Tetradactylus
| Tetradactylus | |||
| Merrem, 1820[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – T. seps | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Tetradactylus | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Tetradactylus chalcidicus Merrem, 1820 (= Chalcides tetradactylus Daudin, 1802) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Tetradactylus – rodzaj jaszczurek z podrodziny Gerrhosaurinae w obrębie rodziny tarczowcowatych (Gerrhosauridae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce Subsaharyjskiej (Demokratyczna Republika Konga, Tanzania, Zambia, Angola, Mozambik, Eswatini i Południowa Afryka)[9][10].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
U gatunków z tego rodzaju charakterystyczna jest stopniowa redukcja kończyn i palców – od dwóch par pięciopalczastych, drobnych i wątłych kończyn u T. seps, przez cztero- (T. tetradactylus), dwu- (przednie u T. eastwoodae) i jednopalczaste (tylne u T. eastwoodae) do prawie całkowitej redukcji kończyn u T. ellenbergeri.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj zdefiniował w 1820 roku niemiecki botanik i zoolog Blasius Merrem w publikacji własnego autorstwa poświęconej systematyce płazów i gadów[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) rózgowiec czteropalcy (T. tetradactylus).
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Tetradactylus: τετρα- tetra- „cztero-”, od τεσσαρες tessares ‘cztery’[11]; δακτυλος daktulos ‘palec’[12].
- Cicigna: etymologia niejasna, Gray nie podał wyjaśnienia nazwy rodzajowej[2]; Agassiz uważał, że to zmyślona nazwa[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sincus sepiformis Schneider, 1801 (= Lacerta seps Linnaeus, 1758).
- Saurophis: gr. σαυρος sauros ‘jaszczurka’[14]; οφις ophis, οφεως opheōs ‘wąż’[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Lacerta seps Linnaeus, 1758.
- Caitia (Caetia): etymologia niejasna, Gray nie podał wyjaśnienia nazwy rodzajowej[2]; Agassiz uważał, że to zmyślona nazwa[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Caitia africana Gray, 1838.
- Homodactylus: gr. ὁμως homōs ‘taki sam, razem’[17]; δακτυλος daktulos ‘palec’[12]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Caitia africana Gray, 1838.
- Pleurostrichus: gr. πλευρα pleura ‘bok’[18]; θριξ thrix, τριχος trikhos ‘włosy’[19]. Gatunek typowy: Sincus sepiformis Schneider, 1801 (= Lacerta seps Linnaeus, 1758).
- Paratetradactylus: gr. παρα para ‘blisko, obok’[20]; rodzaj Tetradactylus Merrem, 1920. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Paratetradactylus ellenbergeri Angel, 1922.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należą następujące gatunki[9]:
- Tetradactylus africanus Gray, 1838
- Tetradactylus breyeri Roux, 1907
- Tetradactylus eastwoodae Hewitt & Methuen, 1913 – takson wymarły
- Tetradactylus ellenbergeri (Angel, 1922)
- Tetradactylus fitzsimonsi Hewitt, 1915
- Tetradactylus seps (Linnaeus, 1758)
- Tetradactylus tetradactylus (Daudin, 1802) – rózgowiec czteropalcy
- Tetradactylus udzungwensis Salvidio, Menegon, Sindaco & Moyer, 2004
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wariant pisowni Caitia Gray, 1838.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b B. Merrem: Versuch eines Systems der Amphibien. Marburg: J.C. Kreiger, 1820, s. 13, 75. (niem.).
- ↑ a b c J.E. Gray. A Synopsis of the genera of Reptiles and Amphibia, with a description of some new species. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 201, 1825. (ang.).
- ↑ L.J.F.J. Fitzinger: Neue classification der reptilien nach ihren natürlichen verwandtschaften: nebst einer verwandtschafts-tafel und einem verzeichnisse der reptilien-sammlung des K. K. zoologischen museum’s zu Wien. Wien: J. G. Heubner, 1826, s. 20, 50. (niem.).
- ↑ J.E. Gray. Catalogue of the Slender-tongued Saurians, with Descriptions of many new Genera and Species. „Annals of natural history”. 1 (5), s. 389, 1838. (ang.).
- ↑ L.J.F.J. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 22. (łac.).
- ↑ J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of lizards in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1845, s. 51. (ang.).
- ↑ E.D. Cope. On degenerate types of scapular and pelvic arches in the lacertilia. „Journal of Morphology”. 7 (2), s. 224, 1892. DOI: 10.1002/jmor.1050070204. (ang.).
- ↑ F. Angel. Sur un lézard d’un genre nouveau de la famille de Gerrhosauridae. „Bulletin du Muséum National d’Histoire Naturelle”. 28, s. 150, 1922. (fr.).
- ↑ a b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Tetradactylus. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-25]. (ang.).
- ↑ R. Midtgaard: Tetradactylus. RepFocus. [dostęp 2024-01-25]. (ang.).
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 260.
- ↑ a b Jaeger 1959 ↓, s. 75.
- ↑ Agassiz 1842–1846 ↓, s. 10.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 229.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 175.
- ↑ Agassiz 1842–1846 ↓, s. 7.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 119.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 201.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 270.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 183.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Reptilia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 1–48. (łac.).
- H. Dobrowolska: Gady. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00957-8.
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).