Szastazaur: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa parametru w {{Cytuj pismo}}, + ew. WP:SK, ("Operacja Źródło"), using AWB |
drobna aktualizacja |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Zwierzę infobox |
{{Zwierzę infobox |
||
| |
| nazwa zwyczajowa = Szastazaur |
||
| |
| łacińska = ''Shastasaurus'' |
||
| |
| zoolog = [[Clinton Hart Merriam|Merriam]], 1895 |
||
| |
| typ = [[strunowce]] |
||
| |
| podtyp = [[kręgowce]] |
||
| |
| gromada = [[zauropsydy]] |
||
| |
| podgromada = [[diapsydy]] |
||
| |
| nadrząd = [[Ichthyopterygia]] |
||
| |
| rząd = [[ichtiozaury]] |
||
| |
| rodzina = [[szastazaury|Shastasauridae]] |
||
| |
| rodzaj = '''szastazaur''' |
||
| ranga podtaksonu = [[Gatunek (biologia)|Gatunki]] |
|||
|Obrazek=Shastasaurus BW.jpg |
|||
| ⚫ | |||
|Opis_obrazka= |
|||
| ⚫ | |||
|Wikispecies= |
|||
* ?''S. sikanniensis'' <small>(Nicholls i Manabe, 2004)</small> |
|||
| ⚫ | |||
| grafika = Shastasaurus2DB.jpg |
|||
| opis = |
|||
| wikispecies = |
|||
| ⚫ | |||
}} |
}} |
||
'''Szastazaur''' (''Shastasaurus'') – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[ichtiozaury|ichtiozaura]] z rodziny [[szastazaury|Shastasauridae]]. Żył w |
'''Szastazaur''' (''Shastasaurus'') – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[ichtiozaury|ichtiozaura]] z rodziny [[szastazaury|Shastasauridae]]. Żył w [[trias późny|późnym triasie]] na terenach dzisiejszej [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]] i być może [[Chińska Republika Ludowa|Chin]]. Jego szczątki odkryto w [[Kalifornia|Kalifornii]], [[Kolumbia Brytyjska|Kolumbii Brytyjskiej]] i [[Kuejczou]]{{r|plos}}. |
||
[[Plik:Shastasaurus liangae.jpg|thumb|left|Szkielet młodego ''Shastasaurus liangae'']] |
|||
Na przykładzie szastazaura widoczny jest trend wzrostowy występujący również u innych triasowych ichtiozaurów – formy geologicznie starsze są wyraźnie mniejsze od form młodszych; u szastazaura osiągają one długość około 3 m, podczas gdy młodsze dorastają do nawet 10 m<ref name=Zittel>{{Cytuj książkę |nazwisko=von Zittel |imię=Karl Alfred |tytuł=Text-book of palaeontology |miejsce=Londyn |wydawca=Macmillan |wydanie=drugie |strony=280 |rok=1932}}</ref>. Możliwe, że gwałtowny wzrost wiąże się z powstaniem pustych nisz ekologicznych po wymarciu żyjących wcześniej gadów morskich, takich jak ''[[Cymbospondyl]]us'' i ''[[Paranothosaurus]]''<ref name=Palaeos>{{Cytuj stronę |url=http://www.palaeos.com/Mesozoic/Triassic/Carnian.500.htm |tytuł=Triassic: Late Triassic: Carnian – 2 |opublikowany=Palaeos |język=en |data dostępu=11 listopada 2008}}</ref>. Niektórzy naukowcy uznają ''Shastasaurus'' za ''[[nomen dubium]]''<ref name=NichollsManabe>{{Cytuj pismo |nazwisko=Nicholls |imię=E. L. |nazwisko2=Manabe |imię2=M. |tytuł=A new genus of ichthyosaur from the Late Triassic Pardonet Formation of British Columbia: bridging the Triassic Jurassic gap |czasopismo=Canadian Journal of Earth Sciences |wolumin=38 |wydanie=6 |rok=2001 |strony=983–1002 |url=http://www.ingentaconnect.com/content/nrc/cjes/2001/00000038/00000006/art00008 |język=en}}</ref>. |
|||
[[Gatunek typowy]] rodzaju ''Shastasaurus'', ''S. pacificus'', został opisany w 1895 roku przez [[Clinton Hart Merriam|Merriama]] w oparciu o pięć [[kręg]]ów, fragmenty [[żebra (anatomia)|żeber]] i [[kość łonowa|kości łonowe]] odkryte w Kalifornii. Siedem lat później Merriam opisał kolejne pięć gatunków, jednak później zsynonimizowano je z ''S. pacificus'' lub przeniesiono do nowych rodzajów{{r|meta}}. W 2009 roku Shang i Li przenieśli do rodzaju ''Shastasaurus'' gatunek ''[[Guizhouichthyosaurus|Guizhouichthyosaurus tangae]]''{{r|ShangLi}}, jednak analiza [[filogeneza|filogenetyczna]] przeprowadzona przez Sandera i współpracowników