Hatzegopteryx

Hatzegopteryx

{{{nazwa łacińska}}}
{{{zoolog}}}
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Rząd	pterozaury
Podrząd	pterodaktyle
Rodzina	azdarchy
Rodzaj	Hatzegopteryx Buffetaut, Grigorescu & Csiki, 2002
Gatunki
H. thambema Buffetaut et al., 2002

{{Zwierzę infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | TSN = | zoolog = | nazwa łacińska =

Hatzegopteryx – rodzaj olbrzymiego pterozaura z rodziny azdarchidów (Azhdarchidae) żyjącego w późnej kredzie na terenie współczesnej Europy. Znany jest z niekompletnego szkieletu obejmującego fragment czaszki, niekompletną lewą kość ramienną oraz niezidentyfikowanych kości należących do jednego osobnika. Holotyp (FGGUB R1083) odkryto w datowanych na późny mastrycht osadach formacji Densuş-Ciula na północnym-zachodzie Basenu Hatzeg (Haṭeg) w Transylwanii. Epitet rodzajowy pochodzi od miejsca znalezienia szczątków oraz greckiego słowa pteros, oznaczającego skrzydło, zaś epitet gatunkowy gatunku typowego, Hatzegopteryx thambema – od greckiego słowa thambema („potwór”) i odnosi się do ogromnych rozmiarów pterozaura.

Hatzegopteryx cechował się bardzo dużymi rozmiarami oraz masywnie zbudowanymi kośćmi czaszki. Rozpiętość skrzydeł jest szacowana na ponad dwanaście metrów, co czyni z Hatzegopteryx największego znanego pterozaura. Czaszka mierzyła niemal trzy metry długości i jest jedną z największych czaszek zwierząt żyjących poza wodą. Masywne kości dzioba odróżniają Hatzegopteryx od większości innych pterozaurów, których kości były smukłe i wydłużone. Buffetaut i współpracownicy sugerują, że aby umożliwić lot masa czaszka musiała zostać zredukowana poprzez wewnętrzną strukturę kości, w których znajdowały się liczne bruzdki i wydrążenia, długości około 10 mm oddzielone matriksem od niezwykle cienkich kostnych beleczek (trabeculae) – cecha ta występowała także w niektórych kościach skrzydła Hatzegopteryx.

W późnokredowych osadach Transylwanii w zachodniej Rumunii odnaleziono liczne skamieniałości kręgowców, m.in. płazów, żółwi, krokodyli, ssaków oraz jaj dinozaurów, jednak zaledwie kilka średniej wielkości pterozaurów o bliżej nieustalonym pokrewieństwie. Początkowo sugerowano, że azdarchidy, jak większość pterozaurów, prowadziły tryb życia podobny do brzytwodziobów, latając nad powierzchnią wody i łowiąc ryby, jednak nowsze badania sugerują, że azdarchidy żyły w większej odległości od mórz. Około połowa szczątków azdarchidów, w tym również Hatzegopteryx thambema, została odnaleziona w osadach kontynentalnych, co wspiera hipotezę o ich bardziej niż w przypadku innych pterozaurów lądowym trybie życia.