Théo van Rysselberghe
 Autoportret (1916) | |
| Imię i nazwisko |
Théophile van Rysselberghe |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci |
13 grudnia 1926 |
| Narodowość |
flamandzka |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Muzeum artysty |
Kröller-Müller Museum |
Théo van Rysselberghe (ur. 23 listopada 1862 w Gandawie, w Belgii, zm. 13 grudnia 1926 w Saint-Clair, gmina Le Lavandou we Francji)[a]) – belgijski malarz postimpresjonistyczny, rzeźbiarz i designer. Współzałożyciel grupy Les XX.
Jedyny znaczący niefrancuski neoimpresjonista, który przyczynił się do popularyzacji neoimpresjonizmu w Belgii. Jego puentylistyczne portrety i pejzaże były podziwiane w Berlinie i Wiedniu[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Theo van Rysselberghe urodził się jako najmłodszy syn przedsiębiorcy Jean-Baptiste'a van Rysselberghe'a i Romanie Rommens. Rodzina van Rysselberghe mieszkała w Gandawie od 1856 roku. Bracia Theo byli inżynierami (François, Julien) lub architektami (Charles, Octave)[2].
Van Rysselberghe został w młodym wieku przyjęty do Académie van Beeldende Kunsten w Gandawie, którą ukończył w roku 1880. W tym samym roku rozpoczął studia na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Brukseli, której dyrektorem był wówczas Jean-François Portaels; jego sztuka o tematyce orientalnej wywarła wpływ na młodego adepta. W 1881 roku van Rysselberghe miał swoją pierwszą wystawę w Salonie Brukselskim. W 1882 roku otrzymał stypendium na podroż do Hiszpanii i Maroka, dokąd udał się w towarzystwie Darío de Regoyosa i Constantina Meuniera. Była to pierwsza z jego licznych podróży malarskich do Afryki Północnej, na Bliski Wschód, oraz po Europie zachodniej i wschodniej[1]. W 1883 roku wystawił swoje malownicze, śródziemnomorskie pejzaże na wystawie zorganizowanej przez ugrupowanie artystyczne L’Essor[3]. 28 października tego samego roku wziął udział w historycznym zjeździe założycielskim belgijskiego, awangardowego stowarzyszenia artystycznego Les XX. Pozostawał w bliskich stosunkach z sekretarzem tego stowarzyszenia Octave'em Mausem[1]. Na wystawie Les XX w roku 1885 van Rysselberghe pokazał prace będące rezultatem jego drugiej podróży do Maroka, w tym egzotyczną Fantazję (Królewskie Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Brukseli)[3].
Dzięki członkostwu w Les XX van Rysselberghe wszedł w krąg europejskiej awangardy artystycznej i literackiej. Wpływ na jego twórczość wywarli James McNeill Whistler, Édouard Manet, Edgar Degas i Auguste Renoir. W roku 1886 van Rysselberghe i symbolistyczny poeta i krytyk Émile Verhaeren wzięli udział w ostatniej wystawie impresjonistów w Paryżu, na której ich uwagę, podobnie jak innych zwiedzających, przyciągnął obraz Georgesa Seurata Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte[1].
W 1887 roku, kiedy Seurat wystawił swoje obrazy razem z członkami Les XX, van Rysselberghe zaczął adaptować technikę puentylizmu w serii portretów. W latach 90. kontynuował działalność w nurcie neoimpresjonizmu, wystawiając razem z grupą Les XX aż do jej rozwiązania w roku 1893, a potem z jej następcą, La Libre Esthétique (dla której stworzył specjalną ilustrację do jej katalogu wystawowego i w Salonie Niezależnych w Paryżu. W latach 90. Rysselberghe zwrócił się w stronę grafiki i sztuki dekoracyjnej, w tym ilustracji książkowych dla Émile'a Verhaerena i innych autorów. W 1895 roku wykonał meble, witraże, biżuterię i murale dla klientów paryskiej galerii Siegfrieda Binga[1].
W 1898 roku van Rysselberghe przeniósł się do Paryża, gdzie zaprzyjaźnił się z pisarzami i artystami pozostającymi w kręgu symbolizmu. Jego obraz Emil Verhaeren podczas czytania z 1903 roku ukazuje kilka czołowych postaci ze świata literatury, w tym André Gide'a i Maurice'a Maeterlincka[4]. Po roku 1903 jego zainteresowanie van Rysselberghe'a techniką puentylistyczną osłabło, a po roku 1908 zarzucił ją[1]. W 1910 roku osiadł w Prowansji. W swym stylu zaczął łączyć osiągnięcia różnych kierunków[4].
Pomimo intensywnych podróży i nawału zleceń z dziedziny sztuki użytkowej van Rysselberghe podtrzymywał ścisłe związki z Signac'iem, spędzając z nim czas w Saint-Tropez. Przyczynił się do rozwoju fowizmu zachęcając członków tego ugrupowania do wystawiania swoich prac w Brukseli po roku 1906[1].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W 1889 roku van Rysselberghe ożenił się z Marią Monnom, dziedziczką firmy Monnom, która wydawala Jeune Belgique i L'Art Moderne[3].
Wystawy[edytuj | edytuj kod]
Pojedyncze wystawy prac artysty miały miejsce w latach: 1895 (Paryż, rue Lafitte), 1902 (Paryż, Maison des artistes), 1905 (Druet), 1908 (Bernheim-Jeune), 1922 i 1927 (Bruksela), 1932 (Braun) i w 1962 w Gandawie na stulecie urodzin[1].
Styl[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze obrazy van Rysselberghe'a utrzymane są zdecydowanie w klasycznym stylu. Przełom w jego sztuce nastąpił w 1886 roku, gdy zetknął się on z neoimpresjonizmem i jego przedstawicielami (Paul Signac, Albert Dubois-Pillet i Henri Edmond Cross)[5].
Pod wpływem Seurata van Rysselberghe zaczął eksperymentować z dywizjonizmem i przyjął styl puentylistyczny, polegający na zestawianiu razem małych punktów czystego koloru, aby w maksymalnym stopniu osiągnąć jasność. W tym okresie powstały największe dzieła van Rysselberghe’a. W poruszających obrazach artysty uwidoczniła się jego zdolność do uchwycenia promieni słonecznych w kompozycji. Po śmierci Seurata van Rysselberghe zrezygnował z techniki puentylistycznej na rzecz swobodniejszego i bardziej realistycznego stylu[6].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W źródłach wymieniana jest też data 14 grudnia.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Clement i Houzé 1999 ↓, s. 267.
- ↑ Clement i Houzé 1999 ↓, s. 269.
- ↑ a b c Oxford University Press: Théo van Rysselberghe. www.moma.org. [dostęp 2013-08-13]. (ang.).
- ↑ a b BBC: Théo van Rysselberghe. www.bbc.co.uk. [dostęp 2013-08-13]. (ang.).
- ↑ The Web Gallery of Impressionism: Théo van Rysselberghe. impressionistsgallery.co.uk. [dostęp 2013-08-13]. (ang.).
- ↑ HistoryofPainters.com: Théo van Rysselberghe. www.historyofpainters.com. [dostęp 2013-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-22)]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Russell T. Clement, Annick Houzé: Neo-impressionist Painters: A Sourcebook on Georges Seurat, Camille Pissarro, Paul Signac, Théo Van Rysselberghe, Henri Edmond Cross, Charles Angrand, Maximilien Luce, and Albert Dubois-Pillet. Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group, 1999. ISBN 0-313-30382-7. (ang.).