wskazuje, że gatunek ten należy do bardziej zaawansowanego [[klad]]u [[Parvipelvia]]. Na podstawie tej analizy Sander i in. do ''Shastasaurus'' włączyli dwa inne gatunki: ''S. liangae'' z Chin – początkowo umieszczony w osobnym rodzaju ''[[Guanlingsaurus]]'' – oraz ''S. sikanniensis'' z Kolumbii Brytyjskiej, początkowo opisany jako drugi gatunek z rodzaju ''[[szonizaur|Shonisaurus]]''{{r|plos}}. Niektórzy autorzy uznawali gatunek typowy, ''S. pacificus'', a tym samym cały rodzaj, za ''[[nomen dubium]]''{{r|meta}}, jednak odkrycie nowych skamieniałości potwierdziło ważność tego gatunku{{r|plos}}. |
|||
[[Plik:Shastasaurus2DB.jpg|thumb|left|220px|Dwa osobniki ''Shastasaurus pacificus'' (=''Shastasaurus altispinus'')]] |
|||
''Shastasaurus'' – w rozumieniu Sandera i in., tj. obejmujący gatunki ''S. pacificus'', ''S. liangae'' i ''S. sikanniensis'' – cechował się bardzo dużymi rozmiarami: ''S. sikanniensis'' mógł dorastać do około 21 m długości{{r|jvp04}}, a pozostałe gatunki także przekraczały 7 m długości. Cechowały się one stosunkowo krótkim pyskiem i bardzo dużą liczbą kręgów (ok. 200 u ''S. liangae''). Pysk był bezzębny{{r|plos}}, choć zęby występowały u młodych ''S. sikanniensis''{{r|jvp04}}. Prawdopodobnie szastazaury żywiły się bezmuszlowymi [[głowonogi|głowonogami]] i [[ryby|rybami]], które „zasysały” w podobny sposób jak niektóre współczesne [[walenie]] z grupy [[zębowce|zębowców]]{{r|plos}}. |
|||
== Gatunki == |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
* ?''Shastasaurus merriami'' <small>von Huene, 1916</small> |
|||
{{Przypisy |
{{Przypisy|przypisy= |
||
<ref name=meta>{{Cytuj pismo |autor=Elizabeth L. Nicholls, Makoto Matabe |tytuł=A new genus of ichthyosaur from the Late Triassic Pardonet Formation of British Columbia: bridging the Triassic-Jurassic gap |czasopismo=Canadian Journal of Earth Sciences |wolumin=38 |wydanie=6 |rok=2001 |strony=983–1002 |url=http://www.ingentaconnect.com/content/nrc/cjes/2001/00000038/00000006/art00008 |doi=10.1139/e00-115 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=plos>{{Cytuj pismo |autor=P. Martin Sander, Chen Xiaohong, Chen Long, Wang Xiaofeng |tytuł=Short-snouted toothless ichthyosaur from China suggests Late Triassic diversification of suction feeding ichthyosaurs |czasopismo=PLoS ONE |oznaczenie=6 (5): e19480 |rok=2011 |doi=10.1371/journal.pone.0019480 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=jvp04>{{Cytuj pismo |autor=Elizabeth L. Nicholls, Makoto Matabe |tytuł=Giant ichthyosaurs of the Triassic—a new species of </em>Shonisaurus<em> from the Pardonet Formation (Norian: Late Triassic) of British Columbia |czasopismo=Journal of Vertebrate Paleontology |wolumin=24 |wydanie=4 |strony=838–849 |rok=2004 |url=http://www.jstor.org/stable/4524779 |doi=10.1671/0272-4634(2004)024%5B0838:GIOTTN%5D2.0.CO;2 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=ShangLi>{{Cytuj pismo |autor=Shang Qinhua, Li Chun |tytuł=On the occurrence of the ichthyosaur </em>Shastasaurus<em> in the Guanling biota (Late Triassic), Guizhou, China |czasopismo=Vertebrata PalAsiatica |wolumin=47 |wydanie=3 |strony=178–193 |rok=2009 |url=http://www.ivpp.cas.cn/cbw/gjzdwxb/xbwzxz/200909/P020090917531791680790.pdf |język=en}}</ref> |
|||
}} |
|||
[[Kategoria:Ichtiozaury triasu]] |
[[Kategoria:Ichtiozaury triasu]] |
||
Wersja z 19:43, 27 maj 2011
| {{{nazwa łacińska}}}[1] | |||
| Merriam, 1895 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
szastazaur | ||
| Gatunki | |||
| |||
Szastazaur (Shastasaurus) – rodzaj ichtiozaura z rodziny Shastasauridae. Żył w późnym triasie na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej i być może Chin. Jego szczątki odkryto w Kalifornii, Kolumbii Brytyjskiej i Kuejczou[2].
Gatunek typowy rodzaju Shastasaurus, S. pacificus, został opisany w 1895 roku przez Merriama w oparciu o pięć kręgów, fragmenty żeber i kości łonowe odkryte w Kalifornii. Siedem lat później Merriam opisał kolejne pięć gatunków, jednak później zsynonimizowano je z S. pacificus lub przeniesiono do nowych rodzajów[3]. W 2009 roku Shang i Li przenieśli do rodzaju Shastasaurus gatunek Guizhouichthyosaurus tangae[4], jednak analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Sandera i współpracowników wskazuje, że gatunek ten należy do bardziej zaawansowanego kladu Parvipelvia. Na podstawie tej analizy Sander i in. do Shastasaurus włączyli dwa inne gatunki: S. liangae z Chin – początkowo umieszczony w osobnym rodzaju Guanlingsaurus – oraz S. sikanniensis z Kolumbii Brytyjskiej, początkowo opisany jako drugi gatunek z rodzaju Shonisaurus[2]. Niektórzy autorzy uznawali gatunek typowy, S. pacificus, a tym samym cały rodzaj, za nomen dubium[3], jednak odkrycie nowych skamieniałości potwierdziło ważność tego gatunku[2].
Shastasaurus – w rozumieniu Sandera i in., tj. obejmujący gatunki S. pacificus, S. liangae i S. sikanniensis – cechował się bardzo dużymi rozmiarami: S. sikanniensis mógł dorastać do około 21 m długości[5], a pozostałe gatunki także przekraczały 7 m długości. Cechowały się one stosunkowo krótkim pyskiem i bardzo dużą liczbą kręgów (ok. 200 u S. liangae). Pysk był bezzębny[2], choć zęby występowały u młodych S. sikanniensis[5]. Prawdopodobnie szastazaury żywiły się bezmuszlowymi głowonogami i rybami, które „zasysały” w podobny sposób jak niektóre współczesne walenie z grupy zębowców[2].
- ↑ {{{nazwa łacińska}}}, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e P. Martin Sander, Chen Xiaohong, Chen Long, Wang Xiaofeng. Short-snouted toothless ichthyosaur from China suggests Late Triassic diversification of suction feeding ichthyosaurs. „PLoS ONE”. 6 (5): e19480, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0019480. (ang.).
- ↑ a b Elizabeth L. Nicholls, Makoto Matabe. A new genus of ichthyosaur from the Late Triassic Pardonet Formation of British Columbia: bridging the Triassic-Jurassic gap. „Canadian Journal of Earth Sciences”. 38 (6), s. 983–1002, 2001. DOI: 10.1139/e00-115. (ang.).
- ↑ Shang Qinhua, Li Chun. On the occurrence of the ichthyosaur Shastasaurus in the Guanling biota (Late Triassic), Guizhou, China. „Vertebrata PalAsiatica”. 47 (3), s. 178–193, 2009. (ang.).
- ↑ a b Elizabeth L. Nicholls, Makoto Matabe. Giant ichthyosaurs of the Triassic—a new species of Shonisaurus from the Pardonet Formation (Norian: Late Triassic) of British Columbia. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 24 (4), s. 838–849, 2004. DOI: 10.1671/0272-4634(2004)024%5B0838:GIOTTN%5D2.0.CO;2. (ang.).