Stary Grodków
50°39′17″N 17°23′15″E/50,654722 17,387500| wieś | |
 Kościół pw. Świętej Trójcy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
401 |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-320[2] |
| Tablice rejestracyjne |
ONY |
| SIMC |
0503037 |
Położenie na mapie gminy Skoroszyce  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nyskiego  | |
| 50°39′17″N 17°23′15″E/50,654722 17,387500[1]
| |
Stary Grodków (niem. Alt Grottkau[3]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Skoroszyce[4].
Pierwsza wzmianka w dokumentach o miejscowości pochodzi z 1210 r., a pierwsza o kościele i parafii pw. Świętej Trójcy z 1271 r[5]. Stary Grodków uzyskał prawo lokacji po 1253 roku, zdegradowany po 1278 roku[6]. We wsi znajduje się przystanek kolejowy Stary Grodków.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie Antiquum Grottkaw[7][8].
Wkraczające w 1945 oddziały radzieckie dopuściły się zbrodni wojennej, mordując 14 jeńców wojennych, żołnierzy niemieckich, odcinając im głowy, wykłuwając oczy i miażdżąc czołgami[9]. 7 września 1946 r. dokonany został mord na żołnierzach NSZ oddziału kpt. Henryka Flamego "Bartka" w ramach operacji "Lawina"[10]. Wśród pomordowanych była m.in. 18-letnia Stanisława Golec ps. "Gusta", ciocia muzyków Łukasza i Pawła Golców[11].
12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Stary Grodków[3].
Upamiętnienia
[edytuj | edytuj kod]- Pomnik-obelisk upamiętniający 800-lecie Starego Grodkowa, odsłonięty 29 sierpnia 2010 r[12].
- Pomnik upamiętniający kpt. Flamego i pomordowanych żołnierzy NSZ, odsłonięty 5 czerwca 2019 r[13].
- Pomnik-obelisk z napisem "Wołyń 1943 - Pamiętamy", poświęcony 2 września 2023 r. przez ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego[14].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Od końca XVIII w. wieś posiadała pieczęć gminną, na której wizerunku przedstawiono lemiesz pługa w pas, nad nim skrzyżowane kosa i cep, a od początku XX w. skrzyżowane narzędzia rolnicze: po prawej grabie, po lewej kosa, za nimi pług, dalej cep, między pługiem a narzędziami wieniec dożynkowy[15].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do rejestru zabytków wpisane są[16]:
- kościół par. pw. Świętej Trójcy, z XIII w., 1910 r. W kościele znajduje się późnogotycka figura Matki Bożej z 1519 r., uważana przez wiernych za cudowną[17].
- ogrodzenie, z XVI w.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 129795
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1202 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ 800-lat minęło... [online], starygrodkow.pl [dostęp 2023-09-04].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 72-73.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Mark Sołonin: Nic dobrego na wojnie. Poznań: Rebis, 2011, s. 248. ISBN 978-83-7510-714-2.
- ↑ Maciej T. Nowak: Mord w Barucie – zagadka będzie wyjaśniona. nto.pl, 19 września 2007. [dostęp 2015-03-09].
- ↑ W Starym Grodkowie odsłonięto pomnik żołnierzy NSZ z oddziału Henryka Flamego „Bartka” [online], dzieje.pl [dostęp 2023-09-04] (pol.).
- ↑ 800 lat Starego Grodkowa [online], starygrodkow.pl [dostęp 2023-09-04].
- ↑ Krzysztof Strauchmann, Pomnik Żołnierzy Wyklętych w Starym Grodkowie został odsłonięty na Polanie Śmierci [online], Dziennik Zachodni, 5 czerwca 2019 [dostęp 2023-09-04] (pol.).
- ↑ Ks. Isakowicz–Zaleski poświęci tablicę [online], nowinynyskie.com.pl, 31 sierpnia 2023 [dostęp 2023-09-04] (pol.).
- ↑ Aleksandra Starczewska-Wojnar, Odciśnięta pamięć wspólnoty: prawne i komunikatywne funkcje pieczęci gmin wiejskich na przykładzie zachodnich powiatów rejencji opolskiej w latach 1816-1933 = Sealed memory of the community: legal and communicative functions of rural seals based on the example of western districts of the Regierungsbezirk Oppeln in 1816-1933 = Abdrücke eines kollektiven Gedächtnisses: rechtliche und kommunikative Funktionen der Germeindesiegel am Beispiel der westlichen Landkreise der Regierung Oppeln in den Jahren 1816-1933, Archiwalne źródła tożsamości, Opole: Archiwum Państwowe w Opolu : Uniwersytet Opolski, 2020 (4), s. 227, ISBN 978-83-956475-6-7, OCLC on1285427022 [dostęp 2025-05-18] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025, s. 82.
- ↑ Instytut Gość Media, Madonna o wymownym spojrzeniu [online], Instytut Gość Media, 6 października 2019 [dostęp 2023-09-04].
