Biuro Ochrony Rządu

Wzór oznaki organizacyjnej Biura Ochrony Rządu

Biuro Ochrony Rządu - jednolita, umundurowana i uzbrojona formacja podległa Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, której głównymi zadaniami są ochrona obiektów i osób, które są ważne ze względu na dobro i interes państwa. Obecnym szefem Biura Ochrony Rządu jest płk Andrzej Pawlikowski.

Historia

Idea ochrony najważniejszych dla państwa osób sięga bardzo daleko w przeszłość. Już w starożytnym Rzymie cesarze mieli u swego boku gwardię pretorianów - specjalną formację wojskową - która m.in. chroniła najważniejszą osobę cesarstwa rzymskiego. W okresie średniowiecza funkcje ochronne książąt, królów i cesarzy pełniły ich gwardie przyboczne.

W Polsce korzeni dzisiejszego Biura Ochrony Rządu należy szukać w 20-leciu międzywojennym w XX wieku. Głównym powodem stworzenia formacji ochraniającej dostojników państwowych był zamach na ówczesnego prezydenta Gabriela Narutowicza przeprowadzony w 1922 r. Po zamachu, w 1924 r., utworzona została specjalna brygada ochronna, która objęła ochroną prezydenta RP. Jej zadania i funkcjonowanie szczegółowo regulowała specjalna instrukcja ochronna. Biuro Ochrony Rządu zostało powołane do życia w 1956 r. jako jednostka podporządkowana Ministrowi Spraw Wewnętrznych. Po 1990 r. funkcjonariusze BOR otrzymali status żołnierzy, a samo Biuro Ochrony Rządu stało się faktycznie Jednostką Wojskową nr 1004 - Biuro Ochrony Rządu, jednak cały czas podporządkowaną MSW. Wobec tego, że pod koniec lat 90. nie mogła się dalej utrzymywać sytuacja, w której żołnierze byliby podporządkowani Ministrowi Spraw Wewnętrznych, a nie Ministrowi Obrony Narodowej, zaczęto prace legislacyjne nad ustawą o Biurze Ochrony Rządu, która miała nadać żołnierzom BOR nowy status. W końcu ustawa o Biurze Ochrony Rządu (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 163, poz. 1712 z późn. zm.) weszła w życie 30 marca 2001 r. Od tego momentu żołnierze JW 1004 - Biuro Ochrony Rządu stali się funkcjonariuszami Biura Ochrony Rządu.

Szefowie BOR

• 20 grudnia 1956 - 1 kwietnia 1981 - gen. dyw. Jan Górecki
• 2 kwietnia 1981 - 13 stycznia 1983 - płk Stefan Pawłowski
• 14 stycznia 1983 - 15 lipca 1989 - gen. bryg. Olgierd Darżynkiewicz
• 16 lipca 1989 - 8 lutego 1991 - płk Lucjan Wiślicz-Iwińczyk
• 9 lutego 1991 - 18 listopada 1991 - mjr Janusz Zakościelny
• 5 grudnia 1991 - 7 maja 1997 - gen. bryg. Mirosław Gawor
• 8 maja 1997 - 11 grudnia 1997 - płk Henryk Sobczyk
• 12 grudnia 1998 - 6 listopada 2001 - gen. bryg. Mirosław Gawor
• 7 listopada 2001 - 3 listopada 2005 - gen. dyw. Grzegorz Mozgawa
• 3 listopada 2005 - 11 sierpnia 2006 - płk Damian Jakubowski
• 11 sierpnia 2006 - 25 października 2006 - płk Jan Teleon (p.o.)
• 25 października 2006 - płk Andrzej Pawlikowski

Podstawa prawna

Obecnie podstawą prawną działania Biura Ochrony Rządu jest ustawa o Biurze Ochrony Rządu z dnia 16 marca 2001 r. (Dz.U. z 2001 r. nr 27, poz. 298), która obowiązuje od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, to jest od 30 marca 2001 r. Tekst ustawy doczekał się ujednolicenia dokonanych później zmian. Tekst jednolity ustawy znajduje się w Dz.U. z 2004 r. nr 163, poz. 1712, jednakże do ustawy wprowadzono kolejne zmiany już po wydaniu tekstu jednolitego. Na podstawie ustawy o Biurze Ochrony Rządu wydanych zostało ok. 50 rozporządzeń wykonawczych.

