Aleja Jana Pawła II w Warszawie
 Warszawa
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| aleja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jana Pawła II | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nowolipki, Muranów, Mirów, Śródmieście Północne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość: | 4,2 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Aleja Jana Pawła II, widok z ronda ONZ w kierunku północnym | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy   aleja Jana Pawła II | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  aleja Jana Pawła II | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  aleja Jana Pawła II | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°14′49,0″N 20°59′20,0″E/52,246944 20,988889
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
_(5555911386).jpg)
Aleja Jana Pawła II – ulica w warszawskich dzielnicach: Wola, Śródmieście i Żoliborz, biegnąca od Alej Jerozolimskich do alei Wojska Polskiego.
Jest jedną z głównych arterii Warszawy prowadzących z południa na północ[1].
Spis treści
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Aleja jest przedłużeniem w kierunku północnym ul. Tytusa Chałubińskiego. Na całej długości jest ulicą dwujezdniową, rozdzieloną szerokim pasem zieleni, w którym wyznaczone są torowiska tramwajowe. Wszystkie skrzyżowania posiadają sygnalizację świetlną.
Wzdłuż całej niemal długości znajduje się ścieżka rowerowa. Niektóre jej odcinki wytyczono po wschodniej, a inne po zachodniej stronie alei.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Aleję projektowano już przed 1939, jednak prace nie rozpoczęły się przed II wojną światową gdyż koszty wykupu terenów w jednym z najgęściej zaludnionych i zabudowanych przed wojną rejonów Warszawy były dla miasta zbyt wysokie.
W grudniu 1949 planowanej arterii nadano nazwę Juliana Marchlewskiego. Obecną nazwę w brzemieniu "aleja Jana Pawła II" nadano w drodze uchwały Rady Dzielnicy-Gminy Warszawa Wola 2 października 1990[2].
Aleja została wybudowana w latach 1955–1959 jako fragment trasy N-S (al. Niepodległości-ul. Tytusa Chałubińskiego-al. J. Marchlewskiego-ul. Stołeczna)[3]. Została przeprowadzona przez tereny zniszczone w czasie powstania warszawskiego i gruzy dawnego warszawskiego getta. Odcinek od Alej Jerozolimskich do ul. Krajowej Rady Narodowej (obecnie ul. Twarda) oddano do użytku w 1956[4]. Dalsze odcinki oddano do użytku w kolejnych trzech latach, zbudowano także wiadukt nad torami kolejowymi w pobliżu stacji Warszawa Gdańska[3].
W październiku 1965 na skrzyżowaniu z ulicami Prostą i Świętokrzyską oddano do użytku rondo, któremu w 1986 nadano nazwę „rondo ONZ”[5][6].
W latach 1949–1967 tereny dawnego getta zabudowano osiedlami: Muranów Południowy, Muranów Północny i Muranów Zachodni[7]. W latach 1965–1972 po obu stronach ulicy powstały 16-piętrowe bloki Osiedla Za Żelazną Bramą[8].
W lipcu 1968 na skwerze przy Hali Mirowskiej odsłonięto pomnik Juliana Marchlewskiego[9].
W latach 1972–1976, w związku z budową Dworca Centralnego, pod skrzyżowaniem z Alejami Jerozolimskimi zbudowano system przejść podziemnych ze sklepami, a nad ulicą dwa wiadukty[10].
Ulice w ciągu obecnej alei przed 1945[edytuj | edytuj kod]
W swym przebiegu nowo powstała ulica częściowo wchłonęła trzy dawne ulice: Solną, Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego oraz Parysowską[10].
- Ulica Solna – przeprowadzono ją jako krótką przecznicę około 1775; biegła od ul. Elektoralnej do ul. Leszno (obecnie: al. „Solidarności”). W ciągu dziesięciu lat jej istnienia otrzymała stosunkowo gęstą zabudowę, uzupełnianą w okresie XIX wieku. W okresie 1940–1942 znajdowała się w obrębie getta, cała zabudowa została spalona po upadku powstania warszawskiego. Ulicę Solną wymienia jeszcze spis ulic z 1955; w 1956 przestała istnieć w związku z wytyczeniem trasy N-S. Ocalałą zabudowę wyburzono, pozostawiając jedynie silnie przekształconą i obniżoną kamienicę Trachtenberga z 1913 (Solna 16, obecnie al. Jana Pawła II 38).
