Ulica Stawki w Warszawie
| {{{jednostki}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 {{{opis zdjęcia}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | {{{państwo}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
{{{miejscowość}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
{{{poprzednie nazwy}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Plan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| [[Plik:{{{plan}}}|240x240px|alt=Plan przebiegu ulicy|]] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 52°15′10,0800″N 20°59′20,7600″E/52,252800 20,989100 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Stawki – ulica Warszawy w dzielnicach Wola i Śródmieście, na terenie osiedla Muranów.
Ulica zaczyna się przy ul. gen. Władysława Andersa. i biegnie do ul. Okopowej. Przy ulicy, między obecnymi (wytyczonymi po 1945) ulicami: Karmelicką i Stanisława Dubois, znajdował się Umschlagplatz. Przedłużeniem ulicy w kierunku wschodnim jest ul. Muranowska.
Historia
Ulica Stawki powstała w miejscu drogi prowadzącej wzdłuż glinianek i stawów (stąd jej nazwa)[1], powstałych po spiętrzeniach rzeki Drny (Drzasny).
Zabudowę rozpoczęto około 1770. Nazwa ulicy występuje od 1784[1].
W 1824 na rozkaz wielkiego księcia Konstantego pomiędzy ulicami: Dziką, Stawki i Pokorną powstał plac musztry oraz przeglądów wojska, nazwany placem Broni. Plac miał kształt kwadratu o boku 420 metrów i był największym placem XIX-wiecznej Warszawy[2].
W 1891 na teren u zbiegu Stawek i ul. Pokornej przeniesiono z ul. Wałowej targowisko nazywane Wołówką[3].
Od XIX wieku wśród mieszkańców przeważała ludność żydowska. W listopadzie 1940 zachodnia część ulicy znalazła się w granicach warszawskiego getta. W styczniu/lutym 1941 do getta włączono również Umschlagplatz oraz nieparzystą (południową) stronę Stawek[4].
W 1939 ulica Stawki nie zmieniała kierunku przy ulicy Pokornej (obecnie lekki skręt w prawo) i biegła prosto, kończąc się przy ulicy Bonifraterskiej. Między ulicami Rakowską (dziś nieistniejąca – była po prawej stronie między ulicami Pokorną i Bonifraterską) i Bonifraterską, po prawej stronie ulicy Stawki mieściła się zajezdnia tramwajowa Muranów.
Po wojnie dosyć znacząco zmieniono przebieg Stawek, skręcając lekko w prawo przy ulicy Pokornej i kończąc ją przy ulicy gen. Władysława Andersa.
W latach 1949–1967 w rejonie zachodniej części ulicy zbudowano osiedle Muranów Zachodni[5]. W latach 1966–1968 pod nr 14 wzniesiono budynek Technikum Poligraficznego[6].
Ważniejsze obiekty
- Intraco I (nr 2)
- Pomnik Umschlagplatz
- Gmach Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego (nr 5/7)
- Trakt Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów – dwa kamienne bloki oraz dwie tablice pamiątkowe (nr 5/7 oraz 10)
- Pomnik granic warszawskiego getta (ulica Stawki róg Okopowej)
- Zespół Szkół Licealnych i Ekonomicznych nr 1 wraz z Zespołem Szkół Collegium Szkoła Służb Medycznych i Młodzieżowym Domem Kultury Śródmieście. Przed II wojną światową w budynku miały swoją siedzibę Publiczne Szkoły Powszechne nr 112, 120 i 122, biura Zarządu Miasta st. Warszawy, Archiwum Dawnych Ksiąg Meldunkowych oraz dom składowy wraz z biurami magazynów, ekspedycji i oddziału celnego. W czasie funkcjonowania getta w gmachu mieścił się szpital żydowski. Zachodnia część budynku wyznaczała Umschlagplatz. 1 sierpnia 1944 oddział „Kolegium A” Kedywu Armii Krajowej, dowodzony przez por. Stanisława Janusza Sosabowskiego ps. „Stasinek”, zdobył budynek po walce z załogą SS, uwalniając uwięzionych tam Żydów z Węgier i Grecji[7].
- Zespół Szkół Poligraficznych im. Marszałka Józefa Piłsudskiego (nr 14)
Otoczenie
Przypisy
- ↑ a b Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 182. ISBN 978-83-62189-08-3.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Suplement '96. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 12. ISBN 83-01-12057-6.
- ↑ Jarosław Zieliński, Jerzy S. Majewski: Spacerownik po żydowskiej Warszawie. Warszawa: Agora SA i Muzeum Historii Żydów Polskich, 2014, s. 77. ISBN 978-83-268-1283-5.
- ↑ Mapa Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną, opracowanie kartograficzne Paweł E. Weszpiński [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie – przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2001. ISBN 83-87632-83-X.
- ↑ Barbara Orlańska, Andrzej Dobrucki, Wacław Orzeszkowski, Jan Kazimierz Zieliński: Warszawskie osiedla ZOR. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1968, s. 32, 153.
- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1965–1989. Warszawa: Arkada Pracownia Sztuki, 2005, s. 18. ISBN 83-908950-7-2.
- ↑ Miejsce koncentracji ludności przed wywózką do Treblinki (ul. Stawki 10) – Miejsca martyrologii – Zabytki – Warszawa – Wirtualny Sztetl [online], www.sztetl.org.pl [dostęp 2016-07-08].