Osoby ochraniane przez BOR

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
• Marszałek Sejmu
• Marszałek Senatu
• Prezes Rady Ministrów
• Wiceprezes Rady Ministrów
• Minister właściwy do spraw wewnętrznych
• Minister właściwy do spraw zagranicznych
• Byli prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej
• Przedstawiciele delegacji państw obcych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
• Inne osoby ważne ze względu na dobro państwa, na podstawie decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

Obiekty ochraniane przez BOR

• Obiekty służące Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesowi Rady Ministrów, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych, budynki Sejmu i Senatu
• Polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne
• Urzędy konsularne oraz przedstawicielstwa przy organizacjach międzynarodowych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej
• Inne obiekty i urządzenia o szczególnym znaczeniu

Formy działania BOR

Biuro Ochrony Rządu wykonuje zadania ochronne poprzez m.in. planowanie zabezpieczenia osób, obiektów i urządzeń, rozpoznanie i analizę zagrożeń, zapobieganie powstawaniu zagrożeń, koordynację działań ochronnych różnych służb, wykonywanie ochrony bezpośredniej, zabezpieczanie obiektów i urządzeń. W trakcie wykonywania obowiązków służbowych funkcjonariusze BOR współpracują z funkcjonariuszami Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej. Funkcjonariusze BOR mają prawo wydawać polecenia, zatrzymywać pojazdy, legitymować osoby w celu ustalenia tożsamości, zatrzymywać osoby, dokonywać kontroli osobistej, zwracać się o niezbędną pomoc do organów, instytucji i osób. W sytuacjach zagrożenia funkcjonariusze BOR mogą użyć środków przymusu bezpośredniego (siła fizyczna, pałki służbowe i psy), a nawet użyć broni palnej.

Funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu pełnią różnorakie funkcje. W zależności od specjalności i przygotowania funkcjonariusza wykonywać mogą oni m.in. zadania z zakresu:

• Ochrony osobistej
• Ochrony obiektów
• Zabezpieczenia pirotechniczno-radiologicznego
• Obsługi technicznej pojazdów
• Obsługi recepcyjnej
• Służby reprezentacyjnej

Służba w BOR

Służbę w BOR może pełnić osoba posiadająca obywatelstwo polskie, nieposzlakowaną opinię, niekarana za popełnienie przestępstwa, korzystająca z pełni praw publicznych, posiadająca co najmniej średnie wykształcenie oraz zdolność fizyczną i psychiczną do służby w formacji uzbrojonej i gotowa podporządkować się dyscyplinie służbowej.

Osoba zgłaszająca, po wydaniu pozytywnego orzeczenia komisji lekarskich, mianowana zostaje funkcjonariuszem w służbie przygotowawczej na okres 3 lat. Po tym okresie i uzyskaniu pozytywnej opinii zostaje mianowana funkcjonariuszem w służbie stałej.

Preferuje się, by kandydaci na funkcjonariuszy posiadali specjalistyczne umiejętności przydatne w służbie, uprawiali sporty walki, wodne, samochodowe oraz strzelectwo, znali języki obce.

Korpusy i stopnie funkcjonariuszy

• Korpus szeregowych:
  • Szeregowy
  • Starszy szeregowy
• Korpus podoficerów:
  • Kapral
  • Plutonowy
  • Sierżant
  • Starszy sierżant
• Korpus chorążych:
  • Młodszy chorąży
  • Chorąży
  • Starszy chorąży
• Korpus oficerów:
  • Podporucznik
  • Porucznik
  • Kapitan
  • Major
  • Podpułkownik
  • Pułkownik
  • Generał brygady
  • Generał dywizji

Ciekawostki

• Liczba funkcjonariuszy ochraniających Prezydenta RP wynosi 7-10, premiera RP - 5-7, marszałków Sejmu i Senatu, wicepremierów, ministrów i byłych prezydentów - po 1-2; w zależności od potrzeb liczba funkcjonariuszy może zostać zmieniona.
• Najsilniejszą ochronę ma podczas pielgrzymek do Polski Papież - wtedy bezpośrednio do ochrony Ojca Świętego zaangażowanych jest kilkunastu funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu oraz kilku ochroniarzy z Watykanu. Papież porusza się Papamobile lub limuzyną BOR-u, a kolumna samochodów wiozących Papieża składa się wtedy z kilkunastu samochodów (również karetek pogotowia ratunkowego oraz wozów straży pożarnej).
• Ochrona BOR przysługuje również byłym premierom przez okres 6 miesięcy po zakończeniu sprawowania funkcji szefa rządu.
• Ochrona BOR przysługuje również członkom rodziny Prezydenta RP.
• Do obiektów ochranianych przez BOR należą także prywatne mieszkania osób ochranianych.
• Do pojazdów wykorzystywanych przez BOR należą m.in. specjalnie wzmocnione i wyposażone BMW serii 5, BMW serii 7, BMW X5, Chrysler Voyager oraz Mercedesy klasy E (W124)

