Szczytniki Małe (Białoruś)

Szczytniki Małe
	; Cerkiew Opieki Matki Bożej
Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Rejon	brzeski
Sielsowiet	Łyszczyce
Populacja (2009); • liczba ludności	; 83
Nr kierunkowy	+375 162
Kod pocztowy	225035
Tablice rejestracyjne	1
	Położenie na mapie Białorusi Szczytniki Małe
	Położenie na mapie obwodu brzeskiego Szczytniki Małe
	52°14′03″N 23°29′54″E/52,234167 23,498333
	Multimedia w Wikimedia Commons

Szczytniki Małe (biał. Малыя Шчытнікі, Małyja Szczytniki; ros. Малые Щитники, Małyje Szczitniki) – wieś na Białorusi, w obwodzie brzeskim, w rejonie brzeskim, w sielsowiecie Łyszczyce.

Siedziba parafii prawosławnej pw. Opieki Matki Bożej^[3].

Wieś magnacka położona była w końcu XVIII wieku w hrabstwie wołczyńskim w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego^[4].

Geografia

Miejscowość leży ok. 19 km na północny zachód od centrum Brześcia; na południowy wschód od Szczytnik Wielkich i na południowy zachód od Łyszczyc Nowych oraz stacji kolejowej Łyszczyce na linii 43. Na południe od Szczytnik Małych znajdują się wsie sielsowietu motykalskiego: Wielamowicze, Rakowica Wielka i Rakowica Mała. Ponadto w pobliżu przepływa strumień Soroka oraz przebiega droga republikańska (krajowa) R16 (odnoga drogi magistralnej M1) biegnąca od Tuchenicz do polsko-białoruskiego przejścia granicznego Połowce-Pieszczatka).

Wzmiankowana w XV w. Na początku XVIII w. – w obrębie dóbr Sapiehów, następnie kolejno: Flemingów, Poniatowskich, Czartoryskich i Ponikwickich. W XIX w. Szczytniki były własnością Tukałłów. W okresie międzywojennym majątek należał do Zofii z Tukałłów Szrajberowej.

W okresie międzywojennym miejscowość należała początkowo do gminy Łyszczyce^[6], a następnie do gminy Motykały w powiecie brzeskim województwa poleskiego II RP. Według spisu powszechnego z 1921 r. była to wieś licząca 31 domów. Mieszkało tu 137 osób: 58 mężczyzn, 79 kobiet. W większości mieszkańcy byli prawosławni (124), jednak 13 było rzymskimi katolikami. 119 deklarowało narodowość białoruską, a 18 – polską^[7].

Po II wojnie światowej Szczytniki Małe znalazły się w granicach ZSRR i od 1991 r. – w niepodległej Białorusi.

Cerkiew Opieki Matki Bożej (Pokrowy), ufundowana przez Stanisława Poniatowskiego w 1742, pierwotnie cerkiew unicka lub kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusa. Zniszczona w czasie powstania kościuszkowskiego odbudowana na początku XIX wieku przez Ponikwickich jako budowla o cechach barokowych, na planie prostokąta. Po 1839 zamieniona na świątynię prawosławną. W okresie międzywojennym użytkowana przez katolików. Po II wojnie światowej zamknięta, w latach dziewięćdziesiątych została przekazana prawosławnym i odnowiona.
Zespół dworsko-parkowy Tukałłów: dwór Tukałłów, murowana oficyna (prawdopodobnie dawna wozownia), drewniany spichlerz dworski, zbudowany z grubych bali i nakryty dachem przyczółkowym, resztki parku krajobrazowego. Budynek rezydencji Tukałłów, pochodzi z pocz. XX w., wybudowany w stylu neoklasycystycznym, murowany, parterowy z piwnicami, zbudowany na miejscu drewnianego dworu Ponikwickich (z pocz. XIX w.), który spłonął w 1895 r. W 1961 r. został częściowo rozebrany, a pozostałości przebudowano na dom mieszkalny.
Stary cmentarz katolicki.
Kamień upamiętniający Kazimierza Łyszczyńskiego, ustawiony w 1998 r. w pobliżu cerkwi Pokrowskiej.

Grzegorz Rąkowski: Czar Polesia. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2005, s. 52, seria: Smak Kresów. ISBN 83-85557-92-X.