Wysoczyzna Grodziska
.jpg) Teren falistej wysoczyzny morenowej pod Stęszewem | |
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Podprowincja | |
| Makroregion | |
| Mezoregion |
Wysoczyzna Grodziska |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
|
Wysoczyzna Grodziska (315.59) – region geograficzny o krajobrazie płaskich i falistych wysoczyzn morenowych położony w zachodniej Polsce, w okolicy Grodziska Wielkopolskiego. Znajduje się w południowo-zachodniej części Pojezierza Wielkopolskiego. Region ma charakter głównie rolniczy, lasów jest mało, a jezior niewiele. Największy akwen to Jezioro Strykowskie (3,0 km²). Najcenniejszym przyrodniczo fragmentem regionu jest jego wschodni skrawek leżący w zasięgu Wielkopolskiego Parku Narodowego. Wysoczyzna Grodziska stanowi mezoregion z indeksem 315.59 w wieloautorskiej regionalizacji fizycznogeograficznej Polski z 2018 roku[1].
Środowisko przyrodnicze[edytuj | edytuj kod]
Region zajmuje terytorium 1514 km². Od strony północnej graniczy z Pojezierzem Poznańskim, na zachodzie przechodzi w Równinę Nowotomyską, a na wschodzie i południu przylega do Poznańskiego Przełomu Warty, Kotliny Śremskiej i Doliny Środkowej Odry. Największymi miastami są: Luboń, Grodzisk Wielkopolski i Opalenica. Główne rzeki przepływające przez Wysoczyznę Grodziską to: Mogilnica, Dojca, Sama[1].
W ukształtowaniu terenu przeważają płaskie wysoczyzny morenowe[2]. Występują też wysoczyzny faliste, a miejscami połogie wały morenowe i pagórki ozowe. Najwyższym wzniesieniem jest pagórek w obrębie Wału Lwówecko-Rakoniewieckiego w zachodniej części mezoregionu (okolice wsi Chmielinko, 138 m). W części wschodniej wyróżnia się Oz Bukowsko-Mosiński – najdłuższy zespół ozów w Polsce (rozciągłość 37 km, deniwelacje osiągające 40 m). Na wschodzie grupują sie rynny polodowcowe z jeziorami: Strykowskim (3,0 km²), Niepruszewskim (2,3 km²), Dymaczewskim (1,2 km²), Witobelskim (1,0 km²)[1].
Podłoże budują gliny zwałowe oraz piaski i żwiry pochodzące z akumulacji rzeczno-lodowcowej, na których zalega mozaika gleb bardziej urodzajnych (utwory płowe i brunatne), jak i tych mniej korzystnych dla rolnictwa (rdzawe i bielicowe). Choć lesistość mezoregionu wynosi tylko 19%, na terenach leśnych z dobrze wykształconą rzeźbą pojezierną pod Stęszewem utworzono Wielkopolski Park Narodowy[1].
Różnice w podziałach geograficznych[edytuj | edytuj kod]
Jerzy Kondracki w swoim podziale fizycznogeograficznym Polski nie wyodrębnił Wysoczyzny Grodziskiej, zaliczając obszar ją obejmujący do rozległego Pojezierza Poznańskiego[3]. W wieloautorskiej regionalizacji z 2018 roku przyjęto koncepcję Rafała Kota o rozdziale Pojezierza Poznańskiego na trzy zróżnicowane pod względem rzeźby mezoregiony – właściwe Pojezierze Poznańskie o przewadze falistych wysoczyzn morenowych, Wysoczyznę Grodziską (Pojezierze Grodziskie) o przewadze płaskich wysoczyzn morenowych oraz Równinę Nowotomyską przedstawiającą równinę sandrową[2]. Nowo wydzielone w ten sposób dwa mezoregiony charakteryzuje mniejsza jeziorność od Pojezierza Poznańskiego zdefiniowanego w węższych granicach[1].
Rafał Kot, kierując się wcześniejszymi opracowaniami geograficznymi Jerzego Kondrackiego i Bogumiła Krygowskiego, wyszczególnił w obrębie Wysoczyzny Grodziskiej cztery subregiony – usytuowany na zachodzie Wał Lwówecko-Rakoniewicki, centralnie zlokalizowaną Równinę Opalenicką oraz położone na wschodzie Równinę Poznańską i Pojezierze Stęszewskie[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Andrzej Macias i inni, Pojezierze Wielkopolskie (315.5), [w:] Andrzej Richling i inni red., Regionalna geografia fizyczna Polski, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2021, s. 178–190, ISBN 978-83-7986-381-5.
- ↑ a b c Rafał Kot, Propozycja weryfikacji regionalizacji fizycznogeograficznej Polski na przykładzie wybranych regionów Niżu Polskiego, „Problemy Ekologii Krajobrazu”, 29, 2011, s. 29–39, ISSN 1899-3850.
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 124–125, 138–141, ISBN 83-01-13897-1.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Mapa fizycznogeograficznej regionalizacji Polski z 2018 roku – jako warstwa geoportalu Geoserwis GDOŚ w folderze „Inne dane środowiskowe”, warstwa „Mezoregiony fizycznogeograficzne”.