Barionyks: Różnice pomiędzy wersjami

Barionyks
	Baryonyx walkeri
	Charig & Milner, 1986
	; Model barionyksa w NHM
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
Rodzina	spinozaury
Podrodzina	barionyksy
Rodzaj	barionyks
Gatunek	Baryonyx walkeri
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 17:58, 10 sie 2019

Barionyks (Baryonyx walkeri) – dwunożny, mięsożerny dinozaur, teropod z rodziny spinozaurów^[1] żyjący w epoce wczesnej kredy 130–125 milionów lat temu na terenach dzisiejszej Europy^[1].

Odkrycia

Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie Surrey w północnej Anglii.^[2] Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[3]. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod przywództwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę^[3]. Ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet. Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w Portugalii, jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z Portugalii nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy, jaki występował u znaleziska z Anglii.^[4]

Etymologia

Barionyks oznacza z łaciny "ciężki pazur" (βαρύς/barys = "ciężki" + ὄνυξ/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm^[5] , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb. Epitet walkeri wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy, Williama Walkera.^[4]

Budowa

Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała. Wyróżniał się spośród teropodów swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska gawiala. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala.^[6] Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność.

Sposób odżywiania

O rybożerności świadczą znalezione wraz z ze skamieniałościami rybie łuski oraz liczne małe, cienkie i spiczaste zęby, nadające się do chwytania śliskiej zdobyczy. Polował w sposób podobny do dzisiejszych niedźwiedzi brunatnych, łapiąc ryby w swoje potężne pazury. Dietę prawdopodobnie uzupełniał zwierzętami lądowymi, gdyż w okolicy żołądka znaleziono także kość należącą do młodego iguanodona. Nie jest jednak oczywiste czy sam polował na młode zwierzęta czy też odżywiał się padliną.

Przypisy

↑ ^a ^b Barionyks [online], Wikipedia, wolna encyklopedia, 10 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-10] (pol.).
↑ Mike, Remembering January 1983 - The Discovery of Baryonyx [online], Everything Dinosaur Blog [dostęp 2019-08-10] (ang.).
↑ ^a ^b How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? [online], www.nhm.ac.uk [dostęp 2019-08-10] (ang.).
↑ ^a ^b Baryonyx – Encyklopedia Dinozaury.com [online], www.encyklopedia.dinozaury.com [dostęp 2019-08-10] (pol.).
↑ Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.
↑ MartynaM. Maroń MartynaM. (red.), Mini encyklopedia. Dinozaury, Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2004, ISBN IBSN-10:, ISBN 83-7250-240-4 .

Linki zewnętrzne

[:0-1] Barionyks [online], Wikipedia, wolna encyklopedia, 10 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-10] (pol.).

[2] Mike, Remembering January 1983 - The Discovery of Baryonyx [online], Everything Dinosaur Blog [dostęp 2019-08-10] (ang.).

[:1-3] How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? [online], www.nhm.ac.uk [dostęp 2019-08-10] (ang.).

[:2-4] Baryonyx – Encyklopedia Dinozaury.com [online], www.encyklopedia.dinozaury.com [dostęp 2019-08-10] (pol.).

[5] Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.

