Władysław Zych (artysta)
 Władysław Zych w latach 60. | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
| |
Władysław Zych (ur. 29 maja 1900 w Przemyślu, zm. 24 czerwca 1964 w Warszawie)[1] – polski artysta-plastyk zajmujący się m.in. szkłem artystycznym.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Studiował na Politechnice Lwowskiej (1920–1924) oraz w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych[a] (1925–1933[b]), m.in. u prof. Leona Pękalskiego i prof. Karola Tichego[1][2]. W międzyczasie pracował na tej pierwszej jako asystent (1928, u prof. Kazimierza Bartla)[1]. Po uzyskaniu dyplomu w 1934, w latach 1936-1939 pracował na ASP jako asystent u prof. Bohdana Pniewskiego[1][3]. Równocześnie był zatrudniony w Muzeum Narodowym w Warszawie u Bohdana Marconiego jako konserwator obrazów[1][3]. Po II wojnie światowej, do 1949 współpracował z zakładami przemysłowymi, prowadząc kursy doszkalające – w zakresie malowania na fajansie dla pracownic fabryki fajansu we Włocławku oraz malowania na tkaninie w zakładzie w Milanówku[1]. W latach 1949–1952 asystował prof. Wojciechowi Jastrzębowskiemu na warszawskiej ASP, od 1950 pełniąc funkcję kierownika pracowni ceramiki[3]. Od 1953 do 1955 kierował pracownią malarstwa w warszawskiej Pracowni Sztuk Plastycznych[1]. Od 1956 mieszkał na Saskiej Kępie w Warszawie[2].
Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera: 170-3-21)[4].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Był artystą wszechstronnym; uprawiał malarstwo (sztalugowe, ścienne, na szkle), tworzył szkło artystyczne i użytkowe oraz ceramikę artystyczną i użytkową. Projektował też tkaniny[1].
Dekorował malarsko wnętrza kościołów: rekonstruował freski w kościele w Węgrowie (1936–1942), namalował polichromie w kościołach w Goźlinie (1934), Imielnicy (1950, obecnie Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Płocku), Stryju[1][3].
Mozaika jego autorstwa zdobiła Dom Chłopa w Warszawie, jednak w 2002 została skuta[2]. Zachowała się natomiast mozaika upamiętniająca zamach na Café Club na rogu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu w Warszawie (współautorką była żona artysty, Wanda Zych[5]) oraz mozaikowa oprawa zegara w głównym budynku Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1955[1][6].
Zych interesował się technologicznymi aspektami obróbki szkła, eksperymentując z masą szklaną w celu uzyskania kolorów i faktur odpowiadających szkłom antycznym[7]. Z uwagi na złożoną kolorystykę i liczne efekty w rodzaju spękań, porów i wykwitów, jego prace budziły skojarzenia z ówczesną ceramiką artystyczną, zdobioną szkliwami redukcyjnymi[7]. Twórczość w dziedzinie szkła artystycznego od 1959 realizował w hucie na Targówku[8]. Jego Głowy – cykl wolnoformowanych szklanych rzeźb – należą do najbardziej oryginalnych pozycji w dorobku polskiego szkła artystycznego[9]. Przedstawiają one ekspresyjne, zdeformowane sylwetki głów ludzkich[10]. Krytycy widzieli w Głowach nawiązanie do sztuki prymitywnej, totemów indiańskich[10].
Uczestniczył w licznych wystawach krajowych i zagranicznych[2]. Jego prace znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze, Muzeum Okręgowego w Olsztynie[11].
Nagrody i odznaczenia[c]
[edytuj | edytuj kod]- 1937 – wyróżnienie w konkursie na projekt polichromii kościoła w Chełmie
- 1963 – wyróżnienie na wystawie Sztuka Użytkowa w XV-lecie PRL
- Srebrny Krzyż Zasługi[d]
Wystawy[e]
[edytuj | edytuj kod]Wystawy indywidualne
[edytuj | edytuj kod]Wystawy zbiorowe
[edytuj | edytuj kod]- 1930 – Wystawa Malarstwa, Polski Klub Artystyczny, Hotel Polonia
- 1936 – Sztuka i wnętrze, IPS
- 1938 – Salon IPS
- 1939 – Exhibition of Polish Art, New Burlington Gallery, Londyn
- 1952 – VIII Ogólnopolska Wystawa Zimowa, Radom
- 1954 – Wystawa Grupy „Powiśle”, Zachęta
- 1960 – XII Triennale Sztuki Użytkowej, Mediolan
- 1964 – Ogólnopolska Wystawa Tkanina, Ceramika, Szkło, Zachęta
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Od 1932 Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie.
- ↑ Słownik artystów plastyków: Artyści plastycy okręgu warszawskiego ZPAP podaje okres 1925–1934.
- ↑ Listę nagród i odznaczeń, o ile nie podano inaczej, przedstawiono na podstawie Słownika artystów plastyków: Artyści plastycy okręgu warszawskiego ZPAP.
- ↑ W źródle brak daty przyznania odznaczenia.
- ↑ Listę wystaw, o ile nie podano inaczej, przedstawiono na podstawie Słownika artystów plastyków: Artyści plastycy okręgu warszawskiego ZPAP.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Słownik artystów plastyków: Artyści plastycy okręgu warszawskiego ZPAP. Warszawa: Okręg Warszawski Związku Polskich Artystów Plastyków, 1972, s. 676.
- ↑ a b c d Rzeźbiarze Saskiej Kępy wczoraj i dziś. Warszawa: Klub Kultury Saska Kępa, 2011, s. 38–39.
- ↑ a b c d Paweł Banaś: Polskie współczesne szkło artystyczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1982, s. 128. ISBN 83-04-00761-4.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Władysław Zych, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-06-26].
- ↑ prof. dr hab. Jakub Lewicki: Symbol odbudowy stolicy trafił do rejestru zabytków. mwkz.pldata dostępu=02-05-2022, 2022-02-04.
- ↑ Paweł Giergoń: Mozaika Władysława Zycha na budynku SFOS. sztuka.net, 2011-08-01. [dostęp 2016-09-25].
- ↑ a b Paweł Banaś: Polskie współczesne szkło artystyczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1982, s. 129, 132, 133. ISBN 83-04-00761-4.
- ↑ Paweł Banaś: Polskie współczesne szkło artystyczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1982, s. 125. ISBN 83-04-00761-4.
- ↑ Paweł Banaś: Polskie współczesne szkło artystyczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1982, s. 230. ISBN 83-04-00761-4.
- ↑ a b Paweł Banaś: Polskie współczesne szkło artystyczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1982, s. 136-137. ISBN 83-04-00761-4.
- ↑ Paweł Banaś: Polskie współczesne szkło artystyczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1982, s. 132. ISBN 83-04-00761-4.