Zając wełnisty
| Lepus oiostolus[1] | |||||
| Hodgson, 1840 | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
zając wełnisty | ||||
| |||||
| Podgatunki | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Zając wełnisty (Lepus oiostolus) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae), występujący na Wyżynie Tybetańskiej.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]W 1840 roku brytyjski przyrodnik i etnolog Brian Houghton Hodgson po raz pierwszy opisał zająca wełnistego, nadając mu nazwę Lepus oïostolus, w czasopiśmie naukowym „Journal of the Asiatic Society of Bengal”[4]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to „śnieżny region Himalajów, a może także Tybet”[4], ograniczone w 1964 roku do południowego Tybetu w Chińskiej Republice Ludowej[5]. Holotyp znajduje się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[6]. Dwa lata później Hodgson opisał kolejny takson Lepus pallipes, który brytyjski przyrodnik William Thomas Blanford w 1898 roku określił jako dorosłą formę zająca wełnistego[7]. Obecnie oba taksony są synonimami. Radziecki teriolog Aleksiej Guriejew w 1964 roku umieścił gatunek w podrodzaju Tarimolagus, zaś rosyjski paleontolog Aleksandr Awierjanow w 1998 roku w podrodzaju Eulagos[8].
Podgatunek przewalskii wcześniej był uznawany za podgatunek zająca stepowego[9]. Morfologicznie dzieli kilka cech z zającem pustynnym[10].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 400–580 mm, długość ogona 65–126 mm, długość ucha 105–115 mm, długość tylnej stopy 102–140 mm, masa ciała 2–4,25 kg[11]. Samice są nieco większe i cięższe od samców[12].
Futro jest długie i faliste. Na spodniej części ciała włosy są koloru białego, na stronie grzbietowej ciała kolor waha się od szarawo-brązowego do piaskowo-żółtego. Cechą wyróżniającą gatunek są pośladki odznaczające się kolorystycznie od reszty ciała jaśniejszą srebrzystą sierścią. Ogon zająca wełnistego jest biały z pojedynczym brązowym pasem u góry. Głowa w większości szara[7], wraz pyszczkiem jest nieco dłuższa niż bliskiego krewnego, zająca płowego[potrzebny przypis]. Kark szary, podobnie jak uszy w dużej mierze zakończone czarnymi końcówkami. Klatka piersiowa rudawa. Nogi są rudawo-siwe[13] lub rudawe. Podbródek i część brzuszna są głównie białe[14]. Sierść linieje tylko raz w roku[12].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Zasięg zająca wełnistego obejmuje większość Wyżyny Tybetańskiej. Jest szeroko rozmieszczony w zachodnich i środkowych Chinach, gdzie występuje w prowincjach Gansu, Qinghai, Syczuan, Tybet, Sinciang i Junnan, a także w północnych Nepalu i Indiach, poprzez Dżammu i Kaszmir oraz Sikkim[15].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Typowym siedliskiem zająca wełnistego są wysokogórskie tereny trawiaste różnego typu: łąki alpejskie, łąki zaroślowe i zimne regiony pustynne, ale występuje także w górskich lasach iglastych lub mieszanych. Zazwyczaj unika gęstych zarośli. Zakres wysokości wynosi od 3000 do 5300 metrów nad poziomem morza[12][15].
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Zając wełnisty to zwierzę płochliwe i zazwyczaj samotne. Choć bywa aktywny w ciągu dnia, to przeważnie prowadzi nocny tryb życia. Poszczególne osobniki regularnie wracają nocą na te same żerowiska. W ciągu dnia czasami odpoczywa na słońcu w osłoniętym miejscu[12]. Żeruje głównie na trawach i roślinach zielnych, ale zjada również liście i łodygi małych krzewów[15].
Rozród
[edytuj | edytuj kod]Sezon rozrodczy rozpoczyna się w kwietniu i trwa do lipca. Dwa mioty rodzą się co roku, przy czym w każdym miocie rodzi się od jednego do dwóch młodych[15].
Zależności międzygatunkowe
[edytuj | edytuj kod]Zając wełnisty może być żywicielem pośrednim bąblowca wielojamowego[15].
Ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody oceniła zająca wełnistego za gatunek najmniejszego troski, jednak w Indiach jest uważany za zagrożony. Zagrożeniem dla gatunku jest utrata i pogorszenie się siedlisk, jak i ich fragmentacja co uniemożliwia poszczególnym osobnikom odbywanie lokalnych migracji. W niektórych obszarach lokalne polowania wpływają negatywnie na populację[15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lepus oiostolus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Hoffman i Smith 2005 ↓, s. 201.
- ↑ Lepus oiostolus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Hodgson 1840 ↓, s. 1186.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Lepus oiostolus Hodgson, 1840. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-27]. (ang.).
- ↑ 1843.1.12.44. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2024-09-10]. (ang.).
- ↑ a b Blanford 1898 ↓, s. 360.
- ↑ Hoffman i Smith 2005 ↓, s. 202.
- ↑ Smith 2010 ↓, s. 291.
- ↑ Alves i in. 2018 ↓, s. 211.
- ↑ Smith 2010 ↓, s. 289.
- ↑ a b c d Smith 2010 ↓, s. 290.
- ↑ Hodgson 1842 ↓, s. 288.
- ↑ Alves i in. 2018 ↓, s. 202.
- ↑ a b c d e f Alves i in. 2018 ↓, s. 203.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Paulo C. Alves, Andrew T. Smith, Klaus Hackländer, Charlotte H. Johnston: Lagomorphs: Pikas, Rabbits, and Hares of the World. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2018. ISBN 978-3-540-72446-9. (ang.).
- William Thomas Blanford. Notes on Lepus oiostolus and L. pallipes from Tibet, and on a Kashmir Macaque. „Proceedings of the General Meetings for Scientific Business of the Zoological Society of London”. 1, 1898-06-01. Londyn: Londyńskie Towarzystwo Zoologiczne. (ang.).
- Joseph A. Chapman, John E. C. Flux: Rabbits, Hares and Pikas: Status Survey and Conservation Action Plan. IUCN, 1990. ISBN 978-2-8317-0019-9. (ang.).
- Brian Houghton Hodgson. Notice of the Mammals of Tibet, with Description and Plates of some new Species. „Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 11 (110), styczeń-czerwiec 1842. Kalkuta: Bishop’s College Press. (ang.).
- Brian Houghton Hodgson. On the Common Hare of the Gangetic Provinces, and the Sub-Hemalaya; with a slight notice of a strictly Hemalayan species. „Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 9 (108), lipiec-grudzień 1840. Kalkuta: Bishop’s College Press. (ang.).
- Robert S. Hoffman, Andrew T. Smith: Order Lagomorpha. W: Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference. Wyd. 3. T. 1. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2005. ISBN 0-8018-8221-4. (ang.).
- Andrew T. Smith: A Guide to the Mammals of China. Princeton (New Jersey): Princeton University Press, 2010. ISBN 978-1-4008-3411-2. (ang.).