[6] MartynaM. Maroń MartynaM. (red.), Mini encyklopedia. Dinozaury, Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2004, ISBN IBSN-10:, ISBN 83-7250-240-4 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Linia 25: / Linia 25: @@
 [[File:Spinosauridae Size Diagram by PaleoGeek - Version 2.svg|250px|thumb|Porównanie rozmiarów ''Baryonyx walkeri'' z innymi przedstawicielami rodziny ''[[Spinozaury|Spinosauridae]]'']]
 [[Plik:Baryonyx head & forelimb NHM.jpg|240px|thumb|Replika skamieniałości holotypu]]
-'''Barionyks''' (''Baryonyx walkeri'') – dwunożny, mięsożerny [[Dinozaury|dinozaur]], [[Teropody|teropod]] z rodziny [[Spinozaury|spinozaurów]] żyjący w epoce wczesnej [[kreda (okres)|kredy]] 130–125 milionów lat temu na terenach dzisiejszej [[Europa|Europy]].
+'''Barionyks''' (''Baryonyx walkeri'') – dwunożny, mięsożerny [[Dinozaury|dinozaur]], [[Teropody|teropod]] z rodziny [[Spinozaury|spinozaurów]]<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Barionyks |data = 2019-08-10 |data dostępu = 2019-08-10 |opublikowany = Wikipedia, wolna encyklopedia |url = https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Barionyks&oldid=57232773 |język = pl}}</ref> żyjący w epoce wczesnej [[kreda (okres)|kredy]] 130–125 milionów lat temu na terenach dzisiejszej [[Europa|Europy]]<ref name=":0" />.
 == Odkrycia ==
-Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie [[Surrey]] w północnej [[Anglia|Anglii]]. Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod przywództwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę. Ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet. Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w [[Portugalia|Portugalii]], jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z [[Portugalia|Portugalii]] nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy, jaki występował u znaleziska z [[Anglia|Anglii.]]
+Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie [[Surrey]] w północnej [[Anglia|Anglii]].<ref>{{Cytuj |autor = Mike |tytuł = Remembering January 1983 - The Discovery of Baryonyx |data dostępu = 2019-08-10 |opublikowany = Everything Dinosaur Blog |url = https://blog.everythingdinosaur.co.uk/blog/_archives/2011/01/15/4727557.html |język = en-US}}</ref> Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? |data dostępu = 2019-08-10 |opublikowany = www.nhm.ac.uk |url = https://www.nhm.ac.uk/discover/how-did-baryonyx-change-what-we-knew-about-spinosaurs.html |język = en}}</ref>. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod przywództwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę<ref name=":1" />. Ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet. Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w [[Portugalia|Portugalii]], jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z [[Portugalia|Portugalii]] nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy, jaki występował u znaleziska z [[Anglia|Anglii.]]<ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Baryonyx – Encyklopedia Dinozaury.com |data dostępu = 2019-08-10 |opublikowany = www.encyklopedia.dinozaury.com |url = http://www.encyklopedia.dinozaury.com/wiki/Baryonyx |język = pl}}</ref>
 == Etymologia ==
-Barionyks oznacza z [[Łacina|łaciny]] "ciężki pazur" ({{grc|βαρύς}}/barys = "ciężki" + {{grc|ὄνυξ}}/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm<ref>Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.</ref> , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb. Epitet ''walkeri'' wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy, Williama Walkera.
+Barionyks oznacza z [[Łacina|łaciny]] "ciężki pazur" ({{grc|βαρύς}}/barys = "ciężki" + {{grc|ὄνυξ}}/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm<ref>Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.</ref> , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb. Epitet ''walkeri'' wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy, Williama Walkera.<ref name=":2" />
 == Budowa ==
-Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała. Wyróżniał się spośród [[Teropody|teropodów]] swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska [[Gawialowate|gawiala]]. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala. Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność.
+Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała. Wyróżniał się spośród [[Teropody|teropodów]] swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska [[Gawialowate|gawiala]]. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala.<ref>{{Cytuj |autor =  |redaktor = Martyna Maroń |tytuł = Mini encyklopedia. Dinozaury |data = 2004 |isbn = IBSN-10: 83-7250-240-4 |wydawca = Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski |Strony = 30-31}}</ref> Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność.
 == Sposób odżywiania ==

Infrarzędy dinozaurów	ankylozaury ceratopsy ceratozaury ornitopody pachycefalozaury prozauropody stegozaury tetanury zauropody
Era dinozaurów	era mezozoiczna trias wymieranie triasowe jura kreda wymieranie kredowe
Dyscypliny powiązane	biologia paleontologia paleobotanika geologia ewolucja