Przejdź do zawartości

Sterowik brązowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sterowik brązowy
Tanysiptera danae[1]
Sharpe, 1880
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

kraskowe

Rodzina

zimorodkowate

Podrodzina

łowce

Rodzaj

Tanysiptera

Gatunek

sterowik brązowy

Synonimy
  • Tanysiptera danae intensa E.J.O. Hartert & L.W. Rothschild, 1922[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Sterowik brązowy[4][5] (Tanysiptera danae) – gatunek średniej wielkości ptaka z podrodziny łowców (Halcyoninae) w rodzinie zimorodkowatych (Alcedinidae). Słabo poznany ptak występujący tylko na wyspie Nowa Gwinea w części należącej do Papui-Nowej Gwinei. Według IUCN jest gatunkiem najmniejszej troski.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszego naukowego opisu taksonu dokonał angielski zoolog Richard Bowdler Sharpe, nadając mu nazwę Tanysiptera Danae. Opis ukazał się w 1880 roku w „The Annals and Magazine of Natural History including Zoology, Botany, and Geology”. Autor jako miejsce typowe wskazał Milne Bay na Nowej Gwinei[2][6][7]. Tradycyjnie takson ten umieszczany jest w grupie gatunków składających się ze sterowika dużego (T. galatea), sterowika łuskowanego (T. riedelii) i sterowika wstęgosternego (T. ellioti)[7]. Gatunek monotypowy[7][8][9].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa rodzajowa: gr. τανυσιπτερος tanusipteros – „długopióry”, od τανυ- tanu- – „długo-”, od τεινω teinō – „rozciągać”; -πτερος -pteros – „-pióry”, od πτερον pteron – „pióro”[10]. Epitet gatunkowy jest eponimem honorującym mitologiczną Danae – córkę Akrizjosa, króla Argos[11].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady, czerwonym dziobie. Nogi i stopy od różowych do pomarańczowo-czerwonych. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje dymorfizm płciowy. Samiec jest nieco mniejszy od samicy. Ma rdzawo-brązową głowę i grzbiet, różowy podbródek i gardło, intensywnie ciemnoróżowy brzuch i pierś, jaśniejsze różowe boki i pokrywy podogonowe. Kuper jasnoróżowy. Pokrywy skrzydeł niebieskie, lotki czarniawe z wąskimi brązowymi obrzeżami. Ogon długi, fioletowo-niebieski w górnej części, z silnie wydłużonymi dwiema środkowymi sterówkami, które są o 9 cm dłuższe niż jego reszta, a zakończone są białymi łopatkowymi końcówkami[7]. Samica ma bardziej płowy odcień podbródka i gardła. Młode osobniki mają pomarańczowy dziób z brązowym odcieniem przy głowie, oliwkowo-brązowe górne części ciała i bardziej brązowy odcień głowy[7][12].

Długość ciała 28–30 cm, masa ciała: samce 37–46 g, samice 42–50 g[7]. Szczegółowe wymiary na podstawie[13]:

Samiec Samica
Długość skrzydła (mm) 92–99 89–98
Długość dzioba (mm) 33–36 33–38
Długość ogona bez środkowych sterówek (mm) 75–80 65–86
Długość skoku (mm) 15–18 15–18

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Sterowik brązowy jest endemitem Papui-Nowej Gwinei. Występuje tylko w południowo-wschodniej części wyspy Nowa Gwinea – od rzek Waria i Aroa na wschód do brzegów zatoki Milne Bay[7][8]. Występuje najczęściej na terenach położonych na wysokości od 500 m n.p.m. do 1000 m n.p.m.[3][14] Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 55,4 tys. km²[14].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Głównym habitatem sterowika brązowego są gęste nizinne i górskie lasy tropikalne pierwotnego wzrostu. Spotykany jest także w podmokłych lasach, lasach z drzewami z rodzaju Castanopsis, obrzeżach lasów oraz w lasach wtórnego wzrostu. Jest gatunkiem osiadłym. Dieta tego gatunku jest słabo zbadana, składa się z owadów, w tym chrząszczy (Coleoptera) i gąsienic[7]. Długość pokolenia jest określana na 5,7 roku[14].

Rozmnażanie

[edytuj | edytuj kod]

Brak szczegółowych informacji na temat rozmnażania; najintensywniejsze nawoływania mają miejsce w okresie maj–październik, zaś we wrześniu obserwowano ptaka wykopującego gniazdo w termitierze[7].

Status zagrożenia

[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek ten został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concernnajmniejszej troski)[3]. Ptak ten jest słabo poznany i nie ma zgodnych szacunków na temat jego liczebności. Gatunek ten jest opisywany jako rzadki na niektórych obszarach, a pospolity na innych. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku[3][14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Tanysiptera danae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Denis Lepage: Brown-headed Paradise-Kingfisher Tanysiptera danae Sharpe, RB 1880. Avibase. [dostęp 2023-07-19]. (ang.).
  3. a b c d Tanysiptera danae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-07-19].
  5. P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 164, 1999. 
  6. R. Bowdler Sharpe. XXIX. Description of two remarkable new Species of Kingfishers. „The Annals and Magazine of Natural History including Zoology, Botany, and Geology”. seria 5 t. 6, s. 231, 1880. Londyn: Taylor and Francis, Ltd. (ang.). 
  7. a b c d e f g h i P.F. Woodall: Brown-headed Paradise-Kingfisher Tanysiptera danae, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-07-19]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  8. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-07-19]. (ang.).
  9. Alan P. Peterson, CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-07-15] (ang.).
  10. Tanysiptera, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-14] (ang.).
  11. danae, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-19] (ang.).
  12. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 195. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
  13. Hilary Fry: Kingfishers, Bee-eaters and Rollers. Londyn: Bloomsbury Publishing, 2010, s. 120. ISBN 978-0-7136-5206-2. (ang.).
  14. a b c d Brown-headed Paradise-kingfisher Tanysiptera danae. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-07-20]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]