- Ulica Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, wcześniej Nowokarmelicka – powstała przed 1861, łączyła ulicę Gęsią (obecnie: ul. Anielewicza) z ul. Miłą. Zabudowywana po 1875 czynszówkami typu przedmiejskiego, zamieszkiwana przez biedotę żydowską. Od 1940 w obrębie getta, utraciła całą zabudowę po powstaniu 1943. Ostatecznie zlikwidowana wraz z budową trasy N-S.
- Ulica Parysowska – powstała w 1893, biegła od ul. Stawki do Dzikiej. Jednocześnie po zachodniej stronie ulicy wytyczono plac Parysowski w kształcie zbliżonym do trapezu. Nazwę nadano dla upamiętnienia jurydyki Parysowskiej, istniejącej tu od XVI wieku. Zabudowa ulicy powstawała od pierwszego dziesięciolecia XX wieku, z nasileniem przed wybuchem I wojny światowej. W okresie 1940–1942 znalazła się w obrębie getta, zabudowania zostały doszczętnie zniszczone podczas powstania 1943. Ulica i plac zostały ostatecznie zlikwidowane w 1961 po wytyczeniu końcowego odcinka Trasy N-S.
Ważniejsze obiekty[edytuj | edytuj kod]
- Dworzec Warszawa Centralna
- Centrum handlowe Złote Tarasy
- Biurowiec Rondo 1
- Biurowiec Ilmet
- Stacja metra Rondo ONZ
- Osiedle Za Żelazną Bramą
- PZU Tower
- Hotel Westin
- Biurowiec Q22
- Hala Mirowska
- Muzeum Więzienia Pawiak
- Ogród Sprawiedliwych w Warszawie
- Wieżowiec Babka Tower
- Maszt Wolności
- Centrum handlowe Arkadia
Upamiętnienia[edytuj | edytuj kod]
- Tablica upamiętniająca Szkołę Techniczną Kolejową Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej (przy centrum handlowym Złote Tarasy)[11]
- Tablica pamiątkowe Tchorka w Warszawie (na fasadzie Hali Mirowskiej)[12]
- Tablica upamiętniająca Xawerego Dunikowskiego (nr 36)[13].
- Płyta upamiętniająca więzienie Serbia[14]
- Głaz pamiątkowy z datą i godziną śmierci Jana Pawła II (przy skrzyżowaniu z Dzielną, po stronie wschodniej)[15]
- Pomnik granic getta (przy skrzyżowaniu z ul. Dziką, po stronie zachodniej)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 112.
- ↑ Uchwała Nr VI/33/90 Rady Dzielnicy-Gminy Warszawa Wola z dnia 2 października 1990 r. w sprawie: zmiany nazwy ulic.
- ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 363.
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 113.
- ↑ Warszawa. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1966, s. 26.
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 402. ISBN 83-86619-97X.
- ↑ Barbara Orlańska, Andrzej Dobrucki, Wacław Orzeszkowski, Jan Kazimierz Zieliński: Warszawskie osiedla ZOR. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1968, s. 24–35, 153.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 286. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 136. ISBN 83-7005-211-8.
- ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 286. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 103. ISBN 83-912463-4-5.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 180. ISBN 83-912463-4-5.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 126. ISBN 83-01-06109-X.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 104. ISBN 83-912463-4-5.
- ↑ Tomasz Urzykowski: Papieski głaz w kształcie jaja przy Pawiaku. W: 1 kwietnia 2009 [on-line]. warszawa.gazeta.pl. [dostęp 2014-06-06].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jarosław Zieliński: Atlas Dawnej Architektury Ulic i Placów Warszawy, tom 5. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 1999, s. 68. ISBN 83909794-6-2.
