Vladimír Železný
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Poseł do PE VI kadencji | |
| Okres |
od 20 lipca 2004 |
| Przynależność polityczna | |
Vladimír Železný (ur. 3 marca 1945 w Kujbyszewie) – czeski przedsiębiorca, dziennikarz, założyciel prywatnej stacji telewizyjnej TV Nova. Były senator Republiki Czeskiej, od 2004 do 2009 deputowany do Parlamentu Europejskiego VI kadencji. Określany mianem „czeskiego Ruperta Murdocha”[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Działalność do 1989[edytuj | edytuj kod]
Urodził się na terenie ZSRR. Jego ojciec był żołnierzem armii czechosłowackiej, walczącej u boku Armii Czerwonej. W 1948 rodzina osiedliła się w Czechosłowacji.
Vladimír Železný w 1963 ukończył szkołę gimnazjalną, po czym podjął pracę jako asystent w państwowej telewizji ČST. Rok później rozpoczął studia z zakresu socjologii i dziennikarstwa na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Karola w Pradze. Publikował w pismach studenckich, został wkrótce redaktorem telewizyjnym. W okresie inwazji wojsk Układu Warszawskiego w 1968 na żywo, jako reporter opowiadający się za reformami Praskiej Wiosny, relacjonował przejazd radzieckich czołgów przez Pragę, protestując w ten sposób przeciwko interwencji[2].
Przez pewien czas przebywał następnie w Wielkiej Brytanii, jednak już w 1969 powrócił do Czechosłowacji, gdzie ukończył studia, uzyskując stopień doktora nauk społecznych. W 1970 został zwolniony z telewizji, zatrudnił się w branżowym czasopiśmie „Technický magazín”. Jednocześnie pod pseudonimem Vladimír Silný opracowywał scenariusze programów telewizyjnych, a jako Jakub Stein pisywał do wydawnictw drugiego obiegu.
Działalność po aksamitnej rewolucji[edytuj | edytuj kod]
W 1990 Vladimír Železný został rzecznikiem antykomunistycznego Forum Obywatelskiego, później krótko pełnił funkcję doradcy i rzecznika czeskiego rządu, na czele którego stał Petr Pithart.
W 1993 wraz z grupą pięciu intelektualistów ubiegał się o licencję dla prywatnej stacji telewizyjnej, która według jego zapowiedzi miała prezentować muzykę poważną, programy kulturalne i publicystykę poświęconą aktualnym wydarzeniom. Celem sfinansowania tej inwestycji wszedł w spółkę z amerykańską firmą Central European Media Enterprises (CME), kierowaną przez biznesmena i miliardera Ronalda S. Laudera[2]. Kiedy koncesja została przyznana, wkrótce Vladimír Železný pozbył się czeskich wspólników, a w 1994 został dyrektorem generalnym TV Nova – pierwszej krajowej komercyjnej telewizji. Stacja ta, wbrew pierwotnym zapowiedziom, zaczęła nadawać głównie południowoamerykańskie opery mydlane, a także programy kryminalne i reportaże z wypadków drogowych. Swoim widzom proponowała również prognozę pogody, prowadzoną przez młode, skąpo odziane bądź nagie prezenterki[1][2].
W 1999, po wygaśnięciu licencji, Vladimír Železný doprowadził do zerwania przez swoją firmę CET21 porozumienia z inwestorem z CME. Ujawnił też, że pozwolenie zostało wówczas wystawione nie na joint venture „Nova” (w której swoje udziały dwa lata wcześniej odsprzedał właśnie amerykańskim partnerom), a na kontrolowany przez siebie holding[2]. Tym samym Vladimír Železný zdobył pełną kontrolę nad stale zyskującą na popularności TV Nova, a wspólne przedsiębiorstwo z CME okazało się bezwartościowe. Firma Ronalda S. Laudera pozwała wówczas go, a jednocześnie czeski rząd, przed międzynarodowy trybunał arbitrażowy w Sztokholmie. Sąd ten w 2003 nakazał Republice Czeskiej wypłacenie CME odszkodowania w kwocie ponad 350 milionów dolarów za nieprzestrzeganie umowy o wzajemnej ochronie inwestycji[3]. W tym samym roku rada nadzorcza stacji pozbawiła Vladimír Železnego stanowiska dyrektora generalnego[4], zaś w 2004 firma CME odzyskała kontrolę nad TV Nova[5].
