Rak trzustki

{{{nazwa}}}

{{{nazwa naukowa}}}
[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt={{{alt grafiki}}}|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}}
Synonimy	{{{synonimy}}}
Specjalizacja	{{{specjalizacja}}}
Objawy	{{{objawy}}}
Powikłania	{{{powikłania}}}
Początek	{{{początek}}}
Czas trwania	{{{czas trwania}}}
Typy	{{{typy}}}
Przyczyny	{{{przyczyny}}}
Czynniki ryzyka	{{{czynniki ryzyka}}}
Rozpoznanie	{{{rozpoznanie}}}
Różnicowanie	{{{różnicowanie}}}
Zapobieganie	{{{zapobieganie}}}
Leczenie	{{{leczenie}}}
Leki	{{{leki}}}
Rokowanie	{{{rokowanie}}}
Zapadalność	{{{zapadalność}}}
Śmiertelność	{{{śmiertelność}}}
Klasyfikacje
ICD-11	{{{ICD11}}} {{{ICD11 nazwa}}}
ICD-10	C25 {{{ICD10 nazwa}}}
DSM-5	{{{DSM-5}}} {{{DSM-5 nazwa}}}
DSM-IV	{{{DSM-IV}}} {{{DSM-IV nazwa}}}
ICDO	{{{ICDO}}}
DiseasesDB	{{{DiseasesDB}}}
OMIM	{{{OMIM}}}
MedlinePlus	{{{MedlinePlus}}}
MeSH	{{{MeshID}}}

{{Choroba infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | zapadalność = | commons = | ICD11 nazwa = | MeshID = | nazwa = | DSM-5 = | DSM-5 nazwa = | MedlinePlus = | typy = | specjalizacja = | czas trwania = | leki = | synonimy = | powikłania = | DSM-IV = | śmiertelność = | DSM-IV nazwa = | czynniki ryzyka = | DiseasesDB = | ICD10 nazwa = | leczenie = | zapobieganie = | OMIM = | objawy = | rozpoznanie = | początek = | nazwa naukowa = | grafika = | ICD11 = | ICDO = | opis grafiki = | różnicowanie = | alt grafiki = | przyczyny = | rokowanie = Nieznane pola: "X.0", "X.2", "X.4", "Lacina", "X.1", "X.3", "X.9", "X.8", "Nazwa" oraz "X.7".

Obraz tomografii komputerowej jamy brzusznej pacjenta z adenocarcinoma cysticum głowy trzustki

Rak trzustki (łac. carcinoma pancreatis, ang. pancreatic cancer) – złośliwy nowotwór części zewnątrzwydzielniczej trzustki.

Epidemiologia

Obserwuje się tendencję wzrostową częstości i umieralności z powodu raka trzustki. Roczna zachorowalność wynosi 10:100 000. Rak trzustki częstszy jest u mężczyzn niż u kobiet i u rasy czarnej niż u rasy białej. Zajmuje 3 miejsce wśród nowotworów przewodu pokarmowego i stanowi około 3% wszystkich nowotworów złośliwych.

Szczyt zachorowań przypada na 60–80 rok życia. U 80% chorych z rakiem trzustki występuje cukrzyca.

Czynniki ryzyka

Czynnikami ryzyka zachorowania na raka trzustki są:

• Palenie papierosów
• Przewlekłe zapalenie trzustki (powiązane z rakiem, ale nie wiadomo, czy jest czynnikiem sprawczym)
• Cukrzyca
• Infekcja Helicobacter pylori
• Pochodzenie afro-amerykańskie
• Wysoki udział mięsa w diecie
• Otyłość
• Płeć męska
• Rak trzustki u krewnych pierwszego stopnia w wywiadzie. Geny odpowiedzialne za zwiększenie ryzyka nie zostały zidentyfikowane. Rak trzustki został powiązany z następującymi zespołami; dziedziczonym autosomalnie recesywnie zespołem ataksja-teleangiektazja i autosomalnie dominująco dziedziczonymi mutacjami genu BRCA2, zespołem Peutza-Jeghersa z powodu mutacji w antyonkogenie STK11, dziedzicznym niepolipowatym rakiem okrężnicy (zespół Lyncha), rodzinną polipowatością gruczolakowatą, zespołem czerniak-rak trzustki (FAMMM-PC) z powodu mutacji w antyonkogenie CDKN2A.
• zapalenie dziąseł lub zapalenie przyzębia.

Alkohol

Nie wykazano, aby spożywanie alkoholu zwiększało ryzyko raka trzustki.

Lokalizacja

• głowa trzustki (60-70%)
• trzon trzustki (15-20%)
• ogon trzustki (5%)
• cały gruczoł (20%).

Objawy i przebieg

Objawy w raku trzustki są późne, niecharakterystyczne, jak w przewlekłym zapaleniu trzustki:

• Bardzo silny, tępy ból w nadbrzuszu i plecach (ból jest zwykle pierwszym objawem, jednak gdy się pojawia, nowotwór jest już poza możliwością leczenia)
• Żółtaczka zaporowa (gdy rak nacieka głowę trzustki – wczesny objaw [25%])
• Powiększenie wątroby
• Półpasiec rzekomy
• Złe samopoczucie, depresja. Mechanizm odpowiadający za rozwój depresji nie jest znany.
• Utrata masy ciała, kacheksja
• Patologiczna nietolerancja glukozy lub cukrzyca
• Utrata łaknienia, nudności, wymioty
• objaw Trousseau, wędrujące zakrzepowe zapalenie żył (thrombophlebitis migrans)
• Objaw Courvoisiera (w przypadku zamknięcia przez guz przewodu żółciowego wspólnego)
• Próg Blumera
• Biegunka
• Guz wyczuwalny przez powłoki brzuszne
• wodobrzusze.

Leczenie

Leczenie operacyjne

• dystalna pankreatektomia
• operacja Whipple'a (częściowa pankreatoduodenektomia)
• całkowita resekcja trzustki.

Wyniki częściowej i całkowitej resekcji są podobne, dlatego resekcja Whipple'a jest metodą z wyboru.

Leczenie paliatywne

• endoskopowy drenaż przewodu żółciowego wspólnego
• zespolenie żółciowo-pokarmowe
• blokada zwoju trzewnego
• radioterapia
• chemioterapia (gemcytabina)
• przy licznych przerzutach do wątroby – przeszczep tego narządu (szacuje się, iż przedłuża oczekiwany czas przeżycia pacjenta o co najmniej 5 lat, na początku 2009 roku taką operację przeszedł szef Apple – Steve Jobs); w Polsce procedura niedostępna dla chorych

Rozpoznanie

• USG
• zdjęcia rentgenowskie i/lub tomografia komputerowa żołądka i dwunastnicy
• BAC pod kontrolą USG
• MRI
• ERCP (endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna)
• badanie cytologiczne wydzieliny trzustki
• pankreatoskopia + biopsja celowana
• ultrasonografia laparoskopowa
• ultrasonografia endoskopowa (EUS)
• oznaczanie markerów nowotworowych CA 19-9 i CA 50 (wznowy)
• najwięcej trafnych rozpoznań (85-90%): USG+TK+ERCP

Rokowanie

Mnogie przerzuty raka trzustki do wątroby

• gorsze w raku naciekającym trzon i ogon trzustki – nie wywołują cholestazy i dłużej pozostają nieme
• 10-20% chorych kwalifikuje się do leczenia operacyjnego
• duża śmiertelność okołooperacyjna (10-30%)
• w chwili rozpoznania 70-90% chorych ma przerzuty do węzłów chłonnych
• średnie 5-letnie przeżycie wynosi 2%, 0% po operacji paliatywnej, 5% po resekcji i 30% po resekcji w okresie IA

Całkowite remisje są rzadkie.

Klasyfikacja TNM wg AJCC, 2002

T- guz pierwotny

T	Opis
T0	Nie stwierdza się guza pierwotnego
TX	Nie można ocenić obecności guza pierwotnego w trzustce
TIS	Carcinoma in situ
T1	Guz ograniczony do trzustki, nie większy niż 2 cm w największym wymiarze
T2	Guz ograniczony do trzustki, największy wymiar guza przekracza 2 cm
T3	Guz nacieka poza trzustkę (dwunastnicę, przewód żółciowy, żyłę wrotną lub żyły krezkowe górne) ale nie nacieka pnia trzewnego ani górnych tętnic krezkowych
T4	Guz nacieka pień trzewny lub tętnice krezkowe górne

N- zajęcie regionalnych węzłów chłonnych

N	Opis
Nx	Zajęcie regionalnych węzłów chłonnych nie może być oszacowane
N0	Brak zajęcia regionalnych węzłów chłonnych
N1	Regionalne węzły chłonne zajęte

M- przerzuty odległe

M	Opis
MX	Nie można określić obecności przerzutów odległych
M0	Brak przerzutów odległych
M1	Przerzuty odległe obecne

Bibliografia

• V. Kumar, R. Cotrani, S. Robbins: Robbins patologia. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2005. ISBN 978-83-89581-92-1.Sprawdź autora:1.brak strony w książce

• Włodzimierz Januszewicz, Franciszek Kokot (red.): Interna.. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006. ISBN 83-200-3249-0.Sprawdź autora:1.brak strony w książce

• Gerd. Herold: Medycyna wewnętrzna : repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005. ISBN 83-200-3380-2.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• Artykuł z eMedicine (ang.)
• Strona NCI o raku trzustki (ang.)