BMW Biura Ochrony Rządu. Po prawej limuzyna Prezydenta.

• Funkcjonariusze BOR towarzyszą osobom ochranianym niemal na każdym kroku przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Jeżdżą z osobami ochranianymi w delegacje zagraniczne, na wakacje, w sprawach prywatnych itd. Przez to funkcjonariusze BOR bardzo dobrze znają życie prywatne osób ochranianych.
• Dzień 12 czerwca jest Świętem Biura Ochrony Rządu.
• Funkcjonariuszy ochrony osobistej dobiera się według wzrostu względem osoby ochranianej. Funkcjonariusz nie może być niższy od osoby ochranianej, powinien być od niej nieco wyższy, lecz nie za wysoki, by nie dominował wzrostem nad osobą ochranianą.
• Czasami można zauważyć jak funkcjonariusze BOR "gadają do rękawa" albo mówią coś do zaciśniętej pięści. W rzeczywistości posługują się krótkofalówką z mikrofonem na kabelku (tzw. "zestawem kamuflowanym"), który mają poprowadzony w rękawie marynarki. Mikrofon przymocowany jest wtedy albo do rękawa albo zwisa swobodnie i można go chwycić w dłoń, a krótkofalówka przymocowana jest pod marynarką do pasa taktycznego. Słynna "sprężynka" czyli słuchawka którą w uszach mają funkcjonariusze BOR nazywa się fachowo "fonowodem". Jest to swego rodzaju elastyczna słomka (spiralny kabelek jest pusty w środku), która z jednej strony ma silikonową wtyczkę do ucha, a z drugiej specjalne przejście do normalnej słuchawki.
• W Biurze Ochrony Rządu pracują również kobiety. Oprócz służby recepcyjnej pełnią także służbę w ochronie osobistej np. w ochronie byłego premiera Kazimierza Marcinkiewicza.
• Biuro Ochrony Rządu nie jest jedyną polską formacją chroniącą VIP-ów. Zadania z zakresu wykonywania ochrony osobistej ważnych osób realizuje również specjalny oddział Żandarmerii Wojskowej, który zajmuje się ochroną ministra obrony narodowej. Często zdarza się, że chroni również członków zagranicznych delegacji wojskowych przebywających z wizytą w Polsce.
• Osoby ochraniane ze względów bezpieczeństwa nie powinny prowadzić pojazdów mechanicznych.
• Osoby ochraniane w trakcie poruszania się samochodami osobowymi zajmują miejsce z tyłu, za fotelem pasażera, gdyż miejsce to jest uznawane za najbezpieczniejsze w samochodzie.

Osoby ochraniane przez BOR, niesprawujące urzędów państwowych

Biuro Ochrony Rządu ochraniają także inne osoby, które są ważne ze względu na dobro państwa. Decyzję o ochronie podejmuje minister właściwy do spraw wewnętrznych. Na tej podstawie, ochronie podlegały np:

• Jarosław Kaczyński (w pierwszej połowie 2006, który z uwagi na podobieństwo fizyczne mógł zostać pomylony z prezydentem Lechem Kaczyńskim),
• Jadwiga Kaczyńska - matka premiera Jarosława Kaczyńskiego i prezydenta Lecha Kaczyńskiego (w związku z groźbami zawartymi w liście wysłanym do Kancelarii Premiera), od 2005 r.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Biura Ochrony Rządu
• BOR na sztab.org
• Informacja NIK o realizacji zadań ustawowych przez BOR PDF (2006)

Źródła

• Ustawa o Biurze Ochrony Rządu (tekst pierwotny: Dz.U. z 2001 r. nr 27, poz. 298; tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 163, poz. 1712 ze zm.).
• Oficjalna strona Biura Ochrony Rządu