Witania ospała
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
witania ospała |
| Nazwa systematyczna | |
| Withania somnifera (L.) Dunal, 1582 DC. Prodr. 13(1): 453. 1852 | |
Witania ospała (Withania somnifera), ashwagandha (sanskr. ashwa ‘koń’, gandha ‘zapach’[a])[3], żeń-szeń indyjski[3], śpioszyn lekarski[3], wiśnia zimowa[3][4] – gatunek rośliny z rodziny psiankowatych (Solanaceae). Naturalnie występuje w suchych rejonach klimatu tropikalnego oraz subtropikalnego[3], tj. w Afryce, Azji (sięgając na wschodzie do Indii i Sri Lanki), a także w południowej Europie (Hiszpania, Włochy i Grecja)[5]. Jest to niewielki krzew o wydłużonych, matowych liściach oraz kwiatach w kształcie dzwonków, rozwijających się w pomarańczowo-czerwone, okrągłe owoce[3].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Korzenie oraz owoce tego gatunku wykorzystywane są w hinduskiej medycynie ludowej (Ayurweda) oraz jako suplement diety. Z uwagi na zawartość wielu biologicznie czynnych związków chemicznych (m.in. alkaloidów, witanolidów, sitoinozydów oraz saponin) witania jest uznawana za adaptogen[3].
Badanie z wykorzystaniem podwójnie ślepej próby z placebo, przeprowadzone na pacjentach cierpiących z powodu podwyższonego stresu wykazało, że podawanie przez 60 dni stężonego ekstraktu z korzenia witanii obniża poziom tribuliny (białka będącego klinicznym wskaźnikiem lęku) w mózgu, a także kortyzolu (tzw. „hormonu stresu”) w osoczu krwi[6].
Kolejne badanie przeprowadzone z wykorzystaniem podwójnej ślepej próby z placebo wykazało, że ekstrakt z witanii zwiększa tolerancję organizmu na wysiłek i wytrzymałość na zmęczenie. Badaniu zostały poddane osoby regularnie ćwiczące na siłowni. W grupie stosującej ashwagandhę zaobserwowano istotny statystycznie wzrost siły mięśni oraz masy mięśniowej (zwiększenie obwodów bicepsów oraz klatki piersiowej), a także wzrost poziomów testosteronu oraz kinazy kreatynowej w osoczu krwi, w porównaniu z grupą kontrolną[7].
W badaniu in vitro wykazano, że ekstrakt z liści witanii chroni neurony i komórki glejowe przed toksycznym działaniem skopolaminy (wywołującej m.in. otępienie oraz zaburzenia rytmu serca), a także stymuluje wzrost aksonów. W tym samym badaniu zaobserwowano również, skorelowany z dawką, wzrost stężenia naturalnych przeciwutleniaczy: dysmutazy ponadtlenkowej, katalazy oraz peroksydazy glutationowej[8].
Sproszkowany korzeń witanii, stosowany przez 30 dni, obniża średnio o 12% poziom glukozy we krwi u pacjentów, a zatem daje zbliżone wyniki do glibenklamidu – leku przeciwcukrzycowego, stymulującego wydzielanie insuliny przez trzustkę, stosowanego w cukrzycy typu 2[9].
Inne postulowane właściwości lecznicze (dotyczące m.in. poprawy funkcji poznawczych, zwiększenia odporności, wspomagania płodności oraz funkcji seksualnych) nie zostały potwierdzone w badaniach naukowych. W badaniach na modelach zwierzęcych oraz liniach komórkowych zaobserwowano właściwości antyoksydacyjne, antybakteryjne i antynowotworowe, jednak nie potwierdzono ich w badaniach klinicznych na ludziach[10].
Do najczęściej opisywanych skutków ubocznych wynikających ze stosowania ashwagandhy zalicza się nudności, wymioty i zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Ponadto może wchodzić w interakcje z lekami oddziałującymi na ośrodkowy układ nerwowy[10].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nazwa wywodzi się od charakterystycznego „końskiego” zapachu korzeni tej rośliny.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Nawab John Dar, Abid Hamid, Muzamil Ahmad, Pharmacologic overview of Withania somnifera, the Indian Ginseng, „Cellular and Molecular Life Sciences”, 72, s. 4445–4460, DOI: 10.1007/s00018-015-2012-1, PMID: 26306935 (ang.).
- ↑ Exell A. W., Wild H., Flora Zambesiaca, Royal Botanic Gardens, Kew, 1960 (ang.).
- ↑ Withania somnifera (L.) Dunal, Taxonomy – GRIN-Global Web v 1.10.4.0 [dostęp 2019-05-27] (ang.).
- ↑ K. Chandrasekhar, Jyoti Kapoor, Sridhar Anishetty, A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults, „Indian Journal of Psychological Medicine”, 34 (3), 2012, s. 255–262, DOI: 10.4103/0253-7176.106022, PMID: 23439798 (ang.).
- ↑ Sachin Wankhede i inni, Examining the effect of Withania somnifera supplementation on muscle strength and recovery: a randomized controlled trial, „Journal of the International Society of Sports Nutrition”, 12, 2015, s. 43, DOI: 10.1186/s12970-015-0104-9, PMID: 26609282 (ang.).
- ↑ Alexander Panossian, Georg Wikman, Evidence-based efficacy of adaptogens in fatigue, and molecular mechanisms related to their stress-protective activity, „Current Clinical Pharmacology”, 4 (3), 2009, s. 198–219, DOI: 10.2174/157488409789375311, PMID: 19500070 (ang.).
- ↑ Jonathan Gorelick i inni, Hypoglycemic activity of withanolides and elicitated Withania somnifera, „Phytochemistry”, 116, 2015, s. 283–289, DOI: 10.1016/j.phytochem.2015.02.029, ISSN 1873-3700, PMID: 25796090 (ang.).
- ↑ a b Dominika Wnęk, Ashwagandha – działanie, dawkowanie i skutki uboczne, www.mp.pl, 2 września 2021 [dostęp 2023-01-20] (pol.).