Stanisław Bobiński

Stanisław Bobiński
	; Stanisław Bobiński z drugą żoną 1925
Pełne imię i nazwisko	Stanisław Feliks Bobiński
Data i miejsce urodzenia	20 listopada 1882 ; Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	20 września 1937 ; Moskwa, RFSRR, ZSRR
Przyczyna śmierci	egzekucja
Miejsce spoczynku	Cmentarz Doński
Zawód, zajęcie	pisarz, działacz komunistyczny
Narodowość	polska
Rodzice	Jan Bobiński (ojciec); Stanisława z Tołwińskich (matka)
Małżeństwo	Helena Bobińska (pierwsza żona); Jadwiga Siekierska (druga żona)
Dzieci	Celina Bobińska (córka); Eryk Bobiński (syn)
Krewni i powinowaci	Janina Bobińska-Paszkowska (siostra)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Feliks Bobiński, pseud. Jan Kreczyński, Rafał i in. (ur. 20 listopada 1882 w Warszawie, zm. 20 września 1937 w Moskwie) – lewicowy pisarz, działacz komunistyczny. Jego żoną była pisarka Helena Bobińska.

Życiorys

Był synem Jana, urzędnika ubezpieczeń oraz Stanisławy z Tołwińskich. Kształcił się w Warszawie. Z wykształcenia inżynier leśnik^[1]. Jego siostrą była malarka Janina Bobińska-Paszkowska^[2].

Od 1905 w Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy.

Od grudnia 1917 roku drugi zastępca Komisarza ds. polskich Komisariatu ds Narodowości^[3]. Pod koniec 1917 r. , na zaproszenie Lwa Trockiego przebywa w Brześciu, gdzie toczą się negocjacje pokojowe między bolszewikami a Niemcami i zostaje przez Trockiego wskazany jako reprezentant Polski w tych negocjacjach ^[4]. Występował przeciwko Leninowi w sporze wewnątrz partii bolszewickiej dotyczącym podpisania kapitulanckiego pokoju z Niemcami w Brześciu w marcu 1918 r.^[5]. Na I Konferencji grup SdKPiL w Rosji wybrany do władz organizacji^[6]. Jako przedstawiciel SDKPiL bierze udział w naradzie Biura Centralnego Partii Komunistycznych Krajów Okupowanych (Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Ukrainy i żydowskich sekcji narodowych), będącego poprzedniczką Kominternu. Wypowiada się przeciwko centralizacji w ramach biura, za samodzielnością poszczególnych sekcji. Negował perspektywę oddolnej rewolucji w Polsce. Przeciwnik powstania narodowego państwa polskiego. Uważał, że aktualne jest esdkpilowskie hasło zniesienia wszelkich granic państwowych. „Dyktatura proletariatu musi być międzynarodowa. (…) Socjalizm w jednym tylko kraju jest niemożliwy. (…) Dziś hasło autonomii określa nasz stosunek do Rosji, która będzie również tylko jedną z autonomicznych cząstek Związku Rad Robotniczych Europy” - stwierdził w październiku 1918 r.^[7]. Był przeciwnikiem tworzenia oddzialnych narodowych (w tym polskich) oddziałów w ramach Armii Czerwonej; opowiadał się za jednolitą armią rewolucyjną^[8]. Komisarz do polskich spraw wojskowych przy komisarzu Moskiewskiego Okręgu wojskowego^[9]. W 1918 był komisarzem Rewolucyjnego Czerwonego Pułku Warszawy i komisarzem Zachodniej Dywizji Strzelców. Od 1918 do 1919 był członkiem Rewolucyjnej Rady 16 Armii na Białorusi. Przewodniczący KC Związku Zawodowego Robotników Rolnych Litwy i Białorusi. Skierowany do Polski celem budowania struktury rad robotniczych^[10]. W 1919 i 1920 r. był zwolennikiem przeniesienia do Polski rewolucji z pomocą Armii Czerwonej^[11]. W 1920 członek Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski ds. rolnictwa.

Uczestnik III Kongresu Kominternu w czerwcu–lipcu 1921. W latach 1922–1924 profesor filozofii marksistowskiej i rektor Uralskiego Uniwersytetu im. A. M. Gorkiego w Jekaterynburgu, od 1925 członek Biura Polskiego przy Komitecie Centralnym RKP(b)/WKP (b) (w latach 1918–1920 sekretarz Biura). W latach 1926–1928 był zatrudniony jako pracownik naukowy Akademii Komunistycznej w Moskwie. Od 1925 do 1927 był kierownikiem szkoły partyjnej w Kraskowie pod Moskwą. Działacz KPP, m.in. w 1921 i 1925–1926 był członkiem przedstawicielstwa KC KPP w Komitecie Wykonawczym Kominternu (IKKI). Brał udział w III Zjeździe KPP w styczniu–lutym 1925 pod Moskwą i IV Konferencji KPP w listopadzie–grudniu 1925 w Moskwie.

