Mehmed III

Szablon:Władca kraju infobox Mehmed III (ur. 26 maja 1566, zm. 22 grudnia 1603) – sułtan z dynastii Osmanów panujący w latach 1595-1603. Syn sułtana Murada III i Sahfiye, żony sułtańskiej weneckiego pochodzenia. Ojciec sułtanów Ahmeda I i Mustafy I Szalonego. Mehmed III urodził się w 1566 r. Obdarzono go przydomkami "Adli" i "Egri Fatihi".

Był władcą zdolnym, błyskotliwym i skorym do energicznych działań. Został przez ojca przygotowany od objęcia władzy – od 1583 r. sprawował władzę w prowincji (sandżaku) Manisie.

Mehmed miał bardzo dużo rodzeństwa ( ok. 103). Gdy został Sułtanem (1595 r.) w obawie o tron zabił 19 braci. Było to zgodne z tradycja (zapoczątkowaną jeszcze przez Mehmeda II Zdobywce) jednak lud się zbuntował i resztę rodzeństwa musiał zostawić przy życiu. Jeden z najmłodszych zabitych braci miał 3 lata, jego ostatnią wolą było zjedzenie orzeszka.

Był władcą zdolnym, błyskotliwym i skorym do energicznych działań. Został przez ojca przygotowany od objęcia władzy – od 1583 r. sprawował władzę w prowincji (sandżaku) Manisie. W przeciwieństwie do ojca nie ulegał wpływom haremu, prowadził rządy osobiste, nie opierał się na zaufanych ministrach. Wpływ na sułtana wywierała natomiast jego matka.

Zaraz po przejęciu władzy postanowił o bezpośredniej aneksji zbuntowanych lenn, Mołdawii i Wołoszczyzny do imperium. Planu nie zrealizowano wobec ingerencji Jana Zamoyskiego, hetmana wielkiego koronnego i wojsk Rzeczypospolitej.

W tej sytuacji sułtan skoncentrował się na walce z Habsburgami, którą rozpoczął jego poprzednik, Murad III. W 1596 r. osobiście przybył z armią na Węgry, gdzie w październiku pokonał siły cesarskie pod wodzą arcyksięcia Maksymiliana Habsburga w bitwie pod Mezőkeresztes. Turcy nie potrafili jednak wykorzystać tego zwycięstwa. Walki trwały dalej, ograniczając się do oblegania i zdobywania bądź tracenia twierdz przez obie strony (zobacz: III wojna austriacko-turecka 1593-1605 r.). Jego armia podbiła Eger (1596), oblegała twierdzę Kosszeg, pokonała wojska habsburskie i siedmiogrodzkie w bitwie na równinie Keresztes, zdobywając twierdzę Kaniża. Prowadził walki z dążącym do niezależności księciem mołdawskim Michałem Walecznym, a po jego rozgromieniu podporządkował księstwa naddunajskie administracji tureckiej. Wspierał księcia siedmiogrodzkiego Stefana Bocskaya w walce z Habsburgami. W obawie o swą pozycję polityczną zapoczątkował zwyczaj izolowania potomków sułtana w areszcie pałacowym z dala od życia publicznego.

W 1599 r. imperium wstrząsnęły bunty tzw. dżelalich. Tymczasem zaburzenia wewnętrzne dały dogodną okazję do ataku wroga zewnętrznego. W 1603 r. szach Persji Abbas I Wielki odebrał Turkom Azerbejdżan z Tebrizem, zdobytym wcześniej przez Murada III. Na domiar złego bunt podniósł pierworodny syn sułtana, Mahmud. Nie zdołał niczego osiągnąć i został zamordowany z rozkazu ojca (1603 r.).

Mehmed III zmarł nagle 22 grudnia 1603 w wieku zaledwie 37 lat. Zagrożone z zewnątrz i od wewnątrz państwo pozostawił trzynastoletniemu synowi, Ahmedowi I. Wojny z cesarzem Rudolfem II i Persją trwały nadal.

Bibliografia

• Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza, Kamil Stepan, Słownik Władców Świata, Wydawnictwo Zielona Sowa, Warszawa 2005.