Władysław Spasowski
| |
| Data i miejsce urodzenia |
28 grudnia 1877 |
|---|---|
| Data śmierci |
6 lipca 1941 |
| Przyczyna śmierci |
samobójstwo |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
filozof |
| Rodzice | |
Władysław Spasowski (ur. 28 grudnia 1877 w majątku Jakubowszczyzna w powiecie lepelskim, zm. 6 lipca 1941[1][a]) – polski filozof marksistowski okresu dwudziestolecia międzywojennego, pedagog, działacz komunistyczny i oświatowy.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Był synem Stanisława i jego pierwszej żony Wiktorii (nazwisko panieńskie nieznane). Miał bardzo liczne rodzeństwo (co najmniej dwunastu braci) o którym niewiele wiadomo, a rodzina była pochodzenia ziemiańskiego. Jego młodszy brat Karol Grzegorz (zm. 1910) umarł w szpitalu psychiatrycznym w Tworkach[2].
Był dwukrotnie żonaty. Jego pierwsza żona to Eugenia Ogińska. Po rozwodzie z nią i zmianie wyznania na ewangelicko-reformowane poślubił Annę z Sumowskich secundo voto Dryńską (zm. 1985), z którą się rozwiódł w końcu lat 20. XX wieku. Mieli razem jednego syna, Romualda Spasowskiego, działacza PZPR, ambasadora PRL w USA i poźniejszego dysydenta politycznego[1][3].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Uczęszczał do gimnazjum klasycznego w Witebsku na uniwersytety w Wilnie, Petersburgu, Lwowie i Warszawie.
W latach 1920–1930 pracował jako nauczyciel szkół średnich, a następnie piastował funkcję dyrektora Państwowych Kursów Nauczycielskich im. W. Nałkowskiego w Warszawie. W pracy naukowej podejmował problematykę samowychowania i samokształcenia.
Jako działacz oświatowy krytykował politykę sanacji odnoszącą się do edukacji młodzieży, dostrzegając problem biurokratyzacji i formalizacji szkół, jako czynników hamujących rozwój młodzieży.
Był częstym bywalcem domu i przyjacielem rodziny Wacława Nałkowskiego.
Po wybuchu II wojny światowej starał się, wraz z synem, bezskutecznie o wyjazd do ZSRR. Zagrożony aresztowaniem przez Gestapo popełnił samobójstwo w Ogrodzie Botanicznym w Warszawie[1]. Pochowany został na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie. W grobie tym spoczywa też jego imiennik i wnuk Władysław Spasowski (1951–1970) (kwatera F-3-1)[4].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
- W latach 1947–1970 imię Władysława Spasowskiego nosiło Państwowe Liceum Pedagogiczne w Inowrocławiu (obecnie III Liceum Ogólnokształcące im. Królowej Jadwigi).
- W 1986 roku Szkoła Podstawowa nr 27 w Bydgoszczy otrzymała imię Władysława Spasowskiego (od 2013 im. Zdzisława Krzyszkowiaka[5]).
- W latach 1962–1992 Szkoła Podstawowa nr 13 w Częstochowie nosiła imię Władysława Spasowskiego[potrzebny przypis].
- W latach 1960–1999 imię Władysława Spasowskiego nosiła Szkoła Podstawowa nr 93 w łódzkiej Rudzie Pabianickiej (obecnie Publiczne Gimnazjum nr 38 im. kard. Stefana Wyszyńskiego).
- W latach 1951–1992 imię Władysława Spasowskiego nosiła ulica na warszawskim Powiślu, następnie przemianowana na Juliana Smulikowskiego[6].
- Imieniem Władysława Spasowskiego w latach 60. XX wieku została nazwana przecznica ulicy Łobzowskiej w Krakowie.
- W Koszalinie ulica Władysława Spasowskiego istniała do 11 października 2017 (po przemianowaniu jest to ulica Bronisława Spasowskiego)[7].
- Do roku 2006 imię Władysława Spasowskiego nosiła Szkoła Podstawowa nr 8 w Sosnowcu przy ul. Teatralnej.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Kalina Bartnicka: Spasowski Władysław. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XLI: Sowiński Jan – Stanisław August Poniatowski. Warszawa – Kraków: Societas Vistulana – Towarzystwo Naukowe, 2002, s. 57–61. ISBN 83-86301-01-5. [dostęp 2022-12-10].
- ↑ Program indeksacji aktów stanu cywilnego i metryk kościelnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2021-09-08].
- ↑ a b Paweł Smoleński: Bohater czy komunistyczny cwaniak? Ambasador PRL, który wybrał wolność w USA. wyborcza.pl, 2022-12-09. [dostęp 2022-12-10]. (pol.).
- ↑ Wyszukiwarka osób pochowanych. grobonet.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-12)]..
- ↑ Statut Zespołu Szkół nr 20. 2002-02-27 z późn. zmianami. s. 45. [dostęp 2017-10-16].
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 378, 383. ISBN 83-86619-97X.
- ↑ Uchwała nr XXXIV/477/2017 Rady Miejskiej w Koszalinie.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje Władysława Spasowskiego w bibliotece Polona