Już w latach 30 XX w. oskarżany o luksemburgizm, 15 czerwca 1937 (w okresie Wielkiego Terroru) został aresztowany przez NKWD. Proces odbył się w Moskwie 20 września 1937 r. Bobiński został oskarżony o uczestnictwo w Polskiej Organizacji Wojskowej, w ramach której miał prowadzić na terenie ZSRR działalność szpiegowską na rzecz polskiego wywiadu i wiedzieć o zamachach terrorystycznych członków organizacji POW. Po 20-minutowym procesie Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR skazało Bobińskiego na najwyższy wymiar kary – rozstrzelanie i konfiskatę mienia. Zgodnie z obowiązującym dekretem z 1 grudnia 1934 r. (dekret wydano w dniu zabójstwa Kirowa – a przewidywał natychmiastowe wykonanie wyroków śmierci wobec skazanych za działalność terrorystyczną) – wyrok został wykonany zaraz po zakończonym procesie – 20 września 1937. Skremowany w krematorium na Cmentarzu Dońskim, prochy pochowano anonimowo.

Zrehabilitowany przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR 29 września 1955.

Pierwszą jego żoną była pisarka Helena Bobińska, z którą miał córkę Celinę, drugą żoną (1922) Jadwiga Siekierska (1903–1984) – działaczka komunistyczna, teoretyk i krytyk sztuki, profesor nadzwyczajny w Zakładzie Teorii i Historii Filmu w Instytucie Sztuki (IS) PAN, z którą miał syna Eryka (ur. 1926 w Moskwie), hydrologa^[12].

Bibliografia, linki

Leonard Dubacki, Bobiński Stanisław [w:] Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1: A–D, red. nacz. Feliks Tych, Warszawa: "Książka i Wiedza" 1978, s. 194–195.
Бобинский Станислав Янович

Przypisy

↑ Norbert Michta, Julian Marchlewski, Wyd. KiW, Warszawa 1984, s. 235.
↑ MariaM. Zakrzewska MariaM., Janina Matylda Paszkowska (z domu Bobińska, 1.v. Brzezińska), Internetowy Polski Słownik Biograficzny, 1980 [dostęp 2022-03-15] (pol.).
↑ Walentyna Najdus „Lewica polska w Kraju Rad 1918 – 1920“ PWN 1971, s. 22
↑ Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 202
↑ Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 203
↑ Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str.204
↑ Walentyna Najdus „Lewica polska w Kraju Rad 1918 – 1920“ PWN 1971, s. 185
↑ Walentyna Najdus „Lewica polska w Kraju Rad 1918 – 1920“ PWN 1971, s. 145
↑ Walentyna Najdus „Lewica polska w Kraju Rad 1918 – 1920“ PWN 1971, s. 147
↑ Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 237
↑ Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 451
↑ Alina Pacholczykowa Siekierska Jadwiga (1903–1984) IPSB

[1] Norbert Michta, Julian Marchlewski, Wyd. KiW, Warszawa 1984, s. 235.

[:0-2] MariaM. Zakrzewska MariaM., Janina Matylda Paszkowska (z domu Bobińska, 1.v. Brzezińska), Internetowy Polski Słownik Biograficzny, 1980 [dostęp 2022-03-15] (pol.).

[3] Walentyna Najdus „Lewica polska w Kraju Rad 1918 – 1920“ PWN 1971, s. 22

[4] Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 202

[5] Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 203

[6] Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str.204

[7] Walentyna Najdus „Lewica polska w Kraju Rad 1918 – 1920“ PWN 1971, s. 185

[8] Walentyna Najdus „Lewica polska w Kraju Rad 1918 – 1920“ PWN 1971, s. 145

[9] Walentyna Najdus „Lewica polska w Kraju Rad 1918 – 1920“ PWN 1971, s. 147

[10] Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 237

[11] Andrzej Friszke „Państwo czy rewolucja. Polsce komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892 – 1920“ Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020, ISBN 978-83-66586-19-2, str. 451

[12] Alina Pacholczykowa Siekierska Jadwiga (1903–1984) IPSB

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]