Zaginiony świat (powieść Arthura Conana Doyle’a)
| |||
| Autor | |||
|---|---|---|---|
| Tematyka |
prehistoria | ||
| Typ utworu |
przygodowy | ||
| Wydanie oryginalne | |||
| Miejsce wydania | |||
| Język | |||
| Data wydania | |||
| Wydawca | |||
| Pierwsze wydanie polskie | |||
| Data wydania polskiego |
1912-1913 | ||
| Wydawca | |||
| Przekład |
M.G. | ||
| |||
Zaginiony świat (ang. The Lost World) – powieść przygodowa, z elementami fantastyki naukowej i fantasy, napisana przez Artura Conana Doyle’a i wydana w 1912 roku.
Inspiracją dla autora była prawdopodobnie południowoamerykańska góra Roraima[1][2].
Dalsze losy prof. Challengera i innych bohaterów tej książki Conan Doyle przedstawił w książkach: Trujące pasmo (The Poison Belt, 1913), Tajemnicze krainy (The Land of Mist, 1926), The Disintegration Machine (1927) i When the World Screamed (1928).
Pierwszy polski przekład powieści, pt. Zaginiony świat, tłumacza skrywającego się pod ps. M.G., ukazał się w odcinkach (w latach 1912-1913) w tygodniku ilustrowanym dla dzieci i młodzieży Wieczory Rodzinne[3] a następnie w 1913 został on wydany w formie książkowej, pt. Świat zaginiony : opowieść o zdumiewających przygodach profesora Jerzego Challengera, lorda Johna Roxtona, profesora Summerlee i pana Edwarda Malone, członka red. "Gazety Porannej"[4]. Następny, anonimowy przekład (tłumacza skrywającego się pod ps. A. Spero) został wydany w 1926 pt. Świat zaginiony[5]. Powieść była przekładana także przez Agnieszkę Kuligowską (I wyd. 1995)[6].
Fabuła
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Książka opowiada o przygodach grupy podróżników uwięzionych na położonym w Ameryce Południowej tajemniczym płaskowyżu, całkowicie odizolowanym od świata. Specyficzne położenie sprawia, że na płaskowyżu do czasów współczesnych przetrwały relikty zamierzchłej przeszłości – m.in. dinozaury i ludzie pierwotni.
Bohaterowie – ekscentryczny biolog, profesor George Challenger, dziennikarz Edward Malone, profesor Summerlee oraz poszukiwacz przygód i były żołnierz lord John Roxton, zmagają się z zamieszkującymi wyżynę małpoludami oraz prehistorycznymi gadami.
Pochwyceni przez plemię małpoludów, uciekają, po czym wspólnie ze szczepem żyjących na wyżynie ludzi (indian) pokonują małpoludy i ostatecznie wracają do Londynu z trofeami, w tym żywym pterodaktylem będącym koronnym dowodem prawdziwości ich słów.
Bestiariusz
[edytuj | edytuj kod]Prehistoryczne zwierzęta, z którymi stykają się bohaterowie na kartach powieści lub przynajmniej są wzmiankowane jako żyjące na wyżynie:
- małpoludy (w sprawozdaniu z wyprawy dla członków Instytutu Zoologii Summerlee stwierdza, że wyewoluowały one z pitekantropa jawajskiego)
- niezidentyfikowany teropod; Challenger i Summerlee spekulowali, że mógł to być allozaur lub megalozaur, bądź każdy większy drapieżny dinozaur (bohaterowie stykają się z teropodami różnej wielkości – w rozdziale XI ich obóz atakuje zwierzę nie wyższe od konia, zaś w rozdziale XV kryjówki Indian atakują dwa niewiarygodnie duże, większe od największego słonia teropody. W powieści nie jest wyjaśnione, czy są to zwierzęta z różnych gatunków, czy przedstawiciele tego samego gatunku w różnym wieku).
- Iguanodon
- Stegosaurus
- Phorusrhacos
- Pterodactylus
- niezidentyfikowany plezjozaur
- niezidentyfikowany ichtiozaur
- niezidentyfikowany zielony wąż wodny
- niezidentyfikowany wąż, którego zrzucona skóra była purpurowa i miała pięćdziesiąt jeden stóp
- niezidentyfikowane białe zwierzę, żyjące na mokradłach i fosforycznie świecące w ciemności; Summerlee w czasie składania sprawozdania z wyprawy dla członków Instytutu Zoologii stwierdza, że najprawdopodobniej jest to jakiś ssak
- zwierzę podobne do olbrzymich pancerników (prawdopodobnie Glyptodon)
- jeleń z wielkimi gałęziami rogów; (...) żaden łoś nie sięgnąłby mu nawet do ramienia (prawdopodobnie jeleń olbrzymi)
- Toxodon
- olbrzymie żółwie
- niezidentyfikowane płaskie stworzenie, podobne do pulsującego życiem dywanika z czarnej, oślizgłej skóry
- wielka czarna ćma, którą Indianie uważają za bardzo jadowitą
Adaptacje ekranowe i odniesienia w kulturze
[edytuj | edytuj kod]Utwór był wielokrotnie filmowany, po raz pierwszy w 1925 r. (ta ekranizacja do dziś pozostaje prawdopodobnie najsłynniejszą; nad efektami specjalnymi pracował Willis O’Brien, który później pracował też m.in. przy King Kongu z 1933 r.).
Popularność w ostatnich latach przyniósł mu serial telewizyjny z lat 1999–2002 oraz wyprodukowany przez BBC miniserial z 2001 r., z Bobem Hoskinsem, Jamesem Foksem i Peterem Falkiem w rolach głównych.
Do tytułu powieści Conan-Doyle’a nawiązuje bestseller Michaela Crichtona Zaginiony Świat, będący drugą częścią powieści Park Jurajski.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zaginiony świat – pierwszy polski przekład powieści z ilustracjami Harry’ego Rountree
- patrz także: przypisy
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Roraima relacja. [dostęp 2013-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-18)]. (pol.).
- ↑ Roraima – świat zaginiony.... 2008-09-04. [dostęp 2013-09-08]. (pol.).
- ↑ Wieczory Rodzinne, rocznik 1912; Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa
- ↑ Zobacz: skan powieści w Polonie.
- ↑ Zobacz: Świat zaginiony w Wikiźródłach.
- ↑ Dane z katalogu Biblioteki Narodowej