Języczka syberyjska: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m wstawiam Szablon:Kontrola autorytatywna |
m MalarzBOT: przerabiam link na wywołania szablonu {{Angiosperm Phylogeny Website}} |
||
Linia 2: | Linia 2: | ||
|nazwa = Języczka syberyjska |
|nazwa = Języczka syberyjska |
||
|obrazek = Ligulaire-Souveyrols.JPG |
|obrazek = Ligulaire-Souveyrols.JPG |
||
|systematyka_ref=<ref name=apweb>{{ |
|systematyka_ref=<ref name=apweb>{{Angiosperm Phylogeny Website |data dostępu = 2010-04-15}}</ref> |
||
|domena= [[eukarionty]] |
|domena= [[eukarionty]] |
||
|królestwo= [[rośliny]] |
|królestwo= [[rośliny]] |
||
Linia 26: | Linia 26: | ||
== Rozmieszczenie geograficzne == |
== Rozmieszczenie geograficzne == |
||
Występuje w Azji (Chiny, Kazachstan) i w środkowej i wschodniej Europie<ref name=grin>{{Cytuj stronę |url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxon/taxonomysearch.aspx?language=en |tytuł=Germplasm Resources Information Network (GRIN)|data dostępu = 2010-06-15}}</ref>. W Polsce jest gatunkiem krytycznie zagrożonym, ginącym i obecnie występuje na 6 tylko stanowiskach; w ostoi siedliskowej Suchy Młyn koło [[Szczekociny|Szczekocin]], w [[Pakosław (województwo mazowieckie)|Pakosławiu]] koło [[Iłża|Iłży]], w okolicach [[Busko-Zdrój|Buska-Zdroju]], na [[Lubelszczyzna|Lubelszczyźnie]] koło [[Zawadówka (gmina Chełm)|Zawadówki]], w [[Rezerwat przyrody Bagno Serebryjskie|rezerwacie przyrody Bagno Serebryjskie]] i na [[Polana Biały Potok|Polanie Biały Potok]] w [[Rów Kościeliski|Rowie Kościeliskim]] (jest to jedyne stanowisko tego gatunku w polskich Karpatach)<ref name=K>{{Cytuj książkę |imię=Zbigniew |nazwisko=Mirek |imię2=Halina |nazwisko2=Piękoś-Mirkowa |
Występuje w Azji (Chiny, Kazachstan) i w środkowej i wschodniej Europie<ref name=grin>{{Cytuj stronę |url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxon/taxonomysearch.aspx?language=en |tytuł=Germplasm Resources Information Network (GRIN)|data dostępu = 2010-06-15}}</ref>. W Polsce jest gatunkiem krytycznie zagrożonym, ginącym i obecnie występuje na 6 tylko stanowiskach; w ostoi siedliskowej Suchy Młyn koło [[Szczekociny|Szczekocin]], w [[Pakosław (województwo mazowieckie)|Pakosławiu]] koło [[Iłża|Iłży]], w okolicach [[Busko-Zdrój|Buska-Zdroju]], na [[Lubelszczyzna|Lubelszczyźnie]] koło [[Zawadówka (gmina Chełm)|Zawadówki]], w [[Rezerwat przyrody Bagno Serebryjskie|rezerwacie przyrody Bagno Serebryjskie]] i na [[Polana Biały Potok|Polanie Biały Potok]] w [[Rów Kościeliski|Rowie Kościeliskim]] (jest to jedyne stanowisko tego gatunku w polskich Karpatach)<ref name=K>{{Cytuj książkę |imię=Zbigniew |nazwisko=Mirek |imię2=Halina |nazwisko2=Piękoś-Mirkowa |tytuł=Czerwona księga Karpat Polskich |wydawca=Instytut Botaniki PAN |miejsce=Kraków |data=2008 |isbn =978-83-89648-71-6}}</ref>. |
||
== Morfologia == |
== Morfologia == |
||
Linia 36: | Linia 36: | ||
== Biologia i ekologia == |
== Biologia i ekologia == |
||
[[Bylina (botanika)|Bylina]], [[hemikryptofit]]. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Nasiona rozsiewane są przez wiatr jesienią i zimą. [[Siedlisko (biologia)|Siedlisko]]: torfowiska, podmokłe olszyny, źródliska, brzegi górskich potoków<ref name=K/>. Liczba [[chromosom]]ów 2n= 60<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Rutkowski |imię=Lucjan |tytuł= Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej |rok=2006 |wydawca= Wyd. Naukowe PWN |miejsce= Warszawa |isbn= |
[[Bylina (botanika)|Bylina]], [[hemikryptofit]]. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Nasiona rozsiewane są przez wiatr jesienią i zimą. [[Siedlisko (biologia)|Siedlisko]]: torfowiska, podmokłe olszyny, źródliska, brzegi górskich potoków<ref name=K/>. Liczba [[chromosom]]ów 2n= 60<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Rutkowski |imię=Lucjan |tytuł= Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej |rok=2006 |wydawca= Wyd. Naukowe PWN |miejsce= Warszawa |isbn= 83-01-14342-8}}</ref>. |
||
== Zagrożenia i ochrona == |
== Zagrożenia i ochrona == |
Wersja z 23:18, 26 lut 2021
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Klad | |
Klad | |
Klad | |
Klasa | |
Klad | |
Rząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
języczka syberyjska |
Nazwa systematyczna | |
{{{nazwa łacińska}}} (L.) Cass. Dict. Sci. Nat., ed. 2. [F. Cuvier] 26: 402. 1823[1] |
Języczka syberyjska[3] (Ligularia sibirica (L.) Cass.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w Azji (Chiny, Kazachstan) i w środkowej i wschodniej Europie[4]. W Polsce jest gatunkiem krytycznie zagrożonym, ginącym i obecnie występuje na 6 tylko stanowiskach; w ostoi siedliskowej Suchy Młyn koło Szczekocin, w Pakosławiu koło Iłży, w okolicach Buska-Zdroju, na Lubelszczyźnie koło Zawadówki, w rezerwacie przyrody Bagno Serebryjskie i na Polanie Biały Potok w Rowie Kościeliskim (jest to jedyne stanowisko tego gatunku w polskich Karpatach)[5].
Morfologia
- Pokrój
- Cała roślina jest naga lub rzadko tylko owłosiona, osiąga wysokość 50–150 cm. Tworzy kępy[6].
- Łodyga
- Nierozgałęziona, słabo owłosiona, o barwie czerwono-brunatnej. Pod ziemią grube kłącze wytwarzające korzenie przybyszowe[6].
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe. Dolne liście łodygowe o sercowatym kształcie, ząbkowane, długoogonkowe, ogonki oskrzydlone, górne są coraz mniejsze i swoimi szeroko oskrzydlonymi ogonkami obejmują łodygę, najwyższe liście są siedzące. Wszystkie są ciemnozielone, lekko połyskujące[6].
- Kwiaty
- Żółte kwiaty zebrane w koszyczki o średnicy 2–4 cm. Koszyczków tych na jednej roślinie jest do 30. Składają się z kwiatów rurkowatych (wewnątrz) i kwiatów języczkowatych (na zewnątrz, długości ok. 15 mm). Kwiaty rurkowe są obupłciowe. Kwiatów języczkowych jest 8. Okrywa koszyczka składa się z 8 żółtopomarańczowych łusek[6].
- Owoc
- O długości ok. 4 mm z puchem kielichowym[6].
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Nasiona rozsiewane są przez wiatr jesienią i zimą. Siedlisko: torfowiska, podmokłe olszyny, źródliska, brzegi górskich potoków[5]. Liczba chromosomów 2n= 60[7].
Zagrożenia i ochrona
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Objęta jest także konwencją berneńską i dyrektywą siedliskową[6].
Kategorie zagrożenia:
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)[8]: E (wymierający); 2016: EN (zagrożony)[9].
- Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin (2001): CR (critical, krytycznie zagrożony); 2014: EN (zagrożony)[10].
- Według klasyfikacji Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek krytycznie zagrożony w Karpatach polskich (Kategoria CR).
W Polsce największa jego populacja w Pakosławiu w 2006 r. liczyła ponad 1000 kwitnących osobników. Głównym czynnikiem zagrożenia dla gatunku jest zmiana stosunków wodnych. Zagraża mu także zarastanie i zacienianie w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej jego siedlisk przez olszyny[6]. Niewielka populacja na polanie Biały Potok w Rowie Kościeliskim jest zagrożona przez wypas owiec – przegon i zgryzanie pędów. Zagraża jej także rozrastajacy się las[5].
Przypisy
- ↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-03-13].
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
- ↑ a b c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b c d e f g Halina Pięknoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- BioLib: 41461
- EUNIS: 159920
- Flora of China: 200024283
- Flora of North America: 200024283
- GBIF: 6445722
- identyfikator iNaturalist: 509601
- IPNI: 230851-1
- NCBI: 118776
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): gcc-50651
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:230851-1
- Tela Botanica: 38880
- identyfikator Tropicos: 2701004