki uważał za najlepszy swój utwór sceniczny. Pod wpływem Hauptmanna i symbolistów pisał też baśnie sceniczne, z których najpopularniejsza „Szklana góra” ([[1897]]). Poza wymienionymi napisał dramaty: „Bezinteresowni” ([[1872]]), „Adam i Maryla”, „Cień”, „Cud dziewica”, „Eviva l'arte” ([[1899]]), „Kalecy”, „Mojana”, „Nad ranem”, „On i ona”, „Półdiablę”, „Słonecznik”, „Złocienie”, wraz z Wł. Noskowskim libretto do opery Żeleńskiego „Konrad Wallenrod”, a wspólnie z Blizińskim „Lekkoduch”. Nowele i powieści jak: „Czwarta dusza” ([[1914]]), „Na ruinach”, „Nie twoja”, „Nowele” ([[1888]]), „Owale i profile” ([[1884]]), „Różni ludzie” ([[1883]]), „Sny i wrażenia” ([[1904]]), „Złote serce”, odznaczające się gładkim stylem i rozwiniętą fabułą, „Historię literatury francuskiej”, oraz szereg przekładów współczesnych mu autorów francuskich i dwóch komedyj [[Molier]]a. |
|||
⚫ | |||
Krytycy literaccy oceniają większość dzieł zwłaszcza powieściowych i nowelistycznych, stanowi dziś pozycje nieczytelne i martwe. Płytkość tematyki oraz brak wybitniejszych walorów artystycznych spowodowały, że również i z dorobku dramatycznego pisarza nic się do naszych czasów nie ostało. |
|||
== |
== Twórczość == |
||
Publikował szkice literackie, recenzje teatralne, i artykuły o malarstwie w wielu polskich pismach m.in. „[[Biesiada Literacka]]”, „[[Czas (dziennik)|Czas]]”, „[[Kłosy (czasopismo)|Kłosy]]”, „[[Kurier Warszawski (dziennik)|Kurier Warszawski]]”, „[[Tygodnik Ilustrowany]]”, „[[Wędrowiec (czasopismo)|Wędrowiec]]”. |
|||
Ogłosił lub wystawił na scenie sztuki m. in: |
|||
* „Zemsta pani hrabiny" (1867), |
|||
* „Febris aurea" (1869), |
|||
* „Urocze oczy" (1893), |
|||
* „Harde dusze" (1897), |
|||
* „Evviva Tarte" (1899), |
|||
powieści i nowele: |
|||
* „Różni ludzie" (1883), |
|||
* „Owale i profile" (1884), |
|||
* „Złote serce". |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Bibliografia == |
|||
* Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939) |
* Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939) |
||
* Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924-1927) |
* Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924-1927) |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
⚫ | |||
[[Kategoria:Ludzie związani z Krakowem|Sarnecki, Zygmunt]] |
|||
{{SORTUJ:Sarnecki, Zygmunt}} |
|||
[[Kategoria:Pochowani na |
[[Kategoria:Pochowani na cmentarzu Rakowickim]] |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Polscy dziennikarze prasowi]] |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Polscy pisarze pozytywizmu]] |
||
[[Kategoria:Polscy tłumacze literatury francuskojęzycznej]] |
|||
[[Kategoria:Urodzeni w 1837]] |
|||
[[Kategoria:Zmarli w 1922]] |
|||
⚫ |
Aktualna wersja na dzień 22:20, 17 lut 2024
Zygmunt Sarnecki | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku |
Cmentarz Rakowicki w Krakowie |
Rodzice |
Wincenty Sarnecki h. Ślepowron i Melania Scipio del Campo h. własnego |
Małżeństwo |
Wanda Dolińska z Doliny h. Sas |
Zygmunt Sarnecki (ur. 20 listopada 1837 w Hołodkach, zm. 10 stycznia 1922 w Krakowie) - dyrektor teatrów, literat, redaktor.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem kapitana gwardii napoleońskiej Wincentego herbu Ślepowron i Melanii Scipio del Campo h. własnego. Miał brata Napoleona i dwie siostry Marię zamężną z Józefem Strumiłło i Rozalię zamężną z Jerzym Bienkiewiczem[1].
Od dziesiątego roku życia uczęszczał do prywatnej szkoły dla dzieci arystokracji w Odessie. Następnie uczył się w gimnazjum realnym w Warszawie (1852–1858). W wieku 19 lat nawiązał współpracę z „Gazetą Codzienną”. Jako jej korespondent wyjechał w 1859 do Francji i Włoch. W Paryżu poznał m.in. Karola Libelta i Cypriana Kamila Norwida, uczęszczał także na wykłady z literatury i historii na Sorbonie. Po powrocie do kraju w 1862 ożenił się z Wandą Dolińską, która wniosła mu w posagu Bychawę, gdzie osiadł. Po utraceniu Bychawy z powodu długów w 1869 Sarnecki założył wraz z Józefem Tekslem w Lublinie teatr, którego był dyrektorem od 2 maja do 22 lipca 1872. Potem wydzierżawił Teatr Polski w Poznaniu (1872–1873), gdzie wystawił ok. 70 premier, m.in. „Halkę” Stanisława Moniuszki. W 1873 przeniósł się z zespołem do Kalisza. W tym samym roku osiadł w Warszawie i był wydawcą i redaktorem dziennika "Echo" do 1881. W okresie 1884-85 mieszkał w Paryżu. W latach 1885-86 był kierownikiem artystycznym teatru w Krakowie. Po 1886 zajmował się działalnością literacką. W 1888 został wydawcą dwutygodnika "Świat". W latach 1901-03 we Lwowie wydawał dziennik "Przedświt"[2].
W 1904 założył salon sztuki „Ars” w Krakowie, początkowo umiejscowiony przy ulicy Brackiej, później przeniesiony do lokalu u zbiegu linii A-B i św. Jana[3].
Zmarł w schronisku dla starców 9 stycznia 1922 w Krakowie. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Rakowickim.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Publikował szkice literackie, recenzje teatralne, i artykuły o malarstwie w wielu polskich pismach m.in. „Biesiada Literacka”, „Czas”, „Kłosy”, „Kurier Warszawski”, „Tygodnik Ilustrowany”, „Wędrowiec”.
Ogłosił lub wystawił na scenie sztuki m. in:
- „Zemsta pani hrabiny" (1867),
- „Febris aurea" (1869),
- „Urocze oczy" (1893),
- „Harde dusze" (1897),
- „Evviva Tarte" (1899),
powieści i nowele:
- „Różni ludzie" (1883),
- „Owale i profile" (1884),
- „Złote serce".
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zygmunt Sarnecki z Sarn i Błogoszczy h. Ślepowron [online], M.J. Minakowski: Genealogia poronków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-02-10] .
- ↑ Korespondencja kresowa. Sarnecki z Baru | Słowo Polskie [online] [dostęp 2024-02-10] .
- ↑ Salon sztuki „Ars”. „Nowości Illustrowane”. Nr 37, s. 16, 14 września 1907.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939)
- Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924-1927)