Zasłonak cynamonowy
_Fr_67448.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak cynamonowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius cinnamomeus (L.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 281 (1838) | |
.jpg)
.jpg)
Zasłonak cynamonowy (Cortinarius cinnamomeus (L.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisany został opisany w 1753 r. przez K. Linneusza jako Agaricus cinnamomeus, w 1838 r. E. M. Fries przeniósł go do rodzaju Cortinarius i jest to nazwa uznana przez Index Fungorum[1]. Na przestrzeni dziejów przez różnych mykologów klasyfikowany był do różnych rodzajów, odmian i form, co odzwierciedlają liczne synonimy naukowe. Jest ich ok. 30. Niektóre z nich[2]:
- Agaricus cinnamomeus L. 1753
- Agaricus fucatophyllus Lasch 1828
- Cortinarius fucatophyllus (Lasch) Fr. 1838
- Dermocybe cinnamomea (L.) Wünsche 1877
- Dermocybe fucatophylla (Lasch) Ricken 1915
- Dermocybe paludosa (Fr.) Hlaváček 1980
- Flammula cinnamomea (L.) P. Kumm. 1871
- Gomphos cinnamomeus (L.) Kuntze 1898
W dawniejszych ujęciach taksonomicznych Cortinarius cinnamomeus zaliczany był w obrębie rodzaju Cortinarius do sekcji Dermocybe, do której należały zasłonaki zawierające odrębny barwnik, nie występujący u innych zasłonaków[3].
Nazwę polską nadał Franciszek Błoński w 1889 r., gatunek ten opisywany był też jako bedłka cynamonowa, cynamonka, opieńki, skórzak cynamonowy[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Należy do grupy drobnych zasłonaków. Średnica kapelusza 1-6 cm. Kształt u młodych owocników łukowaty, później niskołukowaty, w końcu rozpostarty z niedużym garbem. Nie jest higrofaniczny. Powierzchnia gładka lub delikatnie, promieniście włóknista lub bardzo drobno łuseczkowata, matowa. Barwa orzechowobrązowa, oliwkowobrązowa, umbrobrązowa, czasami czerwonawobrązowa. Brzegi zwykle jaśniejsze – oliwkowożółtawe[5]. Często bywa promieniście popękana, zwłaszcza podczas suchej pogody. Z brzegu zwieszają się rdzawobrązowe resztki zasnówki, czasami znajdują się one również na obrzeżach kapelusza[6].
Gęste, nierówne, przy trzonie wykrojone ząbkiem. Maja szerokość 3-5 mm, ostrza równe, karbowane lub ząbkowane i nieco jaśniejsze. U młodych okazów są żółtordzawe, potem rdzawoochrowe, w końcu oliwkowoochrowe. Nigdy nie są cytrynowożółte[5][7].
Wysokość 2-8 cm, grubość do 0,7 cm, kształt walcowaty, czasami nieco falisty. Początkowo jest pełny, później pusty. Powierzchnia żółtawa i jedwabiście połyskująca, pokryta żółtawymi i zazwyczaj nietrwałymi resztkami zasnówki, a w dolnej części brunatnym iwłókienkami[5][7].
Cienki, bladożółty lub żółty z oliwkowymi odcieniami, w dolnej części trzonu ciemniejszy. Bez wyraźnego zapachu, w smaku nieco gorzki[7].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki elipsoidalne, wydłużone, o rozmiarach 8,5-10 × 4,4 μm, pokryte drobnymi brodawkami lub niemal gładkie. Podstawki o rozmiarach 20-30 × 5-8 μm[7].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Opisano jego występowanie w Ameryce Północnej, Europie, Japonii i na Nowej Zelandii[8], prawdopodobnie jednak występuje na całej półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego[7]. W Europie Środkowej jest szeroko rozprzestrzeniony i częsty[9], również w Polsce jest gatunkiem pospolitym[10].
Rośnie na ziemi, najczęściej w górskich lasach świerkowych, gdzie często występuje gromadnie. Rzadziej spotykany jest pod sosnami i w lasach liściastych. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[5].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[4]. Nie są znane jego własności spożywcze, ale uznaje się go za grzyba trującego, większość zasłonaków bowiem zawiera trującą orellaninę[5][10]. Stwierdzono, że żyje w symbiozie z korzeniami turzycy sinej (Carex flacca) i turzycy pigułkowatej (Carex pilulifera). Jest to ektomikoryza: strzępki grzyba wnikają między komórki naskórka i kory korzeni turzyc, głównie w pierwszej strefie ich korzeni bocznych[11].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- zasłonak jabłkowaty (Cortinarius malicorius). Ma miąższ oliwkowozielony[9], a resztki zasłonki na brzegu kapelusza są pomarańczowe[5].,
- zasłonak cynamonowożółty (Cortinarius cinnamomeoluteus). Młode owocniki mają żółte blaszki[5].
- zasłonak szafranowy (Cortinarius croceus). Starsze okazy zasłonaka szafranowego i cynamonowego są bardzo podobne. Do pewnego rozróżnienia tych gatunków konieczne są okazy młode; należy je przekroić, by określić kolor blaszek[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2015-01-26]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-02-20]. (ang.).
- ↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Pilat Á, Ušák O. (1961). Mushrooms and other Fungi. London, UK: Peter Nevill. s. 108
- ↑ a b c d e Pilat Á, Ušák O. (1961). Mushrooms and other Fungi. London: Peter Nevill. s. 110
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-01-10].
- ↑ a b c Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Thomas J. Harrington, Derek T. Mitchell. Colonization of root systems of Carex flacca and C. pilulifera by Cortinarius (Dermocybe) cinnamomeus. [dostęp 2015-01-12].