Jeszcze w 2001 Vladimírowi Železnemu po uprzednim zatrzymaniu przedstawiono zarzuty oszustw podatkowych i działań na szkodę wierzycieli[2]. W 2002 z powodzeniem wystartował do Senatu z okręgu Znojmo, uzyskując tym samym immunitet parlamentarny[6], który został mu jednak uchylony w wyniku przeprowadzonego w 2003 w izbie wyższej głosowania[7].
W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 Vladimír Železný kandydował z wystawionej przez siebie listy wyborczej Niezależni, uzyskując mandat deputowanego VI kadencji. W PE przystąpił do eurosceptycznej grupy Niepodległość i Demokracja, a także do Komisji Rozwoju Regionalnego[8]. W 2005 stanął na czele nowego ugrupowania pod nazwą Niezależni Demokraci, w tym samym roku również Europarlament zdecydował o uchyleniu jego immunitetu[9]. W 2007 w pierwszej instancji, a prawomocnie w 2010 został skazany za przestępstwa podatkowe związane z importem obrazów w 1998. Wymierzono mu karę dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania oraz karę grzywny w wymiarze 250 tysięcy euro[10].
W 2009 Vladimír Železný brał udział w organizowaniu czeskiego oddziału prawicowego i eurosceptycznego ruchu Libertas[11]. W wyborach europejskich w tym samym roku bez powodzenia ubiegał się o reelekcję z listy Libertas.cz[12]. W późniejszych latach związał się z ugrupowaniem Trikolóra[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Czech Libertas recruit has conviction for evading duty. irishtimes.com, 22 stycznia 2009. [dostęp 2014-08-24]. (ang.).
- ↑ a b c d e Justin Huggler: Sun sets for man who gave Czechs the naked weathergirls. independent.co.uk, 24 kwietnia 2001. [dostęp 2014-08-24]. (ang.).
- ↑ Tomasz Grabiński: Czechy muszą zapłacić ponad 350 mln dol. odszkodowania Ronaldowi S. Lauderowi. wyborcza.pl, 16 marca 2003. [dostęp 2010-10-09].
- ↑ Żelezny stracił kontrolę. „Gazeta Wyborcza”, 16 maja 2003.
- ↑ Vadim Makarenko: Amerykanie przejmują telewizję w Czechach. wyborcza.pl, 13 grudnia 2004. [dostęp 2010-10-09].
- ↑ Zynischer Populist ohne politische Überzeugung. taz.de, 14 czerwca 2004. [dostęp 2010-10-09]. (niem.).
- ↑ Zelezny case highlights imperfections in parliamentary immunity law. radio.cz, 29 stycznia 2003. [dostęp 2010-10-09]. (ang.).
- ↑ Profil na stronie Parlamentu Europejskiego. [dostęp 2010-10-09].
- ↑ Pavla Horáková: EP strips MEP Zelezny of immunity. radio.cz, 13 października 2005. [dostęp 2014-08-24]. (ang.).
- ↑ Former TV mogul Železný sentenced for tax evasion. praguemonitor.com, 21 września 2010. [dostęp 2010-10-09]. (ang.).
- ↑ Železný: O jedničce na kandidátce Libertas.cz rozhodnou Češi, ne Irové. idnes.cz, 23 stycznia 2009. [dostęp 2010-10-09]. (cz.).
- ↑ Volby do Evropského parlamentu konané na území České republiky. volby.cz. [dostęp 2010-10-09]. (cz.).
- ↑ Bývalý šéf Novy Železný se vrací do politiky v dresu Trikolóry. idnes.cz, 17 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-28]. (cz.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Curriculum vitae na stronie denikpolitika.cz. [dostęp 2010-10-09